Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց է տվել Հանրային հեռուստաընկերությանը: Հարցուպատասխանը ներկայացվում է ամբողջությամբ:  

Պետրոս Ղազարյան – Բարի երեկո, սիրելի հեռուստադիտողներ, մենք շարունակում ենք հետևել կարևորագույն իրադարձություններին: Այսօր մենք կզրուցենք Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ: Բարի երեկո, պարոն Փաշինյան, շնորհակալություն հրավերն ընդունելու համար: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ես եմ շնորհակալ:

Պետրոս Ղազարյան – Մենք այսօր կզրուցենք հիմնականում ներքաղաքական թեմաներից: Կար մի ժամանակ, Դուք բավականին պասիվ էիք սոցիալական ցանցերում, հիմա կրկին ակտիվացել եք, ես տեսնում եմ մեկ-մեկ նույնիսկ ուղիղ շփման մեջ եք մտնում քաղաքացիների, քոմենթ գրողների հետ, ընտանեկան փոդքասթ եք անում: Եվ շատ վերլուծաբանների, քաղաքական գործիչների մոտ Ձեր այս ակտիվությունը ծնում է հարցադրում՝ արդյոք իշխանությունը պատրաստվում է արտահերթ ընտրությունների:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Միանշանակ՝ ոչ, մեր պլաններում արտահերթ ընտրություններ չկան: Եվ ուզում եմ Ձեր ուշադրությունը հրավիրել այն փաստի վրա, որ արտահերթ ընտրությունների նախապատրաստության մասին խոսակցություններ եղել են միշտ, այսինքն՝ այդտեղ նորություն չկա: Ինչ վերաբերում է սոցիալական ցանցերում իմ ակտիվությանը, կարծում եմ՝ դա էլ ավելի մեծ թափանցիկություն ապահովելու և ավելի շատ մարդկանց հետ հաղորդակցության մեջ լինելու անհրաժեշտությունից է բխում: Պիտի նկատած լինի ցանկացած չեզոք դիտորդ, որ ոչ միայն քաղաքացիների հետ շփումից չեմ խուսափել երբեք, այլ ընդհակառակը՝ ես ինքս եմ առիթներ փնտրում նման շփումների համար: Եվ դա բխում է մի պարզ իրողությունից՝ մեր Կառավարության և իմ՝ վարչապետ դառնալու հանգամանքներից, ծագումնաբանությունից, կարճ ասած՝ ժողովրդավարությունից: 

Պետրոս Ղազարյան – Արտահերթ չի լինելու:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Մենք արտահերթ ընտրություններ չենք պլանավորում իրականացնել:

Պետրոս Ղազարյան – Բայց, պարոն վարչապետ, տեսեք, շատերն ասում են՝ մենք չենք հասկանում, այնտեղից մեզ սպառնում են, մերոնք այստեղ ցույց են տալիս ինչ-որ տնային իրավիճակ, հեծանիվ և այլն: Ե՞րբ են աշխատում, ադեկվա՞տ է այդ ամեն ինչը: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Աշխատանքի հետ կապված՝ ես կարող եմ ասել, որ իմ աշխատանքային օրն սկսվում է առավոտյան ժամը 5-ից, ոչ ամեն օր, բայց հիմնականում սկսում է առավոտյան ժամը 5-ից և ավարտվում է ուշ երեկոյան: Եվ նկատի ունեմ՝ այս առումով մեր երկրի բոլոր ինստիտուտներն աշխատում են նույնիսկ այն ժամանակ, երբ ես հեծանիվ եմ քշում: Դրա համար, երբ մենք խոսում ենք ինստիտուցիոնալ կայացման մասին, հենց ինստիտուցիոնալ կայացումն այն է, որ ինստիտուտներն աշխատում են և ինստիտուտների աշխատանքը վարչապետի՝ այդ պահին, այսպես ասած, «պուլտի» մոտ լինելուց չի կախված, որովհետև այդ դեպքում հարց է առաջանում՝ որ քնած է վարչապետը, թե՞ կանխավարկածն այն է, որ պիտի չքնի: Եթե քնած է վարչապետը, երկրում ինստիտուտները ո՞նց են աշխատում: 

Ես կուզենայի այդ հարցի առաջին հատվածին անդրադառնալ, որ մեզ սպառնում են, իսկ մենք հեծանիվ ենք քշում….

Պետրոս Ղազարյան – Ձվածեղ են սարքում….

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ձվածեղ են սարքում, հեծանիվ են քշում: Իրականում մենք պետք է հասկանանք, ես հենց հեծանիվ և սպառնալիք հարթության մեջ չեմ իհարկե ասում, ավելի լայն հարթության մեջ, որ մենք այսօր հետևյալ ռազմավարությունն ենք որդեգրել, և այդ ռազմավարության կարևորագույն նրբություններից մեկն այն է, որ մենք հասկանում ենք, որ տարածաշրջանում և տարածաշրջանից դուրս կան ուժեր, ովքեր խնդիր են դրել նոր էսկալացիա ձևավորել, նոր էսկալացիա գեներացնել: Եվ այդ էսկալացիաների գեներացման կարևորագույն հատվածն այդ կոպիտ ասած, կներեք ոչ քաղաքական, ոչ դիվանագիտական բառապաշարի համար, ամեն ինչ սկսվում է լեզվակռվից: Եվ շատ դեպքերում հայտնի ուժերը փորձ են անում մեզ ներքաշել լեզվակռվի մեջ, և ավանդաբար մենք հենց այդ տրամաբանության մեջ էլ եղել ենք, և դա օգտագործվել է տարածաշրջանը պայթեցնելու համար: Մեր ռազմավարությունը հետևյալն է, որ մենք թույլ չտանք էսկալացիա, և մենք ստեղծենք և արձագանքենք ամեն ինչին այնպես, որը բացառի էսկալացիան, որը բացառի պատերազմը կամ առնվազն՝ դրա, լեգիտիմություն ասածն այդքան էլ ճիշտ չի արտահայտում, դրա արդարացվածությունը կամ դրա համար հող նախապատրաստելը: Եվ ես կարծում եմ, որ այն, որ 2024թ. մենք ունեցել ենք վերջին 15-20 տարվա ամենահանդարտ իրավիճակը՝ կապված է նաև այս ռազմավարության հետ: 

Հետևաբար՝ շատ կարևոր է, որ մեր քաղաքացիները սա հասկանան, որ մենք ոչ թե ինչ-որ բաների քաղաքացիների կամ դիտորդների տեսակետից համարժեք իրենց ընկալածից չենք պատասխանում ոչ թե նրա համար, որ պարապ ենք մնացել, այլ որովհետև հասկանում ենք այդ խոսույթի մեջ սադրանքի առկայությունը: Իսկ սադրանքի մեծագույն խնդիրներից մեկն է՝ մեզ մեր ռազմավարությունից դուրս դնելը և իրենց ռազմավարության մեջ դնելը: Հետևաբար՝ մենք շարունակում ենք մեր ռազմավարությամբ, ինչքան էլ ես հակասնում եմ, որ շատ նրբություններ կան և շատ իրավիճակներ կան, որոնք բառիս բուն իմաստով նյարդայնացնող են: Բայց այս իրավիճակի առանցքային գործոնը չնյարդայնանալն է, որովհետև բոլոր դեպքերում նյարդայնանալն օգուտ չի բերելու: Եվ եթե իրավիճակը կառավարելի է կամ կկառավարվի, դա հնարավոր է անել սառը, չնյարդայնացած, հետևողական և ռազմավարությանը հավատարիմ մնալու քայլերի միջոցով: 

Պետրոս Ղազարյան – Հիմա նյարդը հասարակության մեջ է, պարոն վարչապետ: Շրջհարկի փոփոխությունը, այլ հարկեր, համընդհանուր հայտարարագրումը, տրանսպորտի թանկացումը, աղբահանության թանկացումը, բոլոր այս երևույթները սոցիալական լարվածություն են բերում, որոնք չեն կարող իշխանության վարկանիշի վրա բացասաբար չազդել: Ընտրություններն էլ սարերի հետևում չեն: Ինչի՞ համար:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Այդպիսի ասացվածք կա, որը Չերչիլին է վերագրվում, առնվազն՝ վերագրվում, որն ասում է՝ քաղաքական գործիչը մտածում է հաջորդ ընտրությունների մասին, իսկ պետական գործիչը մտածում է հաջորդ սերունդների մասին:

Պետրոս Ղազարյան – Չերչիլը մի քիչ չափազանցրել է: Բոլորն ընտրությունների մասին մտածում են: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ընտրությունների մասին մտածում են, բայց ընտրությունների մասին մտածելու դիտանկյուն կա, թե ինչ դիտանկյունով ես ընտրությունների մասին մտածում: Եվ հետևաբար՝ այն ինչ տեղի է ունենում… ես իհարկե, շնորհակալ կլինեմ, եթե ամենաառանցքային թեմաների հետ կապված ինձ հնարավորություն ընձեռեք իմ մեկնաբանություններն արդեն կոնկրետության մեջ անելու, բայց այստեղ ուզում եմ ընդգծել, որ մեր ռազմավարությունը պետության և նրա ինստիտուտների կայացման մեջ է, մանավանդ, որ կարծում եմ, որ այդ թվում՝ մեր Կառավարությունը, այդ թվում՝ բարեհաճ լինելու տրամաբանության մեջ, մենք իրականում շատ դեպքերում շատ ժամանակ կորցրել ենք: Եվ այս վերջերս էլ Կառավարության նիստերից մեկում ասացի, որ ես մեզ մեղադրում եմ շատ դեպքերում վճռականության պակասի մեջ, որ մենք բավական վճռականություն չենք ունեցել բարեփոխումներն իրականացնել և մինչև վերջ տանել: Ես օրինակ, ինքս ինձ համար որոշում եմ կայացրել, որ այդ վճռականությունը պետք է ցուցաբերել, առավել ևս՝ ընտրությունների նախաշեմին, որովհետև ընտրությունների ընթացքում էլ պետք է հետ նայել և ասել՝ լավ, ի վերջո ի՞նչ արեցինք, երկրում ի՞նչ ինստիտուտներ կայացրեցինք, ի՞նչ հեռանկարներ բացեցինք: Եվ հետևաբար՝ ես հարցին մոտենում եմ այդ տրամաբանությամբ:

Պետրոս Ղազարյան – Հիմա համընդհանուր հայտարարագրումը. ընդդիմությունը և ընդդիմախոսները և շատ քաղաքացիներ ասում են՝ կոնկրետ ի՞նչ կտա սա մեզ:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Սովորաբար նեգատիվ օրակարգերն սպասարկելու տեսակետից եմ ասում, բայց հիմա ուրիշ օրինակ բերեմ: Օրինակ՝ ի՞նչ կտա քաղաքացուն, այն քաղաքացուն, որը վճարել է եկամտահարկ և ապրում է մարզում: Մարզերում իմ դիտարկումները ցույց են տալիս, որ օրինակ, մանկապարտեզների համար վճարներն ամսական 7000-8000 դրամ են, դա նշանակում է, որ մարդիկ երեխայի մանկապարտեզի համար վճարում են մոտավորապես տարեկան 96 000 դրամ: Հիմա, այն մարդիկ, ովքեր եկամտային հարկ են վճարել ավելի քան 96 000 դրամը և համընդհանուր հայտարարագիրը լրացնում են, այսինքն՝ նրանք վարձու աշխատողներ են, տարվա ընթացքում երեխայի համար մանկապարտեզի վճարն այս տարիֆներով ամբողջությամբ հետ կստանան:

Պետրոս Ղազարյան – Այսինքն՝ դա կրթության վճարի մեջ է մտնո՞ւմ:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Այո: Տեսեք, կան ավելի թանկ մանկապարտեզներ, որը տարին 300 000 դրամ է վճարում մարդը, բայց 100 000 դրամը հետ կստանա, եթե ինքը եկամտային հարկ է վճարել: Այսինքն՝ մենք մարդուն ասում ենք, որ մենք, էլի եմ ասում, որովհետև գները տարբեր են, չեմ ուզում  ընդհանրացնել, բայց մարզերում, երբ մանկապարտեզներ են բացում, ես հարցնում են՝ ինչքա՞ն է լինելու վճարը, հիմնականում ասում են 7000-8000, համայնքային մանկապարտեզները, երեխայի մանկապարտեզի վարձն ամբողջությամբ վերադարձնում ենք ծնողի վճարած եկամտահարկից: Ի՞նչ վատ է: 

Ես Ձեզ մի բան ասեմ՝ համընդհանուր հայտարարագրի այս կարգավորումներից եթե քաղաքացիներն օգտվեն այն իմաստով, որ ծախսերը ծախսագրեն՝ դպրոց, մանկապարտեզ և այլն…

Պետրոս Ղազարյան – Հետո ընդլայնվելո՞ւ է այդ ամեն ինչը:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Հիմա ես կասեմ դրա մասին: Ասենք այս տարվա՝ 2025 թվականին լրացվող հայտարարագրի արդյունքում, այսինքն՝ հաջորդ/այս տարվա համար մինչև 70 մլրդ դրամ մենք այդ համակարգով կարող է քաղաքացիներին վերադարձնել: 70 մլրդ դրամ, գրեթե 200 մլն դոլար մենք քաղաքացիներին վերադարձնելու տարբերակ, ենթակառուցվածք ենք ստեղծում: Ինչո՞ւ չեմ ասում՝ միանգամից վերադարձնելու ենք, որովհետև դրա համար կա պայման, առաջինը, որ մարդը եկամտային հարկ վճարող լինի և վճարած լինի, և երկրորդ, որ այդ ծախսերը նորմալ փաստագրվեն և  փաստաթղթավորված ներկայացվեն համընդհանուր հայտարարագրման համակարգում: Վատ բա՞ն է դա: 70 մլրդ վերադարձնում ենք քաղաքացիներին: 

Հիմա Ձեր հարցին՝ հետագայում, իհարկե, փոփոխություններ կլինեն: Այս վերադարձելի գումարները մենք անվանում ենք սոցիալական կրեդիտներ: Տերմինով ավելի հեշտ կլինի խոսել: Մենք մտածում ենք, որ բնակարանի ձեռքբերման դեպքում էլ պետք է սոցիալական կրեդիտ լինի, այսինքն՝ վերադարձի համակարգ, բայց քանի որ արդեն իսկ տարեկան 70 մլրդ դրամ բնակարանի ձեռքբերման դեպքում քաղաքացիներին վերադարձնում ենք, այսինքն՝ այդ համակարգն ուրիշ ձևով գործում է: Հիմա, երբ Երևանից դուրս գա այս գործող համակարգը, արդեն համընդհանուր հայտարարագրման հետ զուգահեռ ինչ-որ չափով կմտնի: Հիմա այսօրվա չափերը, ես ուզում եմ դա էլ ուղիղ ասել, որ նաև շատ կարևոր է, որ ճիշտ է ասում եմ 70 մլրդ դրամ ենք վերադարձնում քաղաքացիներին, բայց այնուամենայնիվ՝ դրա պարամետրերը դեռ ամբողջությամբ պարզ չեն, այսինքն՝ փաստացի պետք է հայտարարագրերը լինեն, որպեսզի հասկանանք, թե ինչքան է ծավալը: Սա բյուջեի համար ծախս է, և մենք պետք է շատ զգույշ լինենք, որ հանկարծ շատ մեծ անհամաչափ ծախսեր բյուջեի համար չգեներացնենք, որը հնարավոր չի լինի ինչ-ինչ պատճառով վճարել:

Պետրոս Ղազարյան – Բարդ է: Մարդը պետք է գնա հանի քարտ, հետո պետք է գնա իր օպերատորի մոտ փոխի SIM քարտը, պետք է ստորագրի: Ոչ բոլոր մարդիկ են ունակ անելու դա: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Գիտեք, ես Ձեզ մի բան կասեմ: Այն, ինչ նախատեսվում է, մարդը ներդրում է անում իր կյանքի հետագա կազմակերպման համար, որովհետև հիմա կա այսպիսի մի իրադրություն, որ նույնականացման քարտ հանելու հետ կապված բարդություններ կան:  Իմիջիայլոց, մենք որոշում ենք կայացրել՝ էլեկտրոնային ստորագրության ստացման համար վճարները չեղարկելու ենք, այսինքն՝ էլեկտրոնային ստորագրություն ստանալու համար 3000 դրամ վճար էր նախատեսված, այդ 3000 դրամը կհանենք: Բայց շատ կարևոր է, որ մարդը սա ընկալի որպես ներդրում 21-րդ դարի իր հետագա կյանքի կազմակերպման համար, որովհետև 21-րդ դարում արդեն առանց նույնականացման քարտի հնարավոր չի լինելու արդյունավետ գործունեություն ծավալել: 

Ավելին՝ մեր ռազմավարությամբ մենք նախատեսում ենք, որ 2025-2026թթ., մենք արդեն 2025թ. վերջին 2026թ. սկզբին, գիտեք, այս ժամկետները պետք է զգույշ ասեմ, որովհետև միշտ ինչ-որ հետաձգումներ լինում են, արդեն թվայնացման բավականին մեծ հատված մենք իրականացրած ենք լինելու: Ի՞նչ է դա տալիս քաղաքացուն, որ օրինակ՝ երեխայի ծննդական հանելու համար պետք չի լինելու գնալ տեղեկանքներ հանել և այլն, այլ ինքն իր համակարգչի կամ բջջային հեռախոսով գործողություններն անելու է, և որևէ տեղ գնալու, հերթ կանգնելու, ճանապարհածախս անելու կարիք չի ունենալու: Հիմա ի՞նչ կապ ունի այս ամեն ինչի հետ նույնականացման քարտը և բջջային օպերատորը: Երբ այս կյանքում հանդիպում ենք, ունենք անձնագիր, անձնագիրը ցույց ենք տալիս, նկարը նայում են, նույնականացնում են: Վիրտուալ տարածքում, մանավանդ, որ նույնիսկ կարելի է մարդու նկարը կեղծել, խոսույթը կեղծել, ձայնը կեղծել և այլն, շատ կարևոր է, որ մենք ունենանք նույնականացման այնպիսի համակարգ, որ համակարգչի երկու կողմերում իրար հետ գործակցող երկու կողմերը վստահ լինեն, որ գործակցում են հենց այն մարդու հետ, ինչ անունով որ ներկայանում է: Պատկերացնո՞ւմ եք, ինչ-որ մի ֆեյք ավտոմեքենան վաճառի ինչ-որ մի ուրիշ քաղաքացու և դրա դիմաց գումար ստանա: Երկրորդ դեպքը, որ մարդը ավտոմեքենա վաճառելու համար պետք է տարբեր տեղեր գնալու անհրաժեշտություն չունենա, հաճախորդին ասի, որ եկեք օրինակ, իմ բակում մեքենան նայեք, եթե հավանեցիք, հենց տեղում առանց որևէ տեղ գնալու, այդ գործարքն անեն, ավարտեն, որովհետև այդ թվային տարածքում արդեն նույնականացման քարտով արդեն մարդիկ նույնականացված են, իրենց բանկային հաշիվներով և այլնով ինտեգրված են և կարող են ազատ այդ գործողություններն անել: 

Պետրոս Ղազարյան – Բայց պետք է այդ ամեն ինչը նաև տեխնիկապես լինի պատշաճ և շատ մատչելի: Մենք օրինակ տեսանք, ավտոբուսների գնացուցակների փոփոխության փաթեթների առումով, թե ինչքան տեխնիկական խնդիր ծագեց:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Այո, տեխնիկական խնդիր ծագեց, դրա համար եկեք հարցերը բաժանենք երեք մասի` հայեցակարգային, բովանդակային և տեխնիկական: Երբ ես ասում եմ ցանկացած բարեփոխում պետք է հանդիպի իր պրոբլեմին, որպեսզի ինքը սկսի ապրել, ես դա նկատի ունեմ, որովհետև այդ խոսույթն էլ կա չէ՞, որ ինչու բարեփոխումները մինչև վերջ չեն պատրաստվում և նոր հետո սկսում գործել: Բոլոր բարեփոխումներն էլ պատրաստվում են և նախագծերն իրենք ասում են, որ պատրաստ է բարեփոխումը, բայց կյանքը միշտ ուրիշ բան է, նախագիծը պետք է գնա հանդիպի կյանքին, որ ծնվի: Ինքը պետք է գնա այդ պրոբլեմին հանդիպի, որովհետև ոչ մի նախագծում նախագծված չի, որ ինչ-որ սարք չի աշխատելու: Բոլոր նախագծերում բոլոր սարքերն աշխատում են իրական ու լավ: Հետևաբար՝ նախագիծը պետք է մտնի կյանք, որ իր թերությունները տեսնենք և թերությունները լուծելով կամաց-կամաց գնանք առաջ: 

Պետրոս Ղազարյան – Շատ լավ: Տեսեք, մյուս քննարկումը, որ կա, իշխանությունն ընդհանրապես օրակարգ է թելադրում, նրա ռեսուրսները շատ են, և դուք անընդհատ քննարկում եք պատմական Հայաստան, նոր Հայաստան, նոր օրհներգ, հին օրհներգ, Արարատ, թե Արագած: Չեք կարծո՞ւմ` սրանք ոչ թե սխալ բանավեճեր են, դիսկուրսներ են, այլ մի տեսակ ժամանակավրեպ է, որովհետև այն մարտահրավերների առջև, որ մենք կանգնած ենք, ճիշտ կլիներ, որ դուք և ընդդիմությունը բանավիճեիք` բանակն ինչպես կոնցեպտուալ ավելի լավացնել, ինչպես անել, որ ՄՈԲ-ն ավելի կենսունակ լինի, քան պատերազմի ժամանակ էր և լոգիստիկան մեր անվտանգության, բանակի, անվտանգության դիվերսիֆիկացիայի: Այսինքն` հարցեր, որոնք կենսական նշանակություն ունեն այսօր: Ճիշտ չի՞ լինի նման դիսկուրսներ Արարատ, թե Արագած, բանավիճել և օրակարգ բերել այն ժամանակ, երբ մեր անվտանգային խնդիրները լուծված կլինեն: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Շատ ճիշտ և կարևոր հարց եք տալիս` հենց թեկուզ բանակի բարեփոխումների օրինակով: Հենց թեկուզ բանակի բարեփոխումների համար շատ էական է Արարատի և Արագածի դիսկուրսը: Ինչո՞ւ, որովհետև եթե մենք բանակը բարեփոխում ենք Արարատի և պատմական Հայաստանի խոսույթի ներքո, մեզ ոչ մեկ ոչ միայն զենք չի վաճառի, մեզ հետ ռազմական համագործակցություն չի հաստատի, այլև մենք ինքներս մեզ, այդ թվում` միջազգային հանրության տեսանկյունից կդարձենք, որովհետև ուրիշ բան է, որ դու ասում ես` գիտեք ինչ, ես իմ բանակը բարեփոխում եմ, որովհետև Արարատն իմն է և ես պետք է գնամ Արարատը հետ բերեմ, ուրիշ բան է, երբ դու ասում ես` ես բանակը բարեփոխում եմ, որովհետև Արագածն իմ միջազգայնորեն ճանաչված ինքնիշխան տարածքն  և ես իրավունք ունեմ ունենալ մարտունակ բանակ` իմ տարածքային ամբողջականությունը, անկախությունը, ինքնիշխանությունը, իմ քաղաքացիների անվտանգությունն ապահովելու համար: Ավելին, միջազգային օրենքներով ցանկացած պետություն պարտավոր է միջոցներ ձեռնարկել իր քաղաքացիների անվտանգությունն ապահովելու համար: Հենց Ձեր ասած Արարատի և Արագածի դիսկուրսը շատ պրակտիկ խնդիրներ լուծելու համար է, որովհետև մեր շատ պրակտիկ խնդիրներ գալիս են մեր աշխարհայացքից, աշխարհընկալումից և մեր սոցիալ-հոգեբանությունից: 

Դուք նշեցիք օրհներգի մասին: Հին օրհներգի և նոր օրհներգի հարց դրված չէ: Ընդամենը հետևյալի մասին է` մենք ի՞նչ բառերով ենք ուզում, որ մեր օրհներգն ավարտվի: Մինչև հիմա ավարտվում էր «բայց երանի, որ յուր ազգի ազատության կզոհվի», այս տողերի հետ մենք ոչ մի բան չենք առաջարկել անել և չենք անում: Ընդհակառակը, այս տողերն առաջարկում ենք տանել ավելի առաջ, այսինքն` նույն տեքստի մեջ տանել առաջ, իսկ նոր տարբերակով առաջարկում ենք, որ Հայաստանի Հանրապետության օրհներգն ավարտվի «թող միշտ պանծա Հայաստան»: Ոչ մի նոր տող չի գրվում: Սրանք նաև պետության օրակարգի, այդ թվում` արտաքին և ներքին օրակարգի հետ կապված հարցեր են: 

Պետրոս Ղազարյան – Պարոն վարչապետ, դրա համար, եթե նկատեցիք` ես չասացի, որ սխալ է այս դիսկուրսը, ասացի` պարզապես ժամանակավրեպ է: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ես կասեի ուշացած է: 

Պետրոս Ղազարյան – Ուշացած է, այո, բայց արդյոք դրա ժամանակն է: Մի օրինակ բերեմ: Սովորական քաղաքացին նայում է, Օվերչուկն ասում է, որ գնացիք Եվրամիություն, այստեղից դուրս եք գալու, մտածում է գազն ի՞նչ եղավ, արտահանումն ի՞նչ ենք անելու, ո՞նց ենք տակից դուրս գալու, Ռուսաստանը հետներս չունի: Հետո միացնում է, նայում է, Ալիևն ասում է` դուք ֆաշիստ եք ու քցում է Ազգային ժողով. ի՞նչ են խոսում` Արարատ, թե Արագած, օրհներգի այս տողը տանենք այնտեղ, թե չտանենք այնտեղ, նոր Հայաստանն է ճիշտ, թե հին Հայաստանն է ճիշտ: Եվ մարդն ասում է` մի րոպե, իսկ այն:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Հենց Ձեր ասած օրինակներով հիմա անհետաձգելի է և մեզ համար էական է, կարևոր է, որ մենք ապագայի մեր ռազմավարության հարցում կողմնորոշվենք: Դրանք ապագայի մեր պատկերացնումների մասին քննարկումներ են: Եվ կապ ունի ամեն ինչի հետ: Կապ ունի և գազի գնի հետ, և արտահանման հետ, և հարաբերությունների դիվերսիֆիկացիայի հետ: Մենք չենք կարող այդ դիսկուրսի ներքո ունենալ մարտունակ բանակ