Հայ-Ռուսական (Սլավոնական) համալսարանում 2012թ.-ից գործում է «Իրավունքի և քաղաքականության» ինստիտուտը, որի ղեկավարն է ՀՀ առաջին օմբուդսմեն, չորրորդ գումարման ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր Լարիսա Ալավերդյանը: Այս ինստիտուտը մասնագիտացած է երեք ուղղություններով` իրավագիտություն, քաղաքագիտություն և միջազգային հարաբերություններ: Միջառարկայական կապի և ինստիտուտի ուսուցման մոդելների, ինչպես նաև ծանոթով գնահատական ստանալու, կոռուպցիայի նվազեցման և աշխատաշուկայի խնդիրների շուրջ զրուցել ենք տիկին Ալավերդյանի հետ:
Հարցազրույցն իրականացվում է «Հայաստանի բարձրագույն իրավաբանական կրթական հաստատությունները» հատուկ նախագծի շրջանակներում:
Տիկին Ալավերդյան, խոսենք կառուցվածքից` ինչո՞ւ 3 ճյուղեր միավորող ինստիտուտ և ի՞նչ առանձնահատկություններ այն ունի:
Միջազգային փորձը ցույց է տալիս, որ գիտությունը զարգանում է միջառարկայական ճանապարհով, ոչ թե բաժանվում է` դառնալով մեկ ուղղություն: Օրինակ` իրավաբանությունը որպես գիտություն չի կարող գոյատևել առանց միջազգային հարաբերությունների հետ առնչության և հակառակը: Այսինքն` խնդիր է դրվել, իրար հետ առավել սերտ առնչություն ունեցող առարկաները, գիտության ուղղությունները միավորել, ի վերջո դրանք տարբեր ոլորտներում իրար փոխկապակցված են: Փորձը ցույց է տալիս, որ կարգավորումը հնարավորություն է տալիս գիտությունների առնչությունները օգտագործել գիտական և ուսումնական գործընթացների մեջ: Այս քայլի արդյունքում կառավարման համակարգն ավելի ճկուն է դարձել, որովհետև քչացել են բաժանված ֆակուլտետների դեկանները, իսկ ամենակարևոր հանգամանքը այն է, որ այս առարկայական փոխգործակցությունը նաև խթան է հանդիսանում տվյալ ուսանողների գիտելիքների խորացման գործընթացքում:
Ինչպես հասկացա նաև իրավագիտության ուղղությունն էլ է բազմաճյուղ, այսինքն` Ձեր ուսանողներին մասնագիտակցնում եք ինչպես քրեական ու քաղաքացիական, այնպես էլ միջազգային իրավունքի ոլորտներում:
Այո, շեշտը դրվում է բոլոր ուղղությունների վրա: Ես համոզված եմ, որ միշտ էլ արդիական են մնալու ճյուղային իրավաբանական ուղղությունները` լինի քրեական, թե քրեադատավարական իրավունք, կամ էլ քաղաքացիական, քաղաքացիական դատավարական իրավունքը: Բացի այդ, կան այնպիսի ուղղություններ ինչպիսիք են պետության և իրավունքի տեսությունը, պետության և իրավունքի պատմությունը կամ Սահմանադրական իրավունքը, որոնք մեծ դերակատարություն ունեն: Կարծես թե, առկա է մոլորություն, որ պետք է զարգանան իրավունքի ճուղային ոլորտները, իրականում, եթե մենք ուշադրություն չդարձնենք տեսությանը, որը նույնպես զարգացող և խնդրահարույց է, մենք կունենանք բազմաթիվ խնդիրներ ճուղային ուղղություններում:
Ի՞նչ եք անում միջազգային իրավունքի մասնագետների ձևավորման ուղղությամբ:
Դեռ 10-ը տարի առաջ մեր համալսարաններն ունեցել են միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետներ, սակայն չեն ունեցել այդ իրավունքի մասնագետներ: Ես դրան եմ վերագրում շատ ու շատ փորձություններ, որոնց մենք բախվել ենք ու չենք կարողացել պատշաճ ձևով պաշտպանել ազգային շահը: Դա վերաբերում է ոչ միայն Արցախի հարցին, որը կարծես թե մակերևույթին է, այլ ՀՀ-ի շատ ու շատ այլ շահերին: Միայն մեկ օրինակ բերեմ` Հայաստանը պատկանելով այն երկրների շարքին որոնք չունեն ելք դեպի ծով, ունի միջազգային իրավունքով ինչ-որ այլ արտոնեություններ և իր շրջապատող երկրները, որոնք ունեն ելք դեպի ծով, պարտավոր են Հայաստանին տրամադրել այդ իրավունքները: Փաստորեն, մենք այսօր դրա մասին միայն խոսում ենք: Հասարակ մի օրինակ բերեցի, ես կարող եմ այդ շարքը շարունակել:
Այսօր իրավաբանությունը մոդայիկ մասնագիտություն է, սակայն արդյոք աշխատաշուկայում այս չափի իրավաբանների կարիք կա՞:
Գիտեք, ես շատ ուրախ եմ, որ Դուք այս հարցը տվեցիք, դա նույն բանն է, ինչ ժամանակին ասում էին` կանանց ինչին է պետք կրթությունը. նրանցից մեծ մասն ամուսնանում է ու տնային տնտեսուհի դառնում, իսկ ո՞վ է ասել, որ մայրը չպետք է ունենա բարձրագույն կրթություն: Հակառակը` եթե մենք ունենանք շատ քաղաքացիներ, ովքեր իրավաբանական կրթություն են ստացել, ապա կբարձրանա բնակչության իրավագիտակցության մակարդակը: Անպայման չէ, որ բոլոր շրջանավարտները գնան շուկա` որպես իրավաբան, նրանք կարող են աշխատել տարբեր ոլորտներում: Մեզ հիմա դա շատ է պակասում: Եթե մենք նայում ենք զարգացած երկրներին, որոնց սոցիալական սովորույթներն այնքան են զարգացած, որ բնակչության իրավագիտակցության մակարդակը բարձրանում է այդ սովորություններ դարձաց միջավայրում: Ես համոզված եմ, որ մենք ինչքան շատ իրավաբանական կրթություն ունեցող քաղաքացիներ կրթենք, այնքան մեր օգուտն է: Դրանցից միայն լավագույններն առողջ մրցակցության պարագայում կանցնեն իրենց մասնագիտությամբ աշխատանքի: Ամփոփելով` ասեմ, որ գնալով ընդլայնվելու է իրավաբանական ծառայությունների շուկան: Որքան փոքր բիզնեսին տան նորմալ զարգանալու հնարավորություն, այնքան իրավաբանների համար աշխատանքային շուկան անընդմեջ զարգանալու է: Նշեմ, որ մեր լավ ուսանողները, որպես կանոն, 4-րդ կուրսից արդեն աշխատում են, իսկ մագիստրատուրայի ուսանողների մեծ մասն ունի իր մշտական աշխատանքը:
Այսինքն` թե՞թև է մագիստրատուրայի ծրագիրը:
Ոչ, մենք հարմարեցնում ենք ժամերն ու դասացուցակը, մենք դասերն անցկացնում ենք շաբաթ օրերը: Անում ենք ամեն ինչ, որ մագիստրատուրայի բարդ ծրագիրն ուսանողները հեշտությամբ յուրացնեն:
Ի՞նչ ձևաչափով եք իրականացնում ուսուցանումը: Արդյոք առաջնահերթությունը տալի՞ս եք ավանդական մեթոդներին, թե՞ նորարարություններ եք ներդրել, օրինակ` հեռահար ուսուցման մոդել:
Հեռահարին մենք դեռ չենք անցել, այն մոդայիկ բան է, բայց այս ուսուցման համար մենք դեռ որոշ ճանապարհ ունենք անցնելու: Մեր ծրագրերում նախատեսված է անցումը, բայց խոսքը մինչև անգամ տեխնիկայի մեջ չի, այստեղ որակի ապահովման խնդիրը դեռ կա:
Խոսենք բուհերում առկա ցավոտ երևույթից, այն է` կոռուպցիան, արդյոք ձեր ինստիտուտում այն կա՞:
Ես կարծում եմ, որ մենք պետք է գլուխ գովանք այն առումով, որ մեզ մոտ կոռուպցիան նվազագույնի է հասցրված: Իրականում, այն անորսալի չէ, մենք գիտենք ինչպես անել, որ հնարավորինս վերացնենք այս արատը: Ընտրել ենք թափանցիկության սկզբունքը, անգամ քննություններ անցկացնում ենք բազմաթիվ ուսանողների ներկայությամբ` 5-ից ոչ պակաս, բացի այդ տնօրինությունից անպայման որևէ մեկը լինում է: Ես նաև հրավիրում եմ այլ մասնագետների: Բոլորին հայտնի է, որ այս համալսարանում զտումը տեղի է ունեցել նախկին տարիների ընթացքում, ռեկտորը որպես ղեկավար շատ մեծ նշանակություն ունի այդ գործում: Սակայն առ այսօր չի վերացել զանգով գնահատականների նշանակումը, այսինքն` այն չի վերացել զանգողների մտածելակերպում: Բոլորը գիտեն, ես կտրուկ դեմ եմ այս հարցին, ընդ որում կոպիտ եմ խոսում առաջին դեմքերի, նախարարների և այլ պաշտոնյաների հետ: Ինձ զանգողներին ես միշտ ասում եմ, եթե զանգում եք, ապա լավ բանի համար պետք է զանգեք, ավելի լավ է զանգեք գերազանց սովորող ուսանողներին աջակցելու խնդրանքով, որ ուշադրություն դարձնենք նրանց վրա ու ավելի խորացնենք վերջիններիս գիտելիքները: Կարծում եմ` դասախոսական կազմի մեծ մասը այդպես է վարվում:
Հարցազրույցը` Գևորգ Թոսունյանի
Լուսանկարները` Ալեքսանդր Սարգսյանի
Նախագծի մտահղացման հեղինակ` Կարեն Զադոյան
Այս շարքի մյուս հարցազրույցներն են`
«Նախ դեմք ձեռք բերել, այնուհետև` ներկայանալ». Ռուբեն Մելիքյան
Ո՞րն է Փաստաբանական դպրոցի թիվ 1 խնդիրը
Գագիկ Ղազինյանը` իրավաբանության կրթության և դրա զարգացմանը նպաստող ու խոչընդոտող երևույթների մասին
