Iravaban.net-ը ուսումնասիրել է Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման e-draft.am կայքում հանրային քննարկման դրված «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստանալու և դադարեցնելու ընթացակարգերը, ինչպես նաև ազգությամբ հայ լինելը հաստատող մկրտության մասին փաստաթուղթ տրամադրող եկեղեցական կառույցների ցանկը սահմանելու մասին» օրենքի  նախագիծը: Նախագծով նախատեսվում է, որ որոշումը ուժի մեջ կմտնի 2026 թվականի սեպտեմբերի 1-ից:

Ի՞նչ փոփոխություններ են նախատեսվում

Նախագծով սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստանալու և դադարեցնելու ամբողջական ընթացակարգերը՝ ներառյալ էլեկտրոնային դիմումների և վարչական գործընթացների նոր միավորված համակարգը։ Կառավարության որոշման նախագծով սահմանվում է․

• Քաղաքացիության գործերի կառավարման Համակարգը՝
  • Համակարգի նկարագիրը և աշխատանքային ընթացակարգը,
  • Համակարգին հասանելիություն ունեցող մարմինների ցանկը,
  • Քաղաքացիություն ստանալու կամ դադարեցնելու համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի ցանկը,
  • Դիմումների ներկայացման, քննարկման և էլեկտրոնային եղանակով հայտերի ընդունման կարգը։
• Քաղաքացիություն ստացող անձի երդման արարողակարգը՝ սահմանված է նոր ձևաչափով՝ ըստ N 2 հավելվածի։
• Քաղաքացիության հարցերով միջգերատեսչական հանձնաժողովի կազմավորման և գործունեության կարգը՝ սահմանված է N 3 հավելվածով։
• Ազգությամբ հայ լինելը հաստատող մկրտության մասին փաստաթուղթ տրամադրող եկեղեցական կառույցների ցանկը՝ ներառված է N 4 հավելվածում։

Նախագծով նաև նախատեսվում է, որ քաղաքացին կարող է քաղաքացիության դիմումը ներկայացնել ոչ միայն անձամբ, այլև էլեկտրոնային եղանակով՝ Համակարգի միջոցով, իսկ տեղեկությունների ստացումը և ծանուցումները կատարվելու են նույն համակարգով՝ ապահովելով գործընթացի թափանցիկությունն ու մատչելիությունը։

Ո՞ր որոշումներ են ճանաչվում ուժը կորցրած

Նոր կարգավորումը փոխարինում է մի շարք նախկին որոշումների, այդ թվում՝

• 2007 թ․ նոյեմբերի 23-ի՝ քաղաքացիության վերաբերյալ փաստաթղթերի ներկայացման և մկրտության մասին փաստաթուղթ տրամադրող եկեղեցական կառույցների ցանկը սահմանող N 1390-Ն որոշումը,
• 2007 թ․ օգոստոսի 30-ի՝ քաղաքացիության համար սահմանադրության և հայոց լեզվի իմացության ստուգման կարգը սահմանող N 1040-Ն որոշումը,
• 2007 թ․ նոյեմբերի 1-ի՝ քաղաքացիություն ստացող անձի երդման արարողակարգը սահմանող N 1290-Ն որոշումը,
• 2018 թ․ ապրիլի 26-ի՝ քաղաքացիության հարցերով միջգերատեսչական հանձնաժողովի կարգը սահմանող N 498-Ն որոշումը։

Այսպիսով, նոր որոշմամբ բոլոր նախկին իրավակարգավորումները միավորվում են մեկ համապարփակ փաստաթղթում՝ պարզեցնելով վարչարարությունը։

Ինչպե՞ս և ե՞րբ է կիրառվելու նոր կարգավորումը

• Որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից,
• Կկիրառվի միայն այն դիմումների վրա, որոնք կներկայացվեն նոր կարգի ուժի մեջ մտնելուց հետո,
• Մինչ այդ ներկայացված դիմումների նկատմամբ շարունակելու են գործել գործող նորմերը,
• Որոշման N 1 հավելվածի 20-րդ կետը ուժի մեջ կմտնի 2026 թվականի սեպտեմբերի 1-ին։

Ի՞նչ նպատակ է հետապնդում նոր կարգավորումը

Կառավարությունը նպատակ ունի արդիականացնել քաղաքացիության տրամադրման և դադարեցման գործընթացները՝

• ապահովելով էլեկտրոնային և կենտրոնացված վարչարարություն,
• բարձրացնելով թափանցիկությունն ու հաշվետվողականությունը,
• ստեղծելով միասնական իրավական դաշտ, որտեղ գործընթացները պարզ, հստակ և մատչելի են քաղաքացիների համար։

Համակարգի հիմնական առանձնահատկությունները

• Քաղաքացիության գործերով լիազոր մարմին է Միգրացիայի և քաղաքացիության ծառայությունը, որը նաև վարում է Համակարգը։
• Համակարգին հասանելիություն ունեն մի շարք պետական մարմիններ՝ ՀՀ Նախագահ, Վարչապետ, Արդարադատության, Պաշտպանության, Արտաքին գործերի, Ներքին գործերի նախարարություններ, ԱԱԾ, Ոստիկանություն, Դատախազություն, Դատական դեպարտամենտ, ՔԿԾ և ՀՀ դիվանագիտական ծառայությունները։
• Մուտքը կատարվում է խիստ նույնականացման գործիքակազմով՝ Ազգային նույնականացման պորտալի միջոցով։

