Իրավաբան.net-ը շարունակում է հարցազրույցների շարքն իրավական ոլորտը լուսաբանող լրագրողների հետ: Երրորդ զրուցակիցը «02» շաբաթաթերթում 20 տարվա աշխատանքային ստաժ ունեցող դատաիրավական թեմաներ լուսաբանող լրագրող Գոհար Քալաշյանն է:

Վերջինս դատաիրավական ոլորտում աշխատող երիտասարդ լրագրողներին խիստ չի վերաբերում: Նրա կարծիքով` գալու է մի շրջան, որ ոլորտում աշխատելու են այն լրագրողները, ովքեր սիրում են այդ ոլորտը:

.Աշխատել է`

.

• Տուրիզմի ոլորտում 
• Հանրային հեռուստաընկերությունում
• «Զանգակ» հրատարակչությունում
• «02» շաբաթաթերթում 1992 թվականից

.-Ինչպիսի˚ն չպետք է լինի իրավական ոլորտը լուսաբանող լրագրողը:

-Պատահում է, որ շատ երիտասարդը գալիս է դատարան ու իրեն թվում է, որ եթե ուղարկված է դատական նիստ լուսաբանելու, ապա ինքն առնվազն կարող է լինել դատավոր: Դատական նիստի թերությունները տեսնելն ու դատավորի կեցված ունենալը տարբեր են: Դատավորի կեցված ընդունելն ինձ դուր չի գալիս, քանի որ լրագրողը պետք է միշտ օրինապահ լինի: Իրավական ոլորտում գրող լրագրողն ինչքան շատ հասկանա իրավական ոլորտից, այնքան հեշտ կլինի իր համար թերությունները նկատել ու բարձրաձայնելը: Ի վերջո, լրագրողը գնում է դատական նիստ լուսաբանելու, որ կայանա այդ համակարգը, որն ինչքան էլ բարեփոխում, բարեփոխում են, սակայն բարեփոխումները շատ դժվար են առաջ գնում: Լրագրողը հասարակությանն օգնելու և տեղեկացնելու համար է գնում: Իսկ երբ որ դատավորի կեցվածքով է, ապա նյութերը ստացվում են ապատեղեկատվություն, այսինքն` հասարակությանը փոխանցում է այն սուբյեկտիվը, ինչն ինքը ընկալում է: Պետք է աշխատել ճիշտ ընկալել տեղեկատվությունը` և’ օբյեկտիվ, և’ գրագետ: Սխալ բառը, վերաբերմունքը կարող է դատական նիստում տեղի ունեցածի իրական պատկերն ամբողջությամբ փոխել: Իրավական ոլորտը նուրբ ոլորտ է: Հիմա հաճախ փնովում են հանցագործությունների մասին գրողներին: Սակայն գրողի աշխատանքը պետք է գնահատվի, որովհետև շատ ծանր գործ է, կողմերի շիկացած հարաբերություններին ականատես լինելով, դատական նիստերի դահլիճում չեզոք դիրք գրավել, ստանալ ամբողջ բացասական էներգիան ու այն քեզ հետ տուն տանել:

Հնարավոր է նաև, որ դու ամեն ինչ ճիշտ ընկալես ու ներկայացնես, սակայն կողմերից մեկին դուր չգա, քանի որ նրանցից մեկը դատարանում միշտ պարտվում է, մի կողմը միշտ մնում է դժգոհ` լինի քաղաքացիական գործ, քրեական և այլն: Շատ դեպքերում ինչ-որ մեկը չի ցանկանում, որ իր անունը նշվի, իր արածի մասին խոսվի, բայց հիմա տեղեկատվությունը շատ արագ է տարածվում:

Ինչ խոսք, լրագրողի ներկայությունն ավելի զգաստ է պահում դատարանին: Միշտ չէ, որ դատարանի դահլիճում նստած մարդիկ իրավագիտակցության բարձր մակարդակ են ունենում: Այս առումով լրագրողը հասարակության աչքն է:

Այն երիտասարդ լրագրողը, որը սովորեց, կասնի հաջողությունների: Ամեն ինչն էլ սովորելու աստիճանից է կախված: Չկա այնպիսի ոլորտ, որտեղ ասեն, թե մենաշնորհ է` միայն այս մարդն է կարողանում լուսաբանել: Եթե ձգտեց, ինքն էլ կսովորի:

.

-Ոլորտում պրոֆեսիոնալ դառնալու Ձեր բանաձևը ո˚րն է եղել:

-Բանաձևի մասին չեմ մտածել, բայց որ հարցնում եք… Աշխատասիրությունը, պարտաճանաչությունը, քանի որ ոլորտում գործ ունես մարդկային ճակատագրերի հետ, նաև նրբանկատությունը: «Հոտառություն» էլ պետք է ունենալ, քանի որ շատ տեղերում միայն գիտելիքները բավարար չեն ճիշտ և արագ կողմնորոշվելու համար:

.

-Ո˚րն է եղել իրավական ուղղվածությամբ գրված Ձեր առաջին նյութը:

-Իրավական ուղղվածությամբ, այս պահի չեմ հիշում… Առաջին նյութս, որով «02» շաբաթաթերում աշխատանքի եմ ընդունվել, եղել է մուրացկանների մասին: 1992 թվականն էր, այդ ժամանակ ավելի շատ էին մուրացկանները: Խոսել էի մուրացկաններ հետ…

.«02» -ում սկզբում աշխատում էի նախաքննական նյութերի լուսաբանման վրա, հետո կամաց-կամաց զգացի, որ ինձ ավելի լավ եմ զգում դատական լրագրության մեջ, որովհետև այդտեղ ասելիքն ավելի շատ է: Նախաքննական նյութերի լուսաբանման ժամանակ սահմանափակումները շատ մեծ է:

.

-Ինչո˚ւ որոշեցիք դառնալ լրագրող:

-Չեմ որոշել, այդպես ստացվել է: Որ ասում են մարդը «լավ գրիչ ունի»: Ես դպրոցական տարիներից էլ լավ շարադրություններ եմ գրել: Ե’վ դպրոցում, և’ բուհ ընդունվելու ժամանակ շարադրություններից գերազանց գնահատական եմ ստացել: Լավ գրելս ճակատագրական եղավ: Որոշել էի փորձել մի քանի տեղերում աշխատանք գտնել: Հենց սկզբից «02»-ի համար նյութ հանձնարարեցին, գրեցի ու ստացվեց: Ավարտել եմ բանասիրության ֆակուլտետի գեղարվեստական թարգմանության բաժինը: Երբեմն նաև այդպիսի գործեր եմ անում և հաճույք եմ ստանում այդ աշխատանքից:

.

-Դուք հեղինակ ենք նաև երկու գրքերի`«Բանկի գործը» (2002 թ.) և «Մանկասպանները» (2005 թ.): Ինչպե˚ս առաջացավ գիրք հրապարակելու ցանկությունը: Մանրամասնեք նաև, թե ինչի˚ մասին են պատմում գրքերը:

-«02»-ում որոշեցինք վավերագրական ֆիլմ նկարահանել 1977 թվականին ԽՍՀՄ պետբանկի Հայաստանի մասնաճյուղից կատարված աննախադեպ գողության վերաբերյալ, որովհետև Սովետական միության ժամանակ պետական բանկից գումար գողանալն իսկապես աննախադեպ էր: ԽՍՀՄ-ում հայտնի գործ էր: Երբ որ սկսեցի աշխատել սցենարի վրա և մտա Վճռաբեկ դատարանի արխիվ (այն ժամանակ Գերագույն դատարան), պարզվեց քրեական գործը կազմում է 48 հատոր: Ինձ թվում էր` ձանձրալի է լինելու: Չնայած ֆիլմը չստացվեց նկարահանել, սակայն ես խորացա հատորների ուսումնասիրության մեջ: Պարզվեց, որ յուրաքանչյուր հատորում մարդկային շատ հետաքրքիր պատմություններ կան… Յուրաքանչյուր վկայի ցուցմունքում երևում էր նրա անհատականությունը: Ժամանակաշրջանի ընդհանուր վախի մթնոլորտում շատ վկաներ այնպիսի պահված էին դրսևորել, որ մտածում ես` նա ինչ-որ կապ ունի գողության հետ, բայց` ոչ… Նյութին ամբողջությամբ ծանոթանալուց հետո, որոշեցի իմ միջոցով գիրքը տպագրել, հակառակ դեպքում, եթե սպասեի հովանավորների, ապա գուցե այդպես էլ չտպագրվեր: Զգացողությունը շատ լավն էր, կարծես մեկ անգամ էլ երեխա ունենաս:

.«Մանկասպանները» գրքում պատմվում է 1985 թվականին Հոկտեմբերյանում 7 տարեկան երկորյակ երեխաների առևանգման մասին: Այս գործը բացառիկ էր այն առումով, որ նախաքննական շատ սխալներ կային` գործը բացահայտնելու առումով: Այսինքն` եթե արագ աշխատեին ու ճիշտ ուղղությամբ, երեխաները ողջ կմնային: Սակայն երեխաներին առևանգողները սպանեցին, չնայած սկզբում նման նպատակ չէին ունեցել. առևանգել էին փող ստանալու նպատակով… Շատ ցավալի գործ է: Դպրոցից երեխաներին առևանգել էին դեղին գույնի «Զապորոժեցով»: Ականատես երեխաներից մեկն ասել էր դրա մասին, բայց այդ ուղղությամբ քննություն չէին իրականացրել: Մի քանի օրում կարելի էր այդ հետքերով գտնել հանցագործներին, մանավանդ, որ նրանք հանցագործ աշխարհից չէին, դա նրանց առաջին հանցագործությունն էր, ընդ որում` երեխաներին գողացողներից մեկը երեխաների ազգականն է եղել: Երբ կարդում ես նախաքննական նյութերը, սիրտդ ցավում է երեխաների համար, քանի որ նրանք կարող էին ողջ մնալ… Երեխաների «ցեխավիկ» հայրը հավաքում է պահանջվող գումարը, պայմանավորվում են գումարը փոխանցնելու վայրի համար, ոստիկանները դարանակալում են, բայց գումարի փոխանցում տեղի չի ունենում. երեխաներին առևանգած ազգականը հայտնում է մյուս ընկերներին, որ ոստիկանները դարանակալել են…Երկար ժամանակ նրանք մտածում են բաց թողնե˚լ երեխաների թե` չէ: Որոշում են սպանել չբացահայտվելու համար: Ես այս գրքի վրա շատ եմ աշխատել, նաև ինձ խոսք եմ տվել, որ այլևս նման հանցագործության մասին չեմ գրելու, քանի որ ներքին լարվածությունդ ու ապրումներդ շատ մեծ են լինում: Գիրքը նվիրել եմ հանցագործությանը զոհ գնացած բոլոր երեխաների հիշատակին:

.Երկու գրքերն էլ շատ ընթերցվել են, «Բանկի գործը» գրքի օրինակներն արդեն սպառվել են:

.

-Ի˚նչ եք կարծում` գործը բացահայտողները դիտավորյա˚լ չէին գնացել դեղին գույնի «Զապորոժեցի» հետքերով:

-Չէ, կանխամտածված ոչինչ չի եղել: Ոչ մեկն էլ չէր ցանկանա, որ երեխաներ սպանվեին: Երբ գործը վերջիվերջո բացահայտվեց, չնայած երեխաներն արդեն սպանված էին, եղան պարգևատրվողներ: Անընդհատ գործի վերաբերյալ զեկուցել են Մոսկվա, այնտեղից ստացել գործելու ձևին վերաբերող հրահանգներ: Այսինքն` կար այդ կախվածությունը: Գուցե ցուցադրական լավ աշխատելու, օրվա ընթացքում ինչ-որ բան անելու ցանկությունն է խանգարել: Ի վերջո, գործը բացահայտվեց հենց դեղին գույնի «Զապորոժեցի» հետքերով գնալու արդյունքում: Հայտնվել էր մի կին վկա, ով տեղեկացրել էր, որ «Զապորոժեցի» համարներն էլ է տեսել:

.

-Եղե˚լ են հետաքրքիր դեպքեր գրքերի ստեղծման ժամանակ:

-Երբ տպագրվեց «Բանկի գործը», մի կին ինձ զանգեց ու ասաց, որ ինքը քննիչ այսինչի կինն է (այդ քննիչի անունը ես չէի հանդիպել քրեական գործն ուսումնասիրելու ժամանակ) ու զայրացած հավելեց, որ գրքում ես ստեղծել եմ իր քննիչ ամուսնու կերպարը, սակայն չեմ հիշատակել նրա ազգանունը, ոչ էլ նկարն եմ տպել (գրքում վավերագրական նկարներ կան): Բայց իրականում ես այդ քննիչի կերպարը հորինել էի: Ավելի ուշ պարզեցի, որ այդ քննիչն ընդամենը մեկ օր է աշխատել «Բանկի գործ»-ով, հետո տեղափոխվել է այլ աշխատանքի: Ասացին նաև, որ նրանք վաղուց բաժանված են եղել: Ամուսնալուծությունից որոշ ժամանակ անց այդ քննիչը մահացել է: Երբ այդ կինը կրկին զանգեց, ես չցանկացա հուսաթափ անել իրեն ու ներողություն խնդրեցի, որ նկարն ու ազգանունը չեմ տպագրել: Ասացի` վրիպակ է եղել:

.

-Իսկ ընտանիքն ու լրագրողական պարտականություններն ինչպե˚ս եք հաջողացնում համատեղել:

– Այնպես է ստացվել, որ իմ ընտանիքը ես ու աղջիկս ենք: Հիմա մայրս էլ է մեզ հետ ապրում: Թվում է, թե փոքր ընտանիք է, բայց երբ հոգսն ամբողջությամբ քեզ վրա է, լրիվ ուրիշ մոտեցում է պահանջում: Փոքր տարիքից աղջիկս հաճախել է տարբեր խմբակներ: Աշխատել եմ, որ բազմակողմանի կրթություն ստանա: Դրա համար ես եմ շատ վազվզել: Տանում էի մանկապարտեզ, ես գնում էի դատական նիստի: Հիշում եմ, երբ լուսաբանում էի Նաիրի Հունանյանի գործը ու հեռուստատեսությամբ էլ անընդհատ խոսվում էր դրա մասին, աղջկաս հիշողության մեջ էլ տպավորվել էր այդ անուն ազգանունը: Թեպետ ես տանն այդ թեմայով չէի խոսում իր հետ, բայց մի օր մազերս կտրեցի ու գնացի աղջկաս մանկապարտեզից վերցնելու, նայեց ու ասաց. «Մամա, մազերդ Նաիրի Հունանյա˚նն է կտրել»:

.Երբեմն պատահում էր, որ ուշացումով էի գնում մանկապարտեզ: Դուստրս ասում էր` երբ ես մեծանամ, դու փոքրանաս, ես քեզ կտանեմ մանկապարտեզ և ուղիղ մի ժամ կուշանամ, դու չտխրես:

.Ես չեմ գնացել դեպի կարիերան, բարձունքներ չեմ նվաճել: Ինչպես 1992 թվականին էի վազող լրագրող, հիմա էլ այդպիսին եմ: Բայց դրա փոխարեն ես ունեմ աղջիկ, որը շատ զարգացած է, լայն մտահորիզոն ունի: Եթե օրվա ընթացքում ինչ-որ բան չէի հասցնում, գիշերներն էի անում: Ես այդքան տարի գրել եմ ու իմ գրիչին հավատարիմ եմ մնացել: Մինչև հիմա էլ այդպիսին եմ ու իմ գրիչով իմ ընտանիքը պահում եմ ու մինչև վերջ էլ պիտի գրեմ երևի:

.

-Երբ ամուսնացաք տանն ինչպե˚ս էին վերաբերում Ձեր մասնագիտությանը:

-Խնդիր չեմ ունեցել: Այլ տարաձայնություններ հետո եղել են մեր ընտանիքում, բայց ոչ իմ աշխատանքի հետ կապված: Ինչքան էլ որ մենք անձնական տարաձայնություններ ունեինք, իմ ամուսինը միշտ հպարտանում էր, եթե լավ հոդված էի տպագրում: Հետո իրավիճակն այնպես դասավորվեց, որ մնացինք ես ու աղջիկս (այս պահին Գոհար Քալաշյանի աղջկա հայրն արդեն ֆիզիկապես էլ աղջկա կողքին չէ- Ն.Հ):

.

– Ձեր «Ընտանեկան օրենսգրքում» որո˚նք են «չի կարելիներին» վերաբերող դրույթները:

-Ես «չի կարելին» այդքան էլ չեմ սիրել: Ամեն ինչ աղջկաս բացատրել եմ: Ավելի հեշտ է ծնողի դիրքերից կատեգորիկ խոսքեր ասել, ավելի դժվար, բայց ավելի արդյունավետ, երբ ինքը քեզ ընկերուհու ու մայրիկի համաձուլվածքով է ընդունում: Ես միշտ բացատրել եմ, թե ինչի չի կարելի, որ անես, ինչ հետևանք կունենա: Միգուցե իմ բախտը բերել է, որ ինքը խելացի է եղել ու կարողացել է լսել: Իր ծնունդով ես այնքան մեծ ուրախություն եմ ապրել, որ ամեն բառիս արտաբերման համար պատասխանատու և զգույշ եմ եղել:

.

-Ինչպիսի˚ն էր Գոհար Քալաշյանը մանկության տարիներին:

-Շատ էի սիրում կարդալ, անընդհատ կարդում էի: Գիրքը ձեռքիցս վերցնում էին, որ չկարդայի: Հակառակ սրան` քիչ եմ խաղացել: Գայանե տատիկս պատմում է, որ մի օր հորաեղբորս տանը թերթ կարդալի` հորեղբայրս ձեռքիցս վերցրել է, որ գնամ հաց ուտելու (հաց ուտել չի սիրում), ես ասել եմ. «Տանում ես տար, թերթը տանում ես, բայց խելքս չես տանում»: Քույրիկս բարձի տակ կոնֆետ էր դնում, ես` գիրք:

.

Ուիլյամ Ֆոլքների ստեղծագործություններն ու «Աստվածաշունչը» Գոհար Գալաշյանի համար եղել են հոգեցունց գրքեր: Լրագրողն այսօր էլ զբաղված առօրյայից ժամանակ է տրամադրում ու գրում է վիպակներ: Դա էլ մի օր գիրք կդառնան:

.….Ողջ հարցազրույցի ընթացում մեղմ ձայնով ու հանգիստ բնավորությամբ զրուցակիցս դատաիրավական ոլորտի լուսաբանման գործում իր ունեցած մեծ դերի ու պրոֆեսիոնալիզմի մասին չարտաբերեց ոչ մի նախադասություն: Պրոֆեսիոնալ դառնալու ճանապարհը գուցե հենց դա է, երբ անում ես քո աշխատանքը` ամեն վայրկյան ու ամենուրեք չտարփողելով գործիդ բնույթի, ծանրաբեռնվածությանդ ու աշխատանքիդ կարևորության մասին:

.Կարդացեք այս շարքի նաև մյուս հարցազրույցները`

.«Իրավունք» թերթի «Հետաքննություն» հավելվածի նախկին խմբագիր Արթուր Սահակյան, 

..«Առավոտ» օրաթերթի իրավական էջի պատասխանատու Ռուզան Մինասյան: 

.

Նունե Հովսեփյան
Աղբյուրը` Իրավաբան.net