«Արցախ․ հայերի ցեղասպանություն 2023. վերապրածների պատմություններ» փաստագրական նախագծի շրջանակներում այս անգամ զրուցել ենք Գոհար Տոնյանի հետ։ Նա Արցախի Մարտունու շրջանի Ճարտար գյուղից է, մասնագիտությամբ՝ մանկաբարձ-գինեկոլոգ, մինչ Արցախ մեկնելը սովորել և աշխատել է Երևանում, հետո վերադարձել է հայրենիք ՝ Մարտունու ԲԿ-ում աշխատելու նպատակով։
«Երբ գնում էի Արցախ, գիտակցում էի՝ հնարավոր է ինչ-որ պատերազմական իրավիճակ լինի, ես պետք է պատրաստ լինեի նաև ռազմական գործողությունների։ Կարծում եմ՝ Արցախում ապրող ցանկացած մարդու համար այդպես էր, բոլորը պատրաստ էին, որ ամեն պահի հնարավոր է ռազմական գործողություններ լինեին»։
«Ինձ համար ուրախ, խաղաղ գնացել էի, որ աշխատեի հայրենիքում, իմ երազների տեղը, որ միշտ մտածել էի՝ հեսա կավարտեմ, կգնամ, բայց հենց գնալս ու բլոկադան սկսվելը համընկան, ու գնալով ամեն ինչը բարդ էր թվում, բայց ավելի հետաքրքիր էր, լիարժեք, որովհետև հայրենիքում էինք»։
Մեր զրուցակցի խոսքով՝ շրջափակման օրերին առօրյան ավելի հետաքրքիր էր դարձել, կյանքը իմաստ էր ստացել, մարդիկ միմյանց նկատմամբ ավելի հոգատար էին։ 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին, երբ ռազմական գործողություններ էին սկսվել, իր համար սովորական աշխատանքային օր է եղել, ինքն ու բժիշկ ընկերները, հարազատները չեն հավատացել ու պատկերացրել, որ հայրենիքը վտանգի տակ է։
«Մի նկուղից հղիի համար զանգեցին, որ վատ է զգում իրեն, ցավեր ուներ, սպասված բալիկ էր իր համար, հետո արդեն Երևանում ծննդաբերեց։ Գնացինք տարբեր նկուղներ, անորոշություն էր տիրում, ոչ ոք կապի միջոց չուներ։ Այնտեղ գրեթե բոլոր ընտանիքներում կային զինծառայողներ, ու այդ պահին էլ բոլոր տղամարդիկ դեպի սահման էին գնում»։
Չնայած նրան, որ շրջափակման մեջ էին գտնվում, սակայն երբ հղի կանայք գալիս և ասում էին, որ չեն պատրաստվում հղիությունը ընդհատել, դա իրենց ուժ ու եռանդ էր տալիս աշխատելու և պայքարելու համար։
«Մոտ մի 10 հղի ունեինք, և չգիտեմ՝ ինչն էր, միգուցե հայրենիքի, հողի ուժն էր, որ այդ երեխաները՝ վերջինները ծնվեցին Արցախում, ու իրենք չեմ ուզում ասել՝ վերջին արցախցիներն են, որովհետև ես հավատում եմ, որ մենք մի օր վերադառնալու ենք, ու իրենք են սկզիբ դնելու հենց նոր Արցախի»։
Գոհար Տոնյանը պատմում է՝ հղիներից մեկը հենց սեպտեմբերի 20-ի առավոտյան է ծննդաբերել, երբ արդեն պատերազմական գործողություններ էին սկսվել․ «Աղջկա անունն էլ դրեցին Հուրի․ կրակների մեջ ծնվեց աղջիկը, և՛ վիրավորներին, որ այդ պահին էդտեղ էին, և՛ մարդկանց, ովքեր հուսալքված էին, և՛ բուժաշխատողներիս ինքը ապրելու լույս տվեց»։
Հուզմունքով է հիշում այն ծանր ու միաժամանակ պարտավորեցնող աշխատանքը, որն իրենք հայրենի հողում հարազատ մարդկանց համար են կատարել,
«Մի քիչ աբսուրդ վիճակ էր․ մի սենյակում ծնունդ էր, մի սենյակում վիրավորի կյանք էին փրկում, մյուսում մահանում էր ծանր վիրավորը։ Չգիտեիր՝ որ ձայնից ուրախանաս․ ծնվեց երեխան, որ կյանք է փրկվում, թե սկսես գոռալ, որ էլի մահ գրանցվեց։
Ինձ հարազատ երկու հղիներ սեպտեմբերի 22-ին ծննդաբերեցին կեսարյան հատումով, դրանք էլի արեցինք նկուղում՝ հաշվի առնելով այն, որ բոլոր գործիքներն իջեցրել էինք նկուղային հարկ, դեռ այնտեղ էինք աշխատում, չնայած նրան, որ զինադադար էր, հանգիստ էր»։
Երիտասարդ բժշկուհին այժմ այստեղ իր սիրելի աշխատանքով է շարունակում զբաղվել, սակայն Արցախից հետո կյանքն իր և մյուս արցախցիների համար այժմ առաջվա պես չէ․ կարոտը խանգարում է ավելի վստահ ու լիարժեք ապրել։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