Օգտատերերի գրանցում և նույնականացում

• ՀՀ քաղաքացիները գրանցվում են նույնականացման քարտով կամ բջջային նույնականացման միջոցներով։
• Օտարերկրյա քաղաքացիները կամ քաղաքացիություն չունեցողները կարող են գրանցվել նույնականացման գործիքակազմով կամ առանձին գրանցման ընթացակարգով։
• Գրանցման ընթացքում անձը պարտադիր լրացնում է իր էլեկտրոնային փոստը, հեռախոսահամարը և համաձայնվում է անձնական տվյալների մշակման պայմաններին։

Փաստաթղթերի ներկայացման և դիմումների կարգը

• Վերբեռնվող բոլոր փաստաթղթերը պետք է լինեն PDF ձևաչափով, առավելագույնը 5 ՄԲ չափով և հստակ ընթեռնելի, օտար լեզվով փաստաթղթերը՝ համապատասխան հայերեն թարգմանությամբ։
• Քաղաքացիության դիմումը ներկայացվում է միայն Համակարգի միջոցով։ Օգտատերը կարող է հետևել իր դիմումի ընթացքին և ստանալ ծանուցումներ էլեկտրոնային փոստով։
• Համակարգը ապահովում է ինքնաշխատ ստուգումներ՝ հիմնված ներկայացված փաստաթղթերի, բնակչության պետական ռեգիստրի և այլ պետական շտեմարանների տվյալների վրա։

Անգործունակ անձի համար Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիության ձեռքբերում

• Անգործունակ անձը քաղաքացիություն կարող է ստանալ իր խնամակալի միջոցով՝ համապատասխանելով II գլխով սահմանված պահանջներին։
• Համակարգում օգտահաշիվ է բացում խնամակալը, ներկայացնում տվյալները, անհրաժեշտ փաստաթղթերը և անձնագրային տվյալները։

Քաղաքացիության դադարեցում՝ քաղաքացիությունը փոխելու միջոցով

• ՀՀ քաղաքացին կարող է ներկայացնել էլեկտրոնային հայտ՝ իր քաղաքացիությունը դադարեցնելու համար, ընտրելով դրա հիմքը՝ այլ երկրի քաղաքացիություն ունենալ կամ դրա իրավական հնարավորությունը հաստատող փաստաթուղթ ներկայացնել։
• Համակարգը իրականացնում է ինքնաշխատ ստուգումներ հարկային, իրավապահ, դատական և անվտանգության մարմինների տվյալների հիման վրա։
• Օգտատերը ծանուցվում է անհամապատասխանությունների դեպքում՝ լրացուցիչ փաստաթղթեր ներկայացնելու համար՝ սահմանված ժամկետում։

Անչափահասի քաղաքացիության դադարեցման էլեկտրոնային ընթացակարգ

• Դիմումը ներկայացնում է ծնողը կամ օրինական ներկայացուցիչը։
• Համակարգը ինքնաշխատ ցուցադրում է երեխաների տվյալները և թույլ է տալիս ընտրել քաղաքացիությունը դադարեցնելու հիմքը։
• Վերբեռնվում են ծնողների և անչափահասի փաստաթղթեր, համաձայնությունները, անհրաժեշտության դեպքում՝ օտարերկրյա փաստաթղթեր և հայերեն թարգմանությունները։
• Հաջորդում է պետական տուրքի վճարումը, հաստատումը ստացվում է էլեկտրոնային փոստով։

Քաղաքացիություն ստացողների երդման արարողության ամփոփ ուղեցույց

• Արդարության, հանդիսավորության և ՀՀ խորհրդանիշների պահպանմամբ անցկացվում է ՀՀ-ում կամ օտարերկրյա պետությունում՝ դեսպանատան կամ հյուպատոսական հիմնարկի միջոցով։
• Անձը բարձրաձայն ընթերցում է երդման տեքստը և հաստատում այն համակարգում։

Քաղաքացիության հարցերով միջգերատեսչական հանձնաժողովի կարգը

• Խորհրդակցական մարմին է, տրամադրում է եզրակացություններ քաղաքացիություն ստանալու կամ դադարեցնելու վերաբերյալ։
• Կազմված է ղեկավարից և անդամներից՝ մասնակցելով էլեկտրոնային քվեարկությամբ։
• Քվեարկության արդյունքով Համակարգում ինքնաշխատ ստեղծվում է հանձնաժողովի եզրակացությունը, որը հասանելի է Ծառայությանը։

Ու՞մ կողմից է մշակվել նախագիծը

Նախագիծը մշակվել է Ներքին գործերի նախարարության կողմից։

 Նախագծի ամբողջական կարգավորումներին կարելի է ծանոթանալ հետևյալ հղմամբ՝ տեղեկացնում է Iravaban.net-ը։