Անչափահասների հղիությունը և ծնող դառնալը լուրջ մարտահրավերներ են առաջացնում ոչ միայն առողջապահական և սոցիալական, այլև իրավական տեսանկյունից: Ի՞նչ իրավունքներ ունեն անչափահաս ծնողները Հայաստանում և ինչպե՞ս է կարգավորվում նրանց հարաբերությունները երեխայի հետ: Դիտարկենք ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 50-րդ հոդվածը:

Անչափահաս ծնողների հիմնական իրավունքները.

ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 50-րդ հոդվածը հստակ սահմանում է անչափահաս ծնողների իրավունքները: Համաձայն այս հոդվածի 1-ին մասի՝ անչափահաս ծնողներն ունեն իրենց երեխայի հետ համատեղ ապրելու և նրա դաստիարակությանը մասնակցելու իրավունքներ:

Սա նշանակում է, որ անկախ նրանց տարիքից, անչափահաս ծնողները չեն կարող զրկվել իրենց երեխայի հետ շփվելու և նրա կյանքում ակտիվ դեր ունենալու հնարավորությունից: Այս իրավունքը պաշտպանված է օրենքով:

Ինքնուրույն ծնողական իրավունքներ ու խնամակալություն.

Օրենսգրքի 50-րդ հոդվածի 2-րդ մասն ավելի մանրամասն է կարգավորում իրավիճակը՝ կապված ծնողական իրավունքների լիարժեք իրականացման հետ:

Ինչ է տեղի ունենում ամուսնության տարիքը լրանալուց հետո.

Ամուսնության տարիքը լրանալուց հետո (Հայաստանում ամուսնության տարիքը 18 տարեկանն է) անչափահաս ծնողները ձեռք են բերում իրավունք ինքնուրույն իրականացնելու իրենց ծնողական իրավունքները: Սա վերաբերում է ինչպես երեխա ծնվելու դեպքերին, այնպես էլ մայրության և (կամ) հայրության որոշման իրավիճակներին:

Մինչև ամուսնության տարիքը լրանալը.

Մինչև անչափահաս ծնողների ամուսնության տարիքը լրանալը (այսինքն՝ մինչև 18 տարեկանը) նրանց երեխայի համար կարող է նշանակվել խնամակալ: Այս խնամակալը պետք է անչափահաս ծնողների հետ համատեղ իրականացնի երեխայի դաստիարակությունը:

Կարևոր է նշել, որ խնամակալի նշանակումը չի զրկում անչափահաս ծնողներին իրենց երեխայի դաստիարակությանը մասնակցելու իրավունքից, այլ սահմանում է համատեղ պատասխանատվության ձևաչափ:

Ի՞նչ է լինում տարաձայնությունների դեպքում.

Երբեմն անչափահաս ծնողների և խնամակալի միջև կարող են առաջանալ տարաձայնություններ երեխայի խնամքի և դաստիարակության հարցերում: Օրենսդիրը նախատեսել է այս իրավիճակը և հոդվածի 2-րդ մասում սահմանել է, որ երեխայի խնամակալի և անչափահաս ծնողների միջև առաջացած տարաձայնությունները կարգավորում է խնամակալության և հոգաբարձության մարմինը:

Հայրության և մայրության ճանաչման իրավունքը.

Անչափահաս ծնողները, չնայած իրենց տարիքին, օրենքով պաշտպանված են նաև հայրության և մայրության ճանաչման հարցերում: Օրենսգրքի 50-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ անչափահաս ծնողներն իրավունք ունեն ընդհանուր սկզբունքներով ընդունելու կամ վիճարկելու իրենց հայրությունը և մայրությունը:

Սա նշանակում է, որ անչափահաս հայրը կարող է ճանաչել իր հայրությունը կամ վիճարկել այն, եթե կարծում է, որ ինքը երեխայի հայրը չէ: Նույն կերպ, անչափահաս մայրն իրավունք ունի վիճարկելու մայրությունը, եթե առկա են համապատասխան հիմքեր:

Ամփոփում.

ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 50-րդ հոդվածը հավասարակշռված մոտեցում է ցուցաբերում անչափահաս ծնողների իրավունքների նկատմամբ: Այն միաժամանակ՝

• պաշտպանում է նրանց՝ երեխայի հետ կապված իրավունքները,
• ապահովում է երեխայի շահերի պաշտպանությունը՝ խնամակալի նշանակման միջոցով,
• նախատեսում է տարաձայնությունների կարգավորման մեխանիզմներ։

Անչափահաս ծնողների իրավունքների իմացությունը կարևոր է ինչպես հենց անչափահասների, այնպես էլ նրանց ընտանիքների և համապատասխան մասնագետների համար: Անչափահաս ծնողների և նրանց երեխաների իրավունքների պաշտպանությունը պահանջում է բազմակողմանի մոտեցում և բոլոր շահագրգիռ կողմերի համագործակցություն:

Ծնողական իրավունքների և պարտականությունների մասին ավելին իմանալու համար այցելեք Iravaban.net մասնագիտական առցանց մեդիա։

Ծանուցում. սույն նյութը պատրաստված է միայն իրավական իրազեկման նպատակով և չի հանդիսանում իրավաբանական խորհրդատվություն։ Կոնկրետ իրավիճակներում իրավաբանական խորհրդատվություն ստանալու համար անհրաժեշտ է դիմել մասնագետի։