«Կանայք՝ օրենսդիրում» շարքի շրջանակներում Իրավաբան.net-ը զրուցել է Ազգային ժողովի անկախ պատգամավոր Թագուհի Թովմասյանի հետ։

Պատգամավորը ծնվել է Վարդենիսում, մասնագիտությամբ լրագրող է, քաղաքագիտության մագիստրոս: Մինչև 2011 թվականը աշխատել է տարբեր լրատվականներում, իսկ 2011-ին հիմնադրել է «Ժողովուրդ» օրաթերթը, ArmLur.am լրատվական կայքը։ 2018թ. դեկտեմբերի 9-ին ԱԺ պատգամավոր է ընտրվել «Իմ քայլը» կուսակցությունների դաշինքի թիվ 8 ընտրատարածքի տարածքային ընտրական ցուցակով:

Պատգամավորի հետ խոսել ենք նոյեմբերի 9-ի հայտարարության, խմբակցությունը լքելու որոշման և պատերազմի մասին։

Հարցազրույցի ընթացքում Թագուհի Թովմասյանը ներկայացրել է նաև իր պատգամավորական գործունեության հաշվետվությունը։

-Տիկին Թովմասյան, 7-րդ գումարման Ազգային ժողովում լրագրողների, լրատվադաշտի հետ կապ ունեցողները բավականին շատ են։ Ի՞նչն է այդ մասնագիտության տեր մարդկանց գրավում քաղաքականության մեջ։

-Ես երբեք չեմ մտածել, որ կմտնեմ քաղաքականություն։ Միշտ համարել եմ, որ լրագրությունն է իմը ու հիմա էլ մեծ հաճույքով լրագրող կաշխատեի, ես սիրում եմ իմ մասնագիտությունը։ Բայց հեղափոխական էյֆորիայի, ոգևորության տակ մտածեցի, որ ուզում եմ ինչ-որ կերպ օգնել իմ երկրին։ Միշտ եղել եմ ընդդիմախոս ու ես հասել էի այն բաղձալի երազանքին, որ նախկին բարքերը այլևս չկան, ես նոր թափով պետք է գնամ խնդիրներ արձանագրեմ իմ մարզում, գամ կառավարություն այդ խնդիրներին հերթով լուծում տամ ու գնամ նոր խմբաքանակի հետևից։ Ես այսպես էի պատկերացնում իմ աշխատանքը։ Ցավոք, լրագրողներն էլ են սխալվում։ Այն երազանքներով, որոնցով ես եկա խորհրդարան, դրանք մասամբ են իրականացվել։

-Այսօր էլ եք խորհրդարանում ընդդիմադիրի տեսանկյունից հանդես գալիս։

-Ես իմ տեսակով եմ ընդդիմադիր, հարմարվող մարդ չեմ ու չեմ սիրում, երբ ինձ ստիպում են հարմարվել որևէ իրավիճակի։ Չեմ կարող արդարության առջև մեղանչել կամ փակել իմ աչքերը։ Չեմ կարող մի բան տեսնել, այդ մասին չխոսել։ Ես ուղիղ խոսող մարդ եմ ու այդպիսին եղել եմ միշտ։ Իմ բախումները «Իմ քայլը» խմբակցությունում կրում էին զանգվածային, որոշ դեպքերում նաև հրապարակային բնույթ։ Ես արտահայտում էի մտքեր, կարծիքներ կամ իրականացնում էի գործողությունները, որոնք անում էի, որպեսզի իմ խիղճը վաղը ինձ չտանջեր, որպեսզի գլուխս հանգիստ դնեմ բարձին, որովհետև գիտեմ՝ դա է ճշմարտությունը։ Դա դուր չէր գալիս իշխանական խմբակցությունում իմ շատ գործընկերների ու մենք պարբերաբար «բախումներ» էինք ունենում։

-Նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից օրեր անց լքեցիք խմբակցությունը։ Դուք ինքներդ զգացում ունեի՞ք, որ «դավաճանում» եք Ձեր քաղաքական թիմին։

