Օրենսդրական բացը համայնքային կենդանիների կարգավորման հարցում
«Կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի մասին» օրենքի նախագիծը (Պ-1131-01.08.2025-ՏՏԳՇ-011/0) չի ճանաչում «համայնքային կենդանիների» կարգավիճակը: Նախագծի 1-ին հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը սահմանում է միայն «թափառող կենդանիներ՝ կենդանական աշխարհի ոչ վայրի տեսակների առանձնյակներ, որոնք չունեն պահող կամ կորած համարվող տնային կենդանիներ»: Այս սահմանումը չի նախատեսում միջանկյալ կարգավիճակ այն կենդանիների համար, որոնք թեև չունեն պաշտոնական սեփականատեր, սակայն ստերջացված են, խնամվում և կերակրվում են բակի բնակիչների կողմից:
Նախագիծը նախատեսում է թափառող կենդանիների կացարաններ տեղափոխում (հոդված 4, մաս 1, կետ 4), սակայն չի տարբերակում իսկապես անտեր թափառող կենդանիներին համայնքի կողմից խնամվող կենդանիներից: Սա ստեղծում է իրավական անորոշություն և կարող է հանգեցնել այնպիսի իրավիճակների, երբ ստերջացված, խաղաղ և համայնքի կողմից ընդունված կենդանիները բռնագրավվեն և տեղափոխվեն կացարաններ:
Համայնքային կենդանիների մոդելի արդյունավետությունը
Համայնքային կենդանիների մոդելը, երբ ստերջացված շները և կատուները մնում են իրենց ծանոթ միջավայրում և խնամվում համայնքի անդամների կողմից, ունի մի շարք առավելություններ.
- Նվազեցված ծախսեր– Պետական և համայնքային բյուջեներն ազատվում են կացարաններում կենդանիների պահման ծախսերից։
- Սոցիալական դաստիարակություն– Երեխաները և երիտասարդները սովորում են պատասխանատվություն և կարեկցանք կենդանիների նկատմամբ։
- Համայնքային կապերի ամրապնդում– Բնակիչները համախմբվում են համատեղ խնամքի շուրջ։
- Թափառող կենդանիների թվի նվազում– Ստերջացված համայնքային կենդանիները, գտնվելով որոշակի տարածքում, թույլ չեն տալիս այլ (չստերջացված) թափառող կենդանիների մուտքը այդ տարածք:
Նախագծի թերությունները համայնքային կենդանիների կարգավորման հարցում
- Կարգավիճակի բացակայություն– Նախագիծը չի սահմանում «համայնքային կենդանի» կարգավիճակը։
- Իրավական պաշտպանության բացակայություն– Չկան դրույթներ, որոնք կպաշտպանեն համայնքի կողմից խնամվող կենդանիներին կացարաններ տեղափոխվելուց։
- Հաշվառման մեխանիզմների բացակայություն– Նախագիծը չի նախատեսում համայնքային կենդանիների հաշվառման և նույնականացման հատուկ համակարգ։
- Համայնքային աջակցության բացակայություն– Չկան դրույթներ, որոնք կաջակցեն համայնքներին իրենց կողմից խնամվող կենդանիների համար (օրինակ՝ անվճար անասնաբուժական ծառայություններ, կերի մատակարարում և այլն)։
Առաջարկներ նախագծի բարելավման համար
- Համայնքային կենդանիների կարգավիճակի սահմանում
Նախագծի 1-ին հոդվածում անհրաժեշտ է ավելացնել նոր կետ՝ սահմանելով «համայնքային կենդանիներ» հասկացությունը.
«Համայնքային կենդանիներ՝ ստերջացված, պատվաստված և հաշվառված թափառող կենդանիներ, որոնք բնակվում են որոշակի տարածքում և խնամվում են տվյալ համայնքի բնակիչների կողմից՝ առանց պաշտոնական սեփականատիրոջ կարգավիճակի»
- Համայնքային կենդանիների հաշվառման համակարգի ներդնում
Նախագծում ավելացնել նոր հոդված՝ «Համայնքային կենդանիների հաշվառում» վերնագրով, որը կսահմանի.
- համայնքային կենդանիների պարտադիր միկրոչիպավորման և գրանցման ընթացակարգ,
- համայնքի բնակիչների կողմից կենդանու պատասխանատու խնամողների գրանցման կարգ,
- համայնքային կենդանիների առողջական վիճակի և պատվաստումների պարբերական ստուգումների պահանջ։
- Իրավական պաշտպանության դրույթներ
Նախագծում ավելացնել դրույթ, որը կարգելի հաշվառված համայնքային կենդանիների բռնագրավումը և կացարաններ տեղափոխումը, եթե նրանք չեն ցուցաբերում ագրեսիվություն և ունեն գրանցված խնամողներ: Օրինակ՝
«Արգելվում է հաշվառված համայնքային կենդանիների բռնագրավումը և կացարաններ տեղափոխումը, եթե այդ կենդանիները ստերջացված են, պատվաստված, չեն ցուցաբերում ագրեսիվություն և ունեն գրանցված խնամողներ»։
- Պետական և համայնքային աջակցության մեխանիզմներ
Նախագծում անհրաժեշտ է ավելացնել դրույթներ, որոնք կսահմանեն.
- համայնքային կենդանիների համար անվճար կամ զեղչված անասնաբուժական ծառայությունների տրամադրում,
- համայնքային կենդանիների խնամքի համար կրթական ծրագրերի իրականացում,
- համայնքային կենդանիների համար կերի մատակարարում։
- Կրթական բաղադրիչի ներառում
Օրենքում ներառել դրույթներ, որոնք կխրախուսեն.
- դպրոցներում կենդանիների պատասխանատու խնամքի վերաբերյալ դասընթացներ,
- երեխաների և երիտասարդների մասնակցություն համայնքային կենդանիների խնամքին,
- հասարակական իրազեկման քարոզարշավներ՝ համայնքային կենդանիների կարևորության վերաբերյալ։
Եզրակացություն
«Կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի մասին» օրենքի նախագիծը զգալիորեն կշահի համայնքային կենդանիների կարգավիճակի ճանաչումից և համապատասխան կարգավորման մեխանիզմների ներդրումից: Սա ոչ միայն կնպաստի թափառող կենդանիների հիմնախնդրի ավելի մարդասիրական և տնտեսապես արդյունավետ լուծմանը, այլև կունենա դրական սոցիալական և կրթական ազդեցություն: Առաջարկված փոփոխություններն ապահովում են իրավական հստակ շրջանակ՝ խրախուսելու և պաշտպանելու համայնքային կենդանիների արդյունավետ կառավարման մոդելը:
