Iravaban.net-ը ուսումնասիրել է Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման e-draft.am կայքում հանրային քննարկման դրված «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2023 թվականի դեկտեմբերի 28-ի N 2339-լ որոշման մեջ փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծը: Նախագծով նախատեսվում է, որ սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում հրապարակմանը հաջորդող օրվանից և տարածվում է 2026 թվականի հունվարի 1-ից հետո ծագած հարաբերությունների (կատարած անկանխիկ վճարումների) վրա։
Ի՞նչ փոփոխություններ են նախատեսվում
Նախագծով առաջարկվում է՝
- միջոցառման գործողության ժամկետը երկարացնել մինչև 2026 թվականը,
- բարձրացնել հետվճարի հաշվարկման տոկոսը՝ 12 տոկոսի փոխարեն սահմանելով 20 տոկոս,
- բարձրացնել առավելագույն հետվճարի չափը՝ 6000 դրամի փոխարեն սահմանելով 10000 դրամ,
- հստակեցնել այն դեպքերը, երբ կենսաթոշակառուները ստանում են կենսաթոշակ մի քանի բանկերի միջոցով․ այդ դեպքում 10000 դրամի սահմանաչափը հաշվարկվելու է բոլոր բանկերով կատարված գործարքների ընդհանուր գումարի հիման վրա, և գումարը կփոխանցվի այն բանկային հաշվին, որտեղ կատարված անկանխիկ վճարումների հիմքով հաշվարկված հետվճարը առավելագույնն է։
- նախատեսվում է նաև, որ անչափահաս կամ խնամակալության տակ գտնվող կենսաթոշակառուի հետվճարը հաշվարկվելու է այն օրինական ներկայացուցչի կատարած անկանխիկ գնումների հիման վրա, ում վճարվել է տվյալ ամսվա կենսաթոշակը։
- Հստակեցվում է, որ կոմունալ ծառայությունների դիմաց կատարված վճարումներից հետվճար չի տրամադրվելու։
Ու՞մ կողմից է մշակվել նախագիծը
Նախագիծը մշակվել Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության կողմից։
Իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը
Նախագծի ընդունման նպատակն է ապահովել Վարչապետի մոտ կայացած խորհրդակցության (09.09.2025 N Վ/135-2025) 3-րդ կետի 4-րդ ենթակետով տրված հանձնարարականի կատարումը՝ քննարկել կենսաթոշակների բարձրացումը անկանխիկ գործարքներից հետվճարի չափի ավելացման միջոցով և համապատասխանեցնել ընթացակարգերը նախատեսվող տնտեսական քաղաքականությանը։
Կարգավորման հարաբերությունների ներկա վիճակը և առկա խնդիրները
Որոշումով սահմանված է անկանխիկ եղանակով վճարումներից կենսաթոշակառուներին հետվճար տրամադրելու միջոցառման սկզբունքը. տվյալ ամսվա համար հետվճարը հաշվարկվում է նախորդ ամսում կատարած անկանխիկ գնումների և վճարումների գործարքների 12%-ի չափով, ընդ որում՝ հետվճարի առավելագույն գումարը չի կարող գերազանցել 6000 դրամը։ Այս մեխանիզմը գործում է մինչև 2025 թվականի դեկտեմբերի 31-ը։
Վարչապետի խորհրդակցության արձանագրությամբ առաջարկվում է դիտարկել չափը ավելացնելու և այլ կետեր հստակեցնելու հնարավորությունները՝ մասամբ նպաստելով 2026 թ.–ի պարտավորությունների կատարմանը կառավարության սոցիալական ուղղված քաղաքականության համատեքստում։
Գործընթացի համատեքստում նշել են, որ միջոցառումն իրականացվում է 2022 թվականի հուլիսից. 2022-ի միջին ամսական շահառուների թիվը կազմել է 44,031, իսկ մեկ շահառուին բաժին ընկած միջին ամսական հետվճարը՝ 2,915 դրամ։ 2025 թվականի օգոստոսին միջին ամսական շահառուների թիվը կազմել է 348,433, իսկ մեկ շահառուի միջին ամսական հետվճարը՝ 4,085 դրամ։ 2025 թվականի հունվար–օգոստոս ամիսների հետվճարի ծախսերը կազմել են 11.8 միլիարդ դրամ։
Ակնկալվող արդյունքը․
Նախագծի ընդունմամբ սպասվում է՝
- ապահովել Վարչապետի հանձնարարականի կատարումը՝ կենսաթոշակների բարձրացման եւ սոցիալական քաղաքականության հասցեատեր քայլերի դաշտում,
- հստակեցնել «հետվճար» հասկացությունը՝ բացառելով կոմունալ ծառայություններին կիրառումից բխող երկիմաստությունները,
- բարձրացնել ծրագրի հաշվարկությունը և երկարաժամկետ պլանավորման հիմքերը՝ փոփոխված սահմանափակումների և հաշվարկային ցուցանիշների միջոցով։
Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ.
Նախագիծը հիմնավորվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2021–2026 թթ. ծրագրի 4.6 կետով՝ նպատակ ունենալով քայլեր ձեռնարկել մինչև 2026 թվականը նվազագույն և միջին կենսաթոշակների համապատասխանեցման ուղղությամբ։