-Ես կուզեի, որ «դավաճան», «դավաճանություն» բառերը շատ զգույշ օգտագործվեին մեր հասարակության կողմից։ Այսօր ամեն 2-րդը մյուսին մեղադրում է դավաճանության մեջ, բայց դա շատ վտանգավոր ձևակերպում է։ Ես կարծում եմ, որ դավաճանությունը լինում է շատ ավելի բարդ և ինքդ քեզ հաղթահարելով։ Ես ինքս ինձ հաղթահարելով չեմ իրականացրել որևէ քայլ, ես դա արել եմ շատ բնական, մարդկային և գործընկերային կանոնները պահելով։ Պատերազմը վարվում էր ակնհայտ սխալ կանոններով, չէր աշխատում այն ուղղահայացը, որ վերևից պետք է հրամանը գար և կատարվեր, շատ տեղերում անիշխանություն կամ երկիշխանություն էր։ Անընդհատ մտածում էի՝ ես ինչ պետք է անեմ, երբ պետք է իմ խոսքը ասեմ, երբ պիտի իմ քայլն անեմ։ Որովհետև դու չես կարող մասնակիցը լինել մի պրոցեսի, որից տեղյակ չես, չես ընդունում, և որի համար դու չես կարող պատասխանատվություն կրել, քանի որ դու այդպես չէիր վարվի։ Ասում են՝ պատերազմ է եղել, պարտվել ենք, դուք պետք է մնայիք իշխանության հետ ու կրեիք պատասխանատվություն։ Շատ լավ, ես համաձայն եմ, մնայինք ու կրեինք պատասխանատվությունը, բայց «Իմ քայլը» ինչի՞ց է տեղյակ եղել։ Պետերազմի ողջ ընթացքում ունեցել ենք ընդամենը մեկ խմբակցության նիստ, ոչ մի հանդիպում չենք ունեցել վարչապետի կամ ուժային որևէ կառույցի ղեկավարի հետ։ Ցավոք սրտի, ես ինձ համար արդեն որոշում ունեի, որ այս թիմի հետ ես չեմ կարող շարունակել։

Ես չեմ կարող պատասխանատվություն կրել ինչ-որ բանի համար, ինչից տեղյակ չեմ։

-«Իմ քայլի» կողմից ինչպե՞ս ընդունվեց Ձեր որոշումը։

-Բնական։ Բոլորը հասկանում էին, որ իմ տեսակը չէր կարող հանդուրժել այն, ինչ կատարվում է։ «Իմ քայլում» կան շատ մարդիկ, որոնք ինձ հանդիպում ու ասում են՝ դու պրծար, բա մե՞նք։

-Խնդրում եմ ներկայացնեք Ձեր պատգամավորական գործունեությունը Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված պատերազմի օրերին և հետպատերազմական այս նոր իրավիճակում։

-Ես պատերազմի օրերին գտնվում էի իմ ընտրողների կողքին, ռմբակոծությունների տակ։ Ես չեմ համարում, որ պետք է զենք վերցնեի, գնայի ու խրամատում կանգնեի։ Ես կյանքում զենք չեմ տեսել, չգիտեմ, թե այն ինչպես է աշխատում։ Եթե ես գնայի սահման, դառնալու էի գլխացավանք։ Իմ անելիքը սահմանում չէ, իմ անելիքը թիկունքում էր։

-Դուք անձնական ողբերգություն եք ապրել հատկապես Քարվաճառի հանձնման առթիվ, սակայն չեք մանրամասնել, թե ինչի մասին է խոսքը։

-Ես շատ ծանր եմ տարել։ Երբ վարչապետի հետ խոսեցի, ասացի՝ կարող ենք այնպես անել, որ Քարավաճառի հանձնում երկարաձգենք, ես ինչ կարող եմ անել, կարող եմ գնալ ինքնաբուխ զոհվել, ասել, որ այն մարդն եմ, ով դեմ է ստորագրմանը։ Ինձ բացատրվեց, որ դա լինելու է ընդամենը սադրանք, որը չգիտենք, թե ինչով պետք է ավարտվեր։

