30 և ավելի տարիների լրագրողի փորձ ունեցող, «Առավոտ» օրաթերթի նախկին աշխատակից Մարգարիտ Եսայանն, որպես ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր, արդեն 2.5 տարի աշխատում է օրենսդիր մարմնում, մասնակցում օրինագծերի մշակմանը, աջակցում շարքային քաղաքացիներին` հասնել իրենց խնդիրների լուծմանը: Թե ինչ հարցերում է անշնորք ու ինչ դժվարություններ է ունենում օրենսդիրում, պատգամավորը Իրավաբան.net-ին պատմեց «Կանայք օրենսդիրում» շարքի հերթական հարցազրույցի ժամանակ:
–Տիկին Եսայան, դուք բավականին երկար ժամանակ լրագրող էիք, կարծես դաշտում բավականին հայտնի, ինչու՞ որոշեցիք պատգամավորի մանդատը վերցնել:
-Գիտեք, մարդու կյանքում գալիս է մի շրջան, երբ կանգնում է մի իրավիճակի առաջ, որ պետք է գնա փոփոխությունների, և 2.5 տարի առաջ ինձ համար բացվեց այդ հնարավորությունը: Ես շատ երկար մտածեցի, որովհետև լրագրությունն իմ միակ մասնագիտությունն է, և ես ամբողջ կյանքում միայն այդ մասնագիտությամբ եմ աշխատել. համալսարանն ավարտելուց հետո շուրջ 30 տարի աշխատել եմ լրագրող: Ինձ համար դժվար էր որոշում ընդունել, բայց մյուս կողմից ես շատ լավ հասկանում էի, որ այն ինչ կարողացել էի և կարող էի անել լրագրության մեջ, արդեն արել էի, իմ աշխատանքի մեջ, ինձ թվում էր, որ նորություն չեմ անում այլևս կամ հնարավոր չէր անել:
Երբ երկար տարիներ լուսաբանում ես երկրի օրենսդիր մարմնի գործունեությունը, մի տեսակ վարժվում ես այդ աշխատանքին: Ես ամեն օր աշխատանքի էի գնում ոչ թե խմբագրություն, այլ ԱԺ, և այդպես մոտ 15-16 տարի: Ինձ համար սա կարծես ծանոթ և հոգեհարազատ միջավայր էր: Եվ երբ հնարավորությունը ստեղծվեց դառնալ պատգամավոր ՀՀԿ համամասնական ցուցակով, ես արդեն պատրաստ էի այդ նոր աշխտանքին: Մի նոր շրջան է սկսվում իմ կյանքում, և ես պատրաստ էի այդ փոփոխությունը: Այսինքն` արտառոց և անսպասելի չէր դա ինձ համար:
–Իսկ հե՞շտ է օրենսդիրում աշխատանքը, ի՞նչ դժվարություններ եք ունենում, այժմ ի՞նչ նախագծերի վրա եք աշխատում:
-Օրենսդիր մարմնում աշխատելը մի քանի հարթություն ունի: Իհարկե, հասկանալի է, որ պատգամավորի համար առաջնայինն օրենքի նախագծերով հանդես գալն է, սակայն մյուս կողմից երկրի պառլամենտը քաղաքական մարմին է, և պատգամավորները պետք է ոչ միայն օրենքներ գրեն, օրենսդրական նախագծեր մշակեն, այլև զբաղվեն քաղաքական գործունեությամբ:
Ես մի քանի նախագծերի համահեղինակ եմ, սակայն ինքս առանձին օրենսդրական նախաձեռնությամբ դեռևս հանդես չեմ եկել: Թերևս առանձին նախաձեռնությամբ հանդես գալու համար ինձ խանգարում է այն, որ մասնագիտությամբ իրավաբան չեմ: Ես համարում եմ, որ օրենքի կամ օրենքի փոփոխությունների նախագծի մշակումը թիմային աշխատանք է, երբ մի քանի պատգամավոր է աշխատում դրա վրա: Մեկ աչքը չի կարող տեսնել այնքան, որքան տեսնում է մի քանիսը: Եվ ես ուրախ եմ, որ ունեմ այնպիսի գործընկերներ, որոնց հետ կարողանում եմ աշխատել և, չեմ վարանի ասել, որ սովորում եմ նրանցից: Սա ինձ համար նոր դաշտ է, վստահ եմ, ինչ-որ պահից հետո կկարողանամ ինքնուրույն օրենսդրական նախագծեր առաջարկել:
–Իսկ ո՞ր օրինագծերի համահեղինակն եք:
-Ինձ ավելի հոգեհարազատ են մարդու իրավունքներին և սոցիալական հարցերին վերաբերող հարցերը: Էստեղ մենք շատ անելիքներ ունենք: Կան օրենքներ, որոնք իրենց ծավալով (հոդվածների թվով) շատ մեծ չեն, բայց այնքան փոփոխությունների են ենթարկվել, որ հարկ է նոր օրենք գրել: Այդ օրենքները փոփոխություններով այնքան են ծակծկվել, որ դրանց ես նմանեցնում եմ ցանցի: Օրինակ, Ընտրական օրենսգիրքը, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգիրը, Քրեական օրենսգիրքը և այլն: Եվ այդ փոփոխություններն այսքան մեծ թափով տեղի չեն ունենա, եթե գնանք երկրի մայր օրենքի` Սահմանադրության փոփոխությանը: Այսօր շատ կարեւոր է, որ քաղաքական ուժերը միասնական լինեն եւ ընկալեն, որ Սահմանադրության փոփոխությունններով կլուծվեն շատ խնդիրներ, որոնք ծագում են եւ երկրի կառավարման եւ քաղաքացիներիին հուզող տարբեր հարցերում:
–Ես հանդիպել եմ պատգամավորների, ովքեր նույնիսկ տեղյակ չլինելով ով լինելս, «երեսիս են շպրտել» այն, թե լրագրողները ծախու են` նկատի ունենալով հենց ԱԺ-ում հավատարմագրված լրագրողներին: Դուք եղել եք լրագրող, այժմ պատգամավոր եք, ի՞նչ կասեք այս մասին:
-Ցավալի է, բայց Դուք ճիշտ եք, այդ երևույթները կան: Ցավալի է, երբ քաղաքական գործիչները լրագրողների հասցեին վիրավորական և ոչ պարկեշտ ձևակեպումներ են անում: Ես միշտ վրդովվում եմ: Ցավոք սրտի, և լրագրության, և քաղաքականության մեջ կան դերակատարներ, գործիչներ, որոնք ոչ միշտ են համապատասխանում իրենց ունեցած կարգավիճակին, և նրանք արժանի են իրար: Սակայն ոչ բոլորը եւ ոչ բոլոր լրագրողների հասցեին են համարձակվում նման հայտարարություններ անել: Կարծում եմ, լրագրողներն իրենք պետք է կարողանան պաշտպանել իրենց մասնագիտության պատիվն ու արժանապատվությունը և երբևէ թույլ չտալ որևէ պատգամավորի կամ քաղաքական գործչի նման հայտարություններ անել: Ճիշտ, պրոֆեսիոնալ աշխատանքի դեպքում չեն լսի նման վիրավորական արտահայտություններ: Մի ժողովրդական արտահայտություն կա, որ մի էծը կարող է փչացնել մի սուրու ոչխարի հեղինակությունը:
–Կա տեսակետ, որ մեր երկրում խնդիրների հիմքում հենց կոռուցպիան է` իր բոլոր դրսևորումներով: Ի՞նչ կասեք այս մասին:
-Համաձայն չեմ, որ մեր երկրի բոլոր խնդիրների ակունքում կոռուպցիան, է, բայց նաև համաձայն եմ, որ մեր երկրում կա կոռուցպիա: Եթե որևէ մեկը կհարձակվի ասել, թե մեր երկրում չկա կոռուցպիա, ապա կհամարեմ, որ նա նույնիսկ 1-ին դասարանցու տրամաբանություն չունի: Չի կարող չլինել որևէ երկրում, հասարակությունում կոռուպցիա, քանի որ դա մարդկային դրսևորում է, երբ անձը փորձում է այդ ձևով լուծել խնդիրը, և ցավոք սրտի, միշտ գտնվում է մեկը, որն ընդառաջ է գնում նրան:
Դրա դեմն առնելու կարևոր միջոցն այն է, որ յուրքանչյուր մարդ սկսի իրենից, երբ խնդիր ունի լուծելու «ԺԵԿ»-ի պետի, համայնքապետի, վարչության պետի մակարդակով, դա փորձի անել օրինական և ոչ կոռուպցիոն ճանապարհով:
– Ձեզ երբևէ կաշառք առաջարկե՞լ են կամ պահանաջե՞լ են:
-Չէ, չեն ուզել և չեն էլ առաջարկել: Գիտեն, որ ես էդ հարցում շատ անշնորք եմ, դա իմ ոճը չէ: Եվ լրագրող ժամանակ, և այսօր: Պատգամավորության տարիներին ինձնից անընդհատ ինչ-որ գումարներ են ուզել անապահով պայմաններում ապրող մարդիկ, երեխայի ուսման վարձը տալ չկարողացող, բնակարանի վարձը տալ չկարողացող, գրեթե ոչ մեկի չեմ մերժել: Բայց սա, իհարկե, կոռուպցիա չէ, սա ես համարում եմ մարդու իրավունքների խախտում (ծիծաղում է):
– Իսկ խնդրե՞լ են Ձեր կապերն օգտագործել` որևէ հարց լուծելու համար:
-Իհարկե: Եթե շարքային քաղաքացին չի կարողանում հասնել պաշտոնյային` իր խնդիրը ներկայացնելու համար, դիմում է պատգամավորին, ում հավատում եւ վստահում է, ես, օգտագործելով իմ պատգամավորական լիազորությունները, տվյալ պաշտոնյային ներկայացնում եմ խնդիրը շատ ավելի արագ եւ խնդրում եմ աջակցել քաղաքացուն: Մեծ մասամբ, այդ խնդիրները կապված են լինում պետպատվերի շրջանակում վիրահատության, անվճար բուժօգնության և այլ հարցերի հետ: Սա բնական է, սա պատգամավորի գործունեության մի մասն է:
–Դժվար չէ՞ ընտանիքի մայր, արդեն նաև ՝տատիկ լինել, և պաշտոն զբաղեցնել:
-Չէ, հիմա դժվար չէ, հիմա իմ ընտանիքը փոքրիկ է, ես եմ ու ամուսինս, երեխաներս արդեն երեխա չեն, իրենք երեխաներ ունեն, տղաս ծառայում է բանակում: Եվ ամուսինս միշտ ըմբռնումով է մոտենում, երբ ես չեմ հասցնում ինչ-որ բաներ անել, բայց փորձում եմ շաբաթ-կիրակիներին լրացնել բացթողածը, եթե տանն եմ ու այլ աշխատանքով զբաղված չեմ: Երբ ժամանակ եմ գտնում, փորձում եմ տանտիկին լինել, որ չմոռանամ խոհանոցի դռան տեղը:
–Ես պատկերացնում եմ, թե ինչ սիրով եք խոսում ձեր թոռնիկի մասին, կպատմեք նրանց մասին:
-Երեք թոռնիկ ունեմ, մեծը` երկրորդ դասարանում է սովորում, միջնեկը` երեք տարեկան է, փոքրը` 1.5 տարեկան: Երեքն էլ աղջիկ են, կարգին էրեխեքն են` բոլորի նման: Աղջիկներիս հանձնարարել եմ տղաներ ունենալ, որ և տղայի, և աղջկա հաճույքն էլ վայելեն: Եվ ընդհանրապես, ես կողմ եմ շատ երեխաներ ունենալուն: Ես սիրում եմ այս արտահայտությունը` «Յոթ որդով սեղան նստես»: Երբ ընտանիքում երեխաները շատ են, այդ ընտանիքում ջերմությունը, ուրախությունը, աղմուկը շատ է, այդ տան պատերը տաք են:
–Բայց Դուք երեք երեխա ունեք:
-Ափսոսում եմ, որ ունեի հնարավորություն, շատ երեխաներ չունեցա, հիմա երբ ետ եմ նայում, հասկանում եմ, որ կուզեի շատ երեխաներ ունենալ:
–Դուք նաև ստեղծագործում եք, պատգամավորի աշխատանքը չի՞ խանգարում դրան:
– Ստեղծագործական իմաստով ես հիմա ավելի ակտիվ եմ, որովհետև ժուռնալիստիկան ինձնից շատ ավելի ժամանակ էր խլում: Հիմա կարծես ունեմ այդ հնարավորությունը գրքերովս զբաղվելու:
Ես երեք գիրք ունեմ, երկուսն իմ հեղնակային գրքերն են: Մեկը ես կազմել և խմբագրել եմ 2011 թվականին, սկսել եմ աշխատանքները շատ վաղուց, բայց միայն 2011-ին հաջողվեց տպագրել: Հիմա ևս երկու գիրք ունեմ, որոնց վրա աշախատում եմ, մեկը,դարձյալ նույն հեղինակի՝ անհետ կորած իմ հորեղբոր` Ռաֆիկ Բազիկյանի գիրքն է, «Սասունցի Դավիթ»-ի մշակումը, մյուսն` իմ վեպն է, կոչվում է «Գյուլունյա»: Ցեղասպանությունից փրկված ընտանիքի ոդիսականն է: Գեղարվեստական գործ է, կերպարները իրական են` ամուսնուս տատիկի ու պապիկի ընտանիքի մասին է: Եվ ունեմ անավարտ պատմվածքների ժողովածու, որը, այս երկու գրքերից հետո, եթե Աստված ուզի, կտպագրեմ: Ովքեր կարդում են, ասում են` դեն գցելու գրքեր չեն, արժի կարդալ դրանք…Ի դեպ, «Գյուլունյան» պատրաստվում եմ տպագրել նաեւ անգլերեն լեզվով, որ օտարները ևս կարդալու հնարավորություն ունենան:
Հարցազրույցը` Աստղիկ Կարապետյանի
Լուսանկարները՝ Ալեքսանդր Սարգսյանի
Նախագծի մտահաղացման հեղինակ` Կարեն Զադոյան
Կարդացեք նաև`
Արփինե Հովհաննիսյանը` ֆուտբոլի, օրենսդրական գործունեության և անձնական կյանքի «Չ»-ի վերացման մասին
Ընտանիքում ես ավելի լիբերալ եմ և մեղմ. Էլինար Վարդանյան
«Իմ ընտանիքը բազմաթիվ զրկանքներ է տեսել». Զարուհի Փոստանջյան
«Այսօր հնարավորություն ունեմ ինքս նախաձեռնելու օրենքների փոփոխություններ»․Ռուզաննա Մուրադյան
