Եթե դու չես հետաքրքրվում քաղաքականությամբ, ապա կորցնում ես վերահսկողությունը քո կյանքի որակի նկատմամբ. մեզ հետ զրույցում նշում է ԱԺ պատգամավոր Մանե Թանդիլյանը: Մասնագիտությամբ պատմաբան և բիզնեսի կառավարիչ Մանե Թանդիլյանը քաղաքական դաշտ է մտել քաղաքական գործիչների նոր տեսակ բերելու նպատակով: Պատգամավորի հետ զրուցել ենք «Կանայք օրենսդիրում» շարքի շրջանակում:
-Մանե, ընդամենը օրեր առաջ եք վերադարձել Բաքվից, ինչպիսի՞ տպավորություններ ունեք քաղաքից:
-Դժվար է ասել, թե ինչ տպավորություն ենք ստացել, որովհետև թեպետ մենք քայլեցինք քաղաքով, բայց ակնհայտորեն մեզ տանում էին քաղաքի բարեկարգված մասերով, տեսարժան վայրերով: Այնպես որ, ես չեմ համարում, որ հասցրել ենք իրական Բաքուն տեսնել, բայց այն, ինչ տեսել ենք, շատ տպավորիչ էր: Բաքուն զարգացող քաղաք է երևում, և մոդեռնիզացիան ակնհայտորեն տեղ ունի այնտեղ:
-Իսկ հայկական շինությունները, եկեղեցին ի՞նչ վիճակում էին:
-Հայկական միակ եկեղեցու շենքն ենք տեսել, որը հիմա որպես նախագահական գրադարան են ներկայացնում: Բայց այն փակ է այցելուների համար, ու հարց է առաջանում, որ եթե այն գրադարան է, ապա ինչո՞ւ է փակ հանրության համար: Խաչը, իհարկե, գմբեթի վրա չէր: Մենք անգամ տարածք չկարողացանք մտնել, այն ճաղավանդակներով առանձնացված էր: Հայկական ոչինչ նրանց համար ընդունելի չէ, հետևաբար, կդժվարանամ ասել՝ քաղաքում այլ շինություն կար, թե՝ ոչ:
-Իսկ մարդի՞կ, ինչպե՞ս էին ձեզ վերաբերում սովորական մարդիկ, որոնց հանդիպում էիք փողոցում:
-Առաջին օրը, իհարկե, մենք միայն թիկնապահների ուղեկցությամբ շրջեցինք, բայց ծովափնյա հատվածում ավելի ազատ էինք: Այդ ժամանակ դեռ նրանք այդքան տեղեկացված չէին, որ հայեր են գալու, սակայն հաջորդ օրը, երբ արդեն ամբողջ մամուլը թնդում էր, որ հայկական պատվիրակություն է եկել, արդեն մեզ առանց անվտանգության աշխատակիցների ոչ մի տեղ չէին թողնում: Սովորական քաղաքացիներին չենք առերեսվել, բայց ավելի հանրային տեղերում լինելով, օրինակ՝ իրենց Հին քաղաք կոչվող թաղամասը, թեկուզ հայկական եկեղեցու մոտ, որտեղ ադրբեջանցիները ավելի շատ էին, մենք զգում էին, որ անվտանգության աշխատակիցները լարվում էին:
Մենք շփվում էինք սահմանապակ թվով մարդկանց հետ և միայն պատրաստված մարդկանց հետ: Մարդիկ, ովքեր ավելորդ բառ չէին արտաբերի: Նաև աչք էր ծակում այն, որ յուրաքանչյուր պառլամենտականի խոսք սկսվում և ավարտվում էր «Ալիև»-ով, այսինքն, ազդեցությունը յուրաքանչյուրի վրա ակնհայտորեն շատ մեծ է: Մեր հանդեպ անբարիացակամ էին տրամադրված և դա ակնհայտ էր: Իրենց մեջլիսի ներսում հենց խորհրդականները պարզ երևում էր, որ ուրախ չէին մեր այնտեղ հայտնվելուն, որովհետև մենք շեղել էինք նրանց օրակարգը:
-Դուք միակ կինն եք խորհրդարանում, որը ընտրվել է ռեյտինգային ընտրակարգով: Ի՞նչ եք կարծում, ինչի՞ համար մարդիկ Ձեզ հավատացին:
-Ես կարող եմ մեծ-մեծ ճառեր ասել, բայց իրականությունը հետևյալն է. պատճառները եղել են էականորեն տարբեր՝ չիմանալով մեկին ընտրելուց մինչև ինձ իմ պայքարներով, ելույթներով ճանաչելը: Բայց մի բան ակնհայտ է, ես բավական արդյունավետ քարոզարշավ եմ արել, ավելորդ համեստությունը տեղին չէ: Ես ինձ չեմ խնայել, ամեն օր դուրս եմ եկել, քաղաքացիների հետ շփվել եմ: Բարձրախոսով եմ խոսել: Մի բան, ինչը սովորական չէ մեր ավանդական քարոզարշավների համար, կանանց համար: Դրա արդյունքը եղել է իմ ընտրվելը տարածքից: Հետո, որ խոսում էի մարդկանց հետ, նրանք ասում էին՝ հաճախ չէինք էլ լսում, թե ինչ ես ասում, բայց շատ անկեղծ էիր:
-Մինչ այս Դուք ակտիվ քաղաքական գործիչ չեք եղել: Ընդամենը 2 տարի եք կուսակցական գործունեությամբ զբաղվում: Ինչը՞ փոխվեց Ձեր կյանքում:
-Իմ կյանքը արմատապես փոխվել է: Մինչև քաղաքականություն մտնելը չէի հետաքրքրվում դրանով, սակայն պահ եկավ, հասկացա, որ եթե դու չես հետաքրքրվում դրանով, ապա կորցնում ես վերահսկողությունը քո կյանքի որակի նկատմամբ: Ես հասկացա, որ իմ և ինձ նմանների միջամտությունը քաղաքականությանը դարձել է անհրաժեշտություն՝ մեր երկրի քաղաքական գործիչների որակական փոփոխության համար: Այն տեսակը, որը կա այսօր մեր քաղաքական դաշտում, ինձ չի գոհացնում: Ես ուզում եմ, որ հասարակության մեջ մեզ նմանների հատվածը նույնպես ներկայացված լինի:
-Ձեր կարծիքով՝ ներկայիս խորհրդարանում կանանց թիվը բավարա՞ր է:
-Ոչ, բավարար չէ: «Եվրանեսթի» միջոցառումը, որին մասնակցում էինք Բաքվում, հենց դրան էր ուղղված: Հետաքրքրական է, որ, թեպետ, Հայաստանը վատ վիճակում չէ այդ առումով, բայց շարունակում է կանանց թիվը խորհրդարանում մնալ անբավարար: 105 պատգամավորներից միայն 19 են կին (18 տոկոս), բայց պահանջը, որ քվոտայով յուրաքանչյուր չորսի մեջ պետք է կին լինի, չի պահպանվում: Պետք է լիներ 25 տոկոս, բայց իրողությունն այն է, որ մեր ընտրական օրենսգիրքը այլ կերպ է աշխատում:
Ես համոզված եմ, որ իմ օրինակը լինելու է վարակիչ:
-Իսկ ի՞նչ ֆունկցիա է կատարում կինը խորհրդարանում, որը չի կարող տղամարդը անել:
-Առաջին ֆունկացիան հավասարակշռելն ու զսպելն է տղամարդկային գերակայությունը: Մյուս կողմից՝ կանանցից ակնկալիքը շատ ավելի մեծ է: Նկատած կլինեք, որ երբ խոսում են կին պատգամավորի մասին, ապա նշում են, թե արդյոք նա լավ պատգամավոր է, որակյալ պատգամավոր է՝ չանդրադառնալով այն հարցին, որ բազմաթիվ տղամարդ պատգամավորներից որոնք են որակյալ, և ո՞ր տոկոսն են կազմում: Շատ խիստ են վերաբերվում, երբ կնոջ մասին են խոսում: Միևնույն է՝ կան ոլորտներ, որտեղ կանայք լավագույն են լինելու և տարբերող մտածելակերպով: Մենք խնդիրները լուծելու հակում ունենք, այլընտրանքներ ենք կարողանում փնտրել: Շատ կանայք կարծում են, որ սա իրենց աշխարհը չէ, բայց սա հենց մեր աշխարհն է, որտեղ կանայք պետք է կարևոր դեր կատարեն:
-Այլ կուսակցություներում ընկերներ ունե՞ք:
-Այո: Վաղուց ճանաչում եմ Արմինե Կյուրեղյանին, դեռ մինչև քաղաքականություն մտնելը: Էդուարդ Շարմազանովի հետ նույն քաղաքից ենք ու ընտանիքներով ժամանակին շատ մոտ ենք եղել, մանկությունից ենք իրար ճանաչում, բայց 20 տարուց ավել է չէինք շփվել: Արմեն Աշոտյանի հետ կարծես արդեն ճանապարհ ենք անցել, ընկերացել ենք: Շատերին չեմ ճանաչում, եթե անկեղծ լինեմ, բայց դա ինձ չի խանգարում, էլի այս ուղևորության նման առիթներ կլինեն, իրար կճանաչենք:
-Դուք մասնագիտությամբ պատմաբան-բիզնեսի կառավարիչ եք: Ինչո՞ւ են Ձեր ընտրած մասնագիտությունները իրարից այդքան տարբերվում:
-Սիրելով պատմությունը, ուզենալով հասկանալ, թե ինչ դեր է կատարում պատմությունը մեր կյանքում ես ընտրեցի Մանկավարժական համալսարանի պատմության ֆակուլտետը: Ես ընդունվեցի, ավարտեցի, հետո երբ փորձեցի աշխատել որպես ուսուցչուհի, հասկացա, որ մանկավարժական աշխատանքով ֆինանսական տեսանկյունից ինքնաբավ և կայացած մարդ չես կարող դառնալ: Եվ այն ամբողջ կոռուպցիոն աուրան, փող հավաքելու աուրան, որը կա մեր դպրոցներում, ինձ համար խորթ, օտար և անցանկալի միջավայր է: Չնայած, որ ես շատ հեշտությամբ եմ շփվում երեխաների հետ, շատ ասելիք ունեմ նրանց, ես ուղղակի չշարունակեցի այդ ճանապարհով ու որոշեցի մասնագիտությունս փոխել: Մաթեմատիկան և ֆիզիկան իմ ամենասիրելի առարկաներն են եղել, և ինձ շատ հեշտությամբ տրվեց ընդունվել Ամերիկայն համալսարանի բիզնեսի կառավարման ֆակուլտետը: Իմ ամբողջ կարիերան ես կառուցել եմ իմ երկրորդ մասնագիտության վրա: Իմ մասնագիտության մեջ հասել եմ բավական մեծ հաջողությունների, իհարկե, էլի տեղ կար աճելու, բայց կյանքի մի փուլում ես կատարեցի լրիվ այլ ընտրություն՝ ընտրեցի քաղաքականությունը:
-Մանկավարժների դերը, կարգավիճակը փոխելու համար որևէ ծրագիր, օրինագիծ մշակե՞լ եք:
-Չգիտեմ որևէ քաղաքական ուժ, որ այդ խնդրի անհրաժեշտությունը չի հասկանում: Մենք բոլորս հասկանում ենք, որ ուսուցիչների աշխատավարձերը ցածր են, և դա տեղ է տալիս բավական մեծ կոռուպցիոն երևույթների: Դա կարևորագույն աշխատանքներից մեկն է, մենք կերտում ենք քաղաքացիներ: Առանց ճիշտ քաղաքացիներ կերտելու մեր պետությունը կկործանվի: Մեր քաղաքացիները, որոնք դպրոցից են գալիս, պիտի այլ խոսքեր, այլ բառեր լսեն դպրոցում: Նրանց հետ չպիտի շփվեն այն բառերով ու տոնայնությամբ, որով շփվում են աշակերտները ուսուցիչների հետ: Նրանք ֆինանսական միջնորդություններով գնահատական կամ ատեստատ ստանալու իրավունք չունեն: Նրանք պետք է իմանան, թե ինչի համար են ՀՀ քաղաքացի, ինչ պարտականություններ ունեն, ինչ պետք է անեն, օրենքն ինչպես պետք է պահպանեն: Նրանք սոցիալական էակներ պիտի դառնան: Մեր դպրոցի պարտադրանքը, գնահատման համակարգը, ամբողջը պետք է փոխվի: Հույս ունեմ, որ մի օր դրան կհասնենք:
-Կոռուպցիոն վտանգի մասին խոսեցիք: Գո՞հ եք Հայաստանում տարվող հակակոռուպցիոն պայքարից:
-Իրականում հակակոռուպցիոն պայքարի համար կամք է պետք դրսևորել: Եթե պատիժը և խրախուսումը տեղում չեն, ապա նույնիսկ ազդարարի ինստիտուտը չի աշխատելու: Այն անձինք, ովքեր զբաղվում են կոռուպցիայի դեմ պայքարով, հենց իրենք պետք է լինեն վստահելի, լինեն հասկանալի, ընկալելի հանրության համար: Մենք պետք է հանրության մեջ վստահություն վաստակենք, հետո՝ վայելենք ու պահպանենք: Քանի դեռ իրապես մեղավորները չեն պատժվում, ոչ ոք չի կարող խոսել կոռուպցիայի դեմ պայքարի մասին:
Հարցազրույցը` Եվգենյա Համբարձումյանի
Լուսանկարները՝ Ալեքսանդր Սարգսյանի
Նախագծի մտահաղացման հեղինակ` Կարեն Զադոյան
Կարդացեք նաև՝
Պաշտոնը տվել է ինձ փոփոխություններ կատարելու հնարավորություն․ Լենա Նազարյան