-2019-ի սկզբին հեռուստահաղորդումներից մեկի ժամանակ հայտարարեցիք. «Ինչ-որ պետք է հրապարակվի հակամարտության շուրջ բանակցությունների վերաբերյալ, կհրապարակվի։ Եթե չի հրապարակվում, ուրեմն պետք չէ, որ մենք դրա մասին իմանանք»։ Չեք կարծո՞ւմ, որ հենց այս մտածելակերպը հանգեցրեց պարտության։

-Ես կարծում եմ, որ ոչ միայն այս մտածելակերպն է մեզ բերել պարտության, այլ նաև այն, որ ի սկզբանե Արցախի վերաբերյալ տրված որևէ խոստում կյանքի չկոչվեց։ Ինձ ով ասում էր՝ «հա, մենք գիտենք, որ Նիկոլը եկել է հողերը տա», ես մինչև վերջին շունչ կռիվ էի տալիս ու ասում, որ բացառված է։ Ամեն ինչի մեջ այդ մարդուն կարող եք մեղադրել, բայց երբեք ինձ չասեք, որ նա պատրաստ է հողերի մասով որևէ փաստաթուղթ ստորագրել, դա բացառված է։ Ու ես իմ կյանքում ամենամեծ համոզմունքի մասով կռիվ տված թեմայով պարտվեցի։

Պետական գործիչները, ի տարբերություն շարքային քաղաքացիների, պետք է որոշումներ կայացնելու ունակություն ունենան ու չվախենան այդ որոշումների համար։ Ես ամբողջ կյանքում Սերժ Սարգսյանի քննադատն եմ եղել, բայց հիմա հասկանում եմ, թե ինքը, երբ ապրիլյան պատերազմից հետո ասում էր՝ «Մենք հաղթանակ ենք տարել», ինչ նկատի ուներ։ Ես չէի հասկանում ու սարկազմով հոդվածներ էի գրում և ասում, որ մենք 800 հեկտար տարածք ենք կորցրել, ասում է՝ հաղթանակ։ Հիմա կարելի է ասել, որ այդքան տարածքի կորուսը առնվազն ձախողում չէր։ Սերժ Սարգսյանը, ի տարբերություն Նիկոլ Փաշինյանի, չվախեցավ գնալ այդ որոշման և ինքը ասաց՝ «Մենք Լելե Թեփեն հետ չենք բերի, որովհետև դա չի թելադրում մեր շահը»։

-«Իմ քայլի» մի շարք պատգամավորներ թիրախավորվեցին նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հետո։ Ձեր կյանքի համար վախ ունեցե՞լ եք այդ ընթացքում, իրավիճակը բավականին լարված էր։

-Ստորագրումից հետո ինձ շատ ընկերներ զանգեցին ու խնդրում էին, որպեսզի ես լքեմ Երևանը։ Ասում էին՝ գնա որևէ այլ տեղ, որտեղ քեզ չեն գտնի, որովհետև հիմա բոլորի տների մոտով կանցնեն, բոլորին կսպանեն։ Ես ոչ մի տեղ չգնացի, մնացի մեր տանը, մտավախություն չունեի։ Եթե պիտի գային ինձ սպանեին, ուրեմն դա էր իմ ճակատագիրը։ Բայց ես մտավախություն չունեի, որովհետև բոլորը շատ լավ հասկանում են, թե ով ինչ առնչություն է ունեցել այս գործընթացին։

Ես հիմա էլ տեսնում եմ, որ իմ շատ գործընկերների մոտ ո՛չ ցավ կա, ո՛չ ափսոսանք կա Արցախի կորստի հետ կապված։

Մանրամասները՝ տեսանյութում։

Հարցազրույցը` Եվգենյա Համբարձումյանի
Լուսանկարները և մոնտաժը՝ Վահե Վարդանյանի