Սեփական իրավունքները իմանալու, շրջապատինը՝ պաշտպանելու ցանկությունը պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանին դրդեց ընտրել իրավաբանի մասնագիտությունը: Անկախ այն հանգամանքից, որ նա ներկայումս քաղաքական մարմնում է, բայց վստահ է՝ շարունակում է պաշտպանել մարդկանց իրավունքները, ինչ գործունեություն և ծավալում էր նախկինում:
Էդմոն Մարուքյանի անցյալի, պատկերացումների, ընտանիքի և հոբբիների մասին է «Իրավաբան պետական գործիչները» շարքի հարցազրույցը:
– Ինչո՞ւ ընտրեցիք իրավաբանությունը՝ որպես մասնագիտություն:
– Ես ավարտել եմ 1998թ.-ին, դրանից առաջվա ժամանակաշրջանը, եթե նայենք, դեռևս այդ սովետական իրավապահ մարմինների մոտեցումները ավելի խորն էր արմատացած մեր երկրում, չնայած հիմա էլ շատ բան չի փոխվել: Մարդկանց ծեծի էին ենթարկում քրեակատարողական հիմնարկներում, ոստիկանության բաժանմունքներում, շատ հազվադեպ էին բարձրաձայնվում մարդու իրավունքների խախտումները, մատների վրա կարելի էր հաշվել ակտիվ աշխատող ՀԿ-ներին: Այդ տարիներին ես որոշեցի այնպիսի մի մասնագիտություն ձեռք բերել, որ ինքս իմ իրավունքներն իմանամ ու ինձ չկարողանան ճնշել: Առաջինը հենց այս միտումն է ինձ տարել իրավաբանություն, երկրորդ քայլը ինձ մոտ զարգացել է պաշտպանական հոգեբանություն: Գիտեք՝ իրավագիտության մեջ կան տարբեր ուղղություններ՝ մեղադրական և պաշտպանական հոգեբանություն, մարդը կարող է ունենալ մեղադրական ուղղություն և դատախազ կարող է աշխատել, 
մյուսի մոտ էլ պաշտպանական հոգեբանությունն է զարգացած ու լավ փաստաբան կարող է աշխատել: Այս առումով ինձ մոտ պաշտպանական էր, ես իմ մասնագիտությունն ընտրել եմ առաջին հերթին ինքս իմ իրավունքներն իմանալու, ինձ պաշտպանելու և հետո իմ շրջապատի մարդկանց պաշտպանելու համար: Ես ընդունվել եմ իրավագիտության ֆակուլտետ, որ կարողանամ պաշտպանել մարդու իրավունքները: Դրան հաջորդած տասը տարին, ես խորությամբ ու բոլոր ուղղություններով զբաղվել եմ մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ: Դա ընդհատվել է քաղաքական գործունեությամբ: Այս առումով, պետք է ասեմ, որ այստեղ էլ նույն բանը շարունակվում է: Երբ փաստաբանն ունի արտոնագիր, այդ շրջանակներում պաշտպանում է մեկ կամ մի խումբ մարդկանց իրավունքները: ԱԺ պատգամավորն ունի մանդատ, նա պետք է այդ մանդատով խորհրդարանում պաշտպանի ավելի լայն շրջանակների անձանց ու ներկայացնի նրանց ձայնը: Մեծ հաշվով, ես շարունակում եմ զբաղվել մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ, ուղղակի մակարդակները, թիրախներն ու մեխանիզմներն են փոխվել:
– Մի փոքր ետ գնանք, դուք իրավապաշտպանության գաղափարի մասին խոսեցիք: Ինձ հետաքրքրում է՝ Վանաձորում Դուք ակտիվ քաղաքացիական գործունեությո՞ւն եք ձեռնարկել, դուք ձեր մաշկի վրա զգացե՞լ եք քաղաքացիական հասարակության զարգացման կարիքը:
– Այն տարիներին, որ մենք՝ թիմով ներգրավված էինք հասարակական տարբեր ոլորտներում, ՀԿ սեկտորի ծաղկման տարիներն էին:
– Ո՞ր տարիների մասին է խոսքը:
2001-ից մինչև 2007թ.-երի: Ես տարբեր հասարակական կազմակերպություններում տարիներով ուղղակի կամավոր հիմքերով աշխատել եմ, դրան գումարվում է ԱՆ քրեակատարողական համակարգի դիտորդական խումբը, ՀՀ քրեակատարողական հիմնարկներն անգիր գիտեմ:
– Անցնենք ԱԺ գործունեությանը, շատ հաճախ խորհրդարանի ամբիոնը դիտարկվում է միայն որպես քաղաքական ամբիոն՝ անհարկի քաղաքականացվելով:
– Գիտեք՝ խորհրդարանը քաղաքական մարմին է: Այստեղ բոլոր հարցերը պետք է քաղաքականացնել, բոլոր քաղաքական խնդիրների ու հարցերի լուծումը իրավական պետք է լինի: Իրավունքի և քաղաքականության այդ նուրբ սահմանը հենց դա է: Մենք ամեն բան այստեղ կարող ենք ասել ու քննադատել, բայց վերջում դրա լուծումն իրավական է լինելու, որովհետև առանց դրա որևէ խնդիր չի կարող հանգուցալուծվել՝ թե՛ խորհրդարանում, թե՛ պառլամենտի պատերից դուրս:
– Շատ արդիական խնդիր է, ու շարունակում է արդիական մնալ դատական համակարգի պրոբլեմները՝ սկսած կալանքը որպես խափանման միջոց ընտրելուց, վերջացրած՝ կոռուպցիայով: Կարծիք կա՝ եթե դատական համակարգը լիարժեք աշխատեց մյուս համակարգերը գնալով կառողջանա: Համամի՞տ եք:
– Այդ կարծիքը ես բազմիցս արտահայտել եմ, որ եթե դատական համակարգը դառնա իշխանություն, որ կարող է հակակշիռ լինել գործադիր ու օրենսդիր իշխանություններին, մեր խնդիրների ամենամեծ հատվածը կլուծվեն: Ինչո՞ւ մենք այսօր չունենք ներդրումային լավագույն միջավայր Հարավային Կովկասում, կարող ենք հեռու չգնալ, որովհետև բազմաթիվ միջազգային զեկույցներում գրված է, որ Հայաստանում իշխանություն չկա, կա դատական համակարգ, և դու որպես օտարերկրյա ներդրող կամ տնտեսվարող սուբյեկտ Հայաստանում չունես հավասար հնարավորություններ, ինչ մեկ այլ հայկական ընկերություն, ուստի հնարավոր է դու կորցնես ունեցվածքդ այդ նույն դատական համակարգով անցնելիս: Սա հետ է պահում բազմաթիվ մարդկանց, որ ներդրումներ չանեն: Ներդրումների հետ կապված խնդիրը լուծվո՞ւմ է, եթե մենք ունենանք նորմալ դատական իշխանություն, այո, լուծում է: Ես նման օրինակները կարող եմ բազմաթիվ բերել, այդ թվում՝ ձեր մատնանշած հանգամանքների վերաբերյալ:
– Իսկ նոր Սահմանադրությունն այդ խնդիրը լուծում է:
Նոր սահմանադրությունը տեքստ է, թե որքանով այն կյանքի կկոչվի, կախված է առկա քաղաքական կյանքից:
– Խնդրում եմ ներկայացնել ձեր ընտանիքը, ի՞նչ հոբբիներ ունեք:
– Որպես կանոն, ես շատ քիչ ժամանակ եմ ունենում ընտանիքիս անդամների հետ անցկացնելու համար: Իսկ ազատ ժամանակ ունենալու դեպքում, ես գնում եմ Վանաձոր, իմ հայրական տուն, ընկերներիս հետ ժամանակ անցկացնելու: Բացի այդ, շատ եմ սիրում ճամփորդել: Գործուղումների շրջանակներում է դա տեղի ունենում, որքանով որ հասցնում եմ: Կինս մասնագիտությամբ իրավաբան է, Փաստաբանների պալատի անդամ է: Երկու տղա ունենք: Ինչ վերաբերում է մեծ ընտանիքին, ապա ես երկու եղբայր ունեմ, ավագ եղբայրս ֆինանսական բնագավառի ներկայացուցիչ է, կրտսերը՝ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների բնագավառում է շատ ակտիվ գործունեություն իրականացնում, ծրագրավորող է:
– Ինչպես հասկացա՝ սիրում եք ճանապարհորդել, բայց լավագույն վայրը, որտեղ միշտ նախընտրում եմ լինել՝ Վանաձորն է:
– Տեղական մակարդակում՝ այո: Իմ փոքր հայրենիքն է: Իսկ սահմաններից դուրս, ես շատ երկրներում եմ եղել, ԱՄՆ-ի բազմաթիվ նահանգներում ու քաղաքներում, Եվրոպայում և այլն:
– Որպես կանոն, ճամփորդող մարդիկ մշտապես իրենց հետ բերում են որևէ հուշանվեր տվյալ երկրից, իսկ դուք նման սեր ունե՞ք:
– Այո, ես բերում եմ այդ երկրի որևէ հայտնի հուշանվեր: Նման հավաքածու ունեմ:
– Սիրելի կամ տարօրինակ հուշանվերներ կան:
– Հիմնականում երկրի հետ ասոցացված հուշանվերներ են, տարօրինակ որևէ մեկը չեմ կարող մտաբերել:
Հարցազրույցը Գևորգ Թոսունյանի
Որոշ լուսանկարներ վերցրված են Էդմոն Մարուքյանի անձնական արխիվից
