Iravaban.net-ը ուսումնասիրել է Հայաստանի Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի (ԿԿՀ) կողմից 2025թ. սեպտեմբերի 22-ին հրապարակված թիվ 10/2025/Վ/Վ եզրակացությունը, որը վերաբերում է ՀՀ Արագածոտնի մարզի Թալին համայնքի ղեկավար Տավրոս Սափեյանի գործողություններին: Հանձնաժողովը քննարկել է Սափեյանի կողմից «Փոխքաղաքապետը մեկ ճլոտի է տվել քաղաքացուն իր դրսևորած վարքի համար» արտահայտության օգտագործման էթիկական տեսանկյունը և կայացրել է որոշում: Ստորև ներկայացնում ենք կայացված որոշման իրավական վերլուծությունը:
Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը քննության է առել ՀՀ Արագածոտնի մարզի Թալին համայնքի ղեկավար Տավրոս Սափեյանի նկատմամբ ներկայացված բողոքը: Քննության առարկան եղել է 2025թ. հուլիսի 24-ին վարքագծի կանոնի առերևույթ խախտման վերաբերյալ դեպքը, որը կապված է «24News» լրատվամիջոցի հետ հարցազրույցում Սափեյանի կողմից հնչեցրած արտահայտության հետ:
Ըստ Հանձնաժողով ներկայացված տեղեկատվության՝ Թալինի քաղաքապետի տեղակալ Գուրգեն Թադևոսյանի կողմից քաղաքացու նկատմամբ ենթադրյալ բռնություն գործադրելու դեպքի մասին լրատվության մեջ հնչեցրած հարցին Տավրոս Սափեյանը պատասխանել է, որ «Փոխքաղաքապետը մեկ ճլոտի է տվել քաղաքացուն իր դրսևորած վարքի համար»: Դիմումատուն պնդել է, որ այս արտահայտությամբ համայնքի ղեկավարը բացահայտ արդարացրել և խրախուսել է քաղաքացու նկատմամբ բռնության գործադրումը:
Պարզաբանման մեջ Տավրոս Սափեյանը նշել է, որ իր արտահայտությունը չի կարող մեկնաբանվել որպես անօրինական գործողության արդարացման կամ խրախուսման փորձ: Նա պնդել է, որ պարզապես փոխանցել է իրեն հայտնի տեղեկությունը: Այնուամենայնիվ, ԿԿՀ-ն գտել է, որ Սափեյանի օգտագործած «ճլոտի» (ապտակ) բառն ունի բացասական երանգ և իր բնույթով ենթադրում է հավանություն տալը բռնության գործադրմանը:
Հանձնաժողովն իր որոշման մեջ հղում է կատարել «Հանրային ծառայության մասին» օրենքի 28-րդ հոդվածին, որը սահմանում է հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձանց վարքագծի ընդհանուր կանոնները: Միաժամանակ, Հանձնաժողովը կիրառել է ԿԿՀ կանոնագրքի 14-րդ կետը, համաձայն որի՝ հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձը պարտավոր է ձեռնպահ մնալ այնպիսի վարքագծի դրսևորումից, որը կարող է ընկալվել որպես հակաօրինական գործունեություն կամ դրա խրախուսում կամ դրա նկատմամբ հանդուրժողականություն:
Ուսումնասիրելով հարցազրույցի ամբողջական համատեքստը, Սափեյանի գործածած ոճական դարձվածքները և նրա պարզաբանումները, ԿԿՀ-ն եզրակացրել է, որ՝
- «Ճլոտի տալ» արտահայտությունն իր բնույթով ենթադրում է ֆիզիկական բռնության գործադրում։
- Հարցազրույցի համատեքստում Սափեյանը չի քննադատել կամ դատապարտել փոխքաղաքապետի գործողությունները։
- Պարզաբանումներում Սափեյանը չի կարողացել հիմնավորել, որ արտահայտությունը չի պարունակել բռնության խրախուսում։
- Որպես համայնքի ղեկավար, Սափեյանը պարտավոր էր առավել զգուշավոր լինել իր հրապարակային արտահայտություններում։
Հաշվի առնելով վերոնշյալ հիմնավորումները, ԿԿՀ-ն որոշել է, որ Տավրոս Սափեյանի գործողություններում առկա է վարքագծի կանոնի խախտում:
Տվյալ որոշումն ուշագրավ է մի քանի առումներով:
- ԿԿՀ-ն իր որոշմամբ սահմանել է, որ բռնության արդարացումը կարող է դրսևորվել ոչ միայն ուղղակի կոչերով, այլև այնպիսի ձևակերպումներով, որոնք իրենց ենթատեքստում պարունակում են հավանության տարրեր: «Ճլոտի տալ» արտահայտությունը, որը հայերենում նշանակում է «ապտակել», ԿԿՀ-ն դիտարկել է որպես ոչ ընդունելի և բռնության խրախուսում պարունակող ձևակերպում պաշտոնյայի խոսքում:
- ԿԿՀ-ն այս որոշմամբ շեշտել է, որ պաշտոնատար անձանց պատասխանատվության աստիճանը բարձր է՝ անկախ նրանից, թե արդյոք խոսքն արտահայտվել է պաշտոնական համատեքստում, թե ազատ հարցազրույցի ընթացքում: Լրատվամիջոցին տրված հարցազրույցը համարվում է պաշտոնական արտահայտություն, որի համար պաշտոնյան կրում է լիարժեք պատասխանատվություն:
- Սույն որոշումը ցույց է տալիս, որ պաշտոնատար անձանց հետագա պարզաբանումները կարող են լինել անբավարար, եթե սկզբնական արտահայտությունն ակնհայտորեն պարունակում է բռնության խրախուսման տարրեր: Տավրոս Սափեյանի պարզաբանումները չեն ընդունվել որպես բավարար հիմնավորում՝ պատասխանատվությունից ազատվելու համար:
- ԿԿՀ-ն ընդգծել է, որ պետական պաշտոնյաների խոսքի նկատմամբ կիրառվում են ավելի բարձր չափանիշներ, քան սովորական քաղաքացիների նկատմամբ: Համայնքի ղեկավարը, լինելով հանրային դեմք և պաշտոնատար անձ, կրում է հատուկ պատասխանատվություն իր արտահայտությունների համար:
Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի 10/2025/Վ/Վ եզրակացությունը կարևոր իրավական նախադեպ է ստեղծում պաշտոնատար անձանց արտահայտությունների և դրանց էթիկական սահմանների գնահատման համար: Հանձնաժողովն ընդգծել է, որ բռնության որևէ արդարացում կամ խրախուսում, նույնիսկ անուղղակի ձևակերպումներով, անընդունելի է հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձանց կողմից:
Որոշումը նաև ուղերձ է պաշտոնյաներին, որ պետք է առավել զգուշավոր լինեն իրենց հրապարակային ելույթներում և խուսափեն այնպիսի արտահայտություններից, որոնք կարող են ընկալվել որպես բռնության արդարացում կամ խրախուսում, նույնիսկ եթե դա չի եղել նրանց նախնական մտադրությունը:
