Իոսիֆ Ստալինի դիմանկարը, Շելկունչիկը, հռոմեական զինվորներն ու ֆրանսիական խաղաքարերով շախմատը: Արդարադատության նախկին նախարար Հովհաննես Մանուկյանի աշխատասենյակը սովորական չես համարի, այստեղ առկա են տարբեր երկրներից արձանիկներ, նկարներ և հուշամեդալներ:
Բազմազան են նաև արդարադատության նախկին նախարարի հետ հարցազրույցի թեմաները՝ Սահմանադրական փոփոխություններից մինչև վարորդների իրավունքների պաշտպանություն:
Ի՞նչ դիրքորոշում ունի պարոն Մանուկյանը Սահմանադրության փոփոխության մասին, ո՞ր դեպքերում է պետք առաջնորդվել «յոթ չափել, մեկ կտրել» գործելակերպով, ինչով է զբաղվում նախկին նախարարի՝ «չաղ», հայկական ընտանիքը: Այս և այլ հարցերի պատասխանները կարդացեք «ՀՀ արդարադատության նախարարները» նախագծի հերթական հարցազրույցում:
– Պարոն Մանուկյան, ինչպե՞ս եք վերաբերում Սահմանադրական բարեփոխումներին:
– Շատ պատասխանատու ընտրության առջև է կանգնած մեր հասարակությունը: Սահմանադրական բարեփոխումների փաթեթը վերաբերում է մեր կյանքի կարևորագույն ոլորտներին և մասշտաբով ու փոփոխությունների կարևորությամբ այս հանրաքվեն կարելի է համեմատել թերևս 1995 թվականի հիմնական օրենքի ընդունման հանրաքվեի հետ: Փոփոխությունների նախագծի որակը զուտ մասնագիտական տեսանկյունից բավականին բարձր է և առաջարկվող լուծումները սահմանադրական իրավունքի զարգացման ժամանակակից ուղղություններին համահունչ են:
– Տարբեր իրավաբանների գնահատմամբ՝ այս փոփոխությունները հետընթաց կապահովեն մեր երկրի համար: Կարծում եմ՝ դուք ինքներդ լավ գիտեք՝ ինչ է նշանակում փոփոխել մայր օրենք ու սկսել աշխատանքներ տանել՝ դրան համապատասխանեցնելու համար մյուս իրավական ակտերը: Արդյոք այս փոփոխությունն արժի այդ «զոհաբերությանը»: Այսինքն՝ նման քայլի գնալով վտանգնե՞ր չեն առաջանա իրավական դաշտի կայունության համար:
– Իրավական դաշտի կայունությունն ինքնանպատակ չէ: Այո, դա դրական իրավական մշակույթ է, սակայն եթե հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտներ դինամիկ զարգացում են ապրում իսկ իրավական դաշտը «հնացած» է՝ սա կարող է այլ վտանգ առաջացնել, երբ իրավունքը դառնում է զարգացման արգելափակիչ: Չեմ կարող չհամաձայնել այն տեսակետին, որ սահմանադրական բարեփոխումները ընդունվելու պարագայում բերելու են մեր օրենսդրական դաշտի լայնամասշտաբ փոփոխությունների: Սա անխուսափելի է և նաև, ու հիմնականում այս աշխատանքների որակից կախված կլինի, թե որքանով սահմանադրական բարեփոխումները արդյունավետ կիմպլեմենտացվեն մեր իրավական համակարգում և «կմարսվեն» մեր հասարակության կողմից:
– Պարոն Մանուկյան, նոր սահմանադրությանը «այո» կամ «ոչ» ասելու համար քաղաքացին առնվազն պետք է ընդհանրական պատկերացում ունենա այս փոփոխության մասին: Արդյոք իրազեկվածությունը բավարա՞ր մակարդակով է տարվում, որպեսզի մեր հասարակությունը իմանա ինչին է դեմ կամ կողմ:
– Ընդհանուր առմամբ՝ այո, սակայն ցանկալի կլիներ՝ ավելի արդյունավետ իրազեկվածության ակցիաներ իրականացվեին: Ցավոք մեր հասարակական համապատասխան ինստիտուտները դեռ այնքան կայացած չեն և մեծ բեռ այս մասով չեն վերցնում իրենց վրա: Արդյունքում միայն պետական ինստիտուտների ջանքերն են գործադրվում և հիմնականում՝ քաղաքական առանձին շահագրգիռ ուժերի: Չմոռանանք նաև, որ օբյեկտիվորեն հասարակության քաղաքական ակտիվությունը փոփոխվում է և ինչ-որ տեղ նաև նվազում: Դա նորմալ երևույթ է: Տեսեք զարգացած ժողովրդավարությունների հասարակությունների օրինակը:
– Ձեր պաշտոնավարման ժամանակ սևեռվել էիք պրոբացիոն ծառայության ներդրման վրա: Ես հիշում եմ կառավարությունում քննարկումները, երբ բավականին բարձր կշիռ ունեցող պաշտոնյաներ դեմ էին այս համակարգին՝ նշելով, որ այն չի կարող գործել մեր իրականությունում, համենայն դեպս՝ հիմա: Կրկին մնում եք նախկին մտքին, որ պրոբացիան կգործի և եթե գործի, ապա ինչպես է նպատակահարմար այն ներդնել՝ փուլայի՞ն ձևաչափով, ինչո՞ւ:
– Կարծում եմ՝ ոչ թե դեմ էին, այլ մտահոգ, որովհետև վստահ եմ, որ իրենք ևս համոզված են այս ինստիտուտի ներդրման անհրաժեշտության մեջ: Այս կամ այն պահին, այս կամ այն ֆորմատով այս մոդելը կստեղծվի մեր երկրում: Ես ինքս խորապես համոզված եմ, որ կգործի, և կգործի արդյունավետ: Միաժամանակ, վստահ եմ, որ ամբողջական ծավալով ներդրման դեպքում արդյունքն ավելի մեծ կլինի: Ամեն ինչ կախված է նրանից թե ինչ որակի օրենսդրական հիմք կստեղծենք այս համակարգի համար և ինչպիսի շահագրգռվածությամբ պետությունը ձեռնամուխ կլինի ծառայության ստեղծմանը:
– Հաջորդ կարևոր փոփոխությունը, որի վրա ուշադրություն էիք դարձնում քաղաքացիական օրենսգրքի փոփոխություններն են: Ձեզ գոհացնո՞ւմ են արդյոք օրենսգրքի փոփոխման ներկայիս տեմպերը:
– Սա բարդագույն աշխատանք է և չի կարելի ակնկալել կայծակնային արագությամբ լուծումներ: Քաղաքացիական օրենսգիրքը մեր քաղաքացիա-իրավական շրջանառության սահմանադրությունն է, այսինքն՝ մեր ամենօրյա կյանքի ու գործունեության իրավական բազան: Այնպես որ այստեղ յոթ չափել, մեկ կտրել գործելակերպն ավելի օգտակար է:
– Պարոն Մանուկյան, ներկայումս քննարկման կարևորագույն թեմաներից է ճանապարհային երթևեկության տուգանքների հարցը, նվազեցնե՞լ, թե՞ նախազգուշացնել, դուք ինչպե՞ս եք տեսնում խնդրի լուծումը:
– Այստեղ հեծանիվ հայտնագործելու խնդիր չունենք: Աշխարհը վաղուց տվել է լուծումները, կան բազմաթիվ փորձարկված և արդյունավետությունը ապացուցած մոդելներ: Գլխավոր խնդիրը խախտումների կանխարգելումն է և դրա՝ մեր համար ընդունելի մոդելը մենք պիտի գտնենք ելնելով մեր առանձնահատկություններից՝ սոցիալական իրավիճակից, քաղաքացիների իրավագիտակցության մակարդակից, ճանապարհային երթևեկության խախտումների դինամիկայից և հաճախականությունից և այլն:
– Նոյեմբերի 8-ին մահացավ ցմահ ազատազրկումից հիվանդության պատճառով ազատված Սողոմոն Քոչարյանը: Փաստորեն սա 18-օրյա արդարություն էր, այսքան նա ապրեց, երբ հոկտեմբերի 22-ին որոշում կայացվեց պատժի հետագա կրումից նրան ազատ արձակել: Ցմահների խնդիրը ասես փակուղային լինի, ինչպե՞ս լուծում տալ, ինչպե՞ս անել, որ մարդիկ հնարավորություն ունենան վիճարկել նախկինում իրենց նկատմամբ կիրառված դատավճիռները:
– Սա շատ ցավալի թեմա է ինձ համար: Մի շարք խնդիրներ կան այս ոլորտում: Եվ հարցը միայն դատական ակտերի վերանայման մեջ չէ: Սա շատ բարդ, միգուցե և պրակտիկորեն անլուծելի ճանապարհ է: Ես հակված եմ այս խնդրի լուծումը տեսնել կոնստրուկտիվ դաշտում, մասնավորապես պատժից պայմանական վաղաժամկետ ազատման ինստիտուտի բարեփոխման համատեքստում, այդ թվում և հատկապես ցմահ ազատազրկվածների պայմանական վաղաժամկետ ազատման խելամիտ մեխանիզմ ներդնելու ձևով:
– Տարբեր լրատվամիջոցներից կարդացել եմ, որ Դուք զբաղվում եք իրավաբանությամբ և հասարակական գործունեությամբ, խնդրում եմ բացել չակերտները:
– Ասեմ, որ ոչ միայն: Այլ զբաղմունքներ ևս կան, որոնք պակաս հետաքրքիր չեն: Անկեղծ ասած՝ երբեք ժամանակս չի հերիքել տեսական իրավաբանությամբ զբաղվելու համար, կարծում եմ հնարավորություն կունենամ կոմպենսացնելու: Բացի այդ, ժամանակ եմ հատկացնում Շիրակ հայրենակցական միությանը՝ մասնավորապես, Գյումրիում առանձին հասարակական նախաձեռնություններ իրականացնելու նպատակով: Նմանատիպ կապեր և նախաձեռնություններ ենք իրականացնում նաև վրացի մեր ընկերների հետ: Հայ վրացական կապերի ու հարաբերությունների թեմնան իմ օրակարգում միշտ կա:
– Նպատակ ունե՞ք նորից մուտք գործել օրենսդիր դաշտ:
– Օրենսդի՞ր: Հավանաբար քաղաքականությունն ի նկատի ունեք: Ես վերջերս տված մի հարցազրույցում ասել էի որ քաղաքականությունից հեռանալ հնարավոր չէ: Անկեղծ ասած մնում եմ նույն կարծիքին:
– Կխնդրեի ներկայացնել Ձեր «չաղ», հայկական ընտանիքը (նման բնորոշում էի Ձեր ֆեյսբուքյան էջում տեսել), ինչո՞վ են զբաղվում Ձեր ընտանիքի անդամները:
– Երևի գլխի եք ընկել թե որտեղից էր այդ «մեծ, «չաղ», հայկական ընտանիք» արտահայտությունը: Դա ամերիկյան ռեժիսոր Ջոել Էվիկի «My Big Fat Greek Wedding» կինոֆիլմի թեմաներով էր: Ամռանը հավաքվել էինք մեր մեծ ընտանիքով՝ ծնողներս, ես և քույրերս մեր ընտանիքներով: Մի խոսքով մի երկու ֆուտբոլային թիմ: Նման առիթներ հաճախ չեն լինում և մենք բնականաբար, վայելում էինք մեր շփման ամեն ժամը: Իմ ընտանիքի մասին. ապրում եմ ծնողներիս հետ, որոնք թոշակառու են: Հայրս դատախազության երկարամյա աշխատող է եղել, մայրս՝ մասնագիտությամբ բժիշկ է: Տիկնոջս կրթությունը բանասիրական է, սակայն մասնագիտությամբ չի աշխատում, ուժերն է փորձում բիզնեսում: Աղջիկներս ստացել են բարձրակարգ եվրոպական կրթություն, տնտեսագետներ են, վերադարձել են և անցել պետական ծառայության իրենց երկրում: Որդիս էլ 7 տարեկան է, սովորում է երկրորդ դասարանում և լուրջ հակումներ ունի լեզուների նկատմամբ: Ի դեպ, տիրապետում է վրացերենին, իսկ վերջերս սկսել է չինարեն սովորել:
Հարցազրույցը և լուսանկարները՝ Գևորգ Թոսունյանի
Նախագծի մտահղացման հեղինակ` Կարեն Զադոյան
Այս շարքի մյուս հարցազրույցներն են`
Հրաժարվում էի պաշտոնից, որովհետև երբեք ենթակա չէի ունեցել. ՀՀ արդարադատության առաջին նախարար
Ո՞րն է արդարադատության նախկին նախարար Գևորգ Դանիելյանի միակ տույժը
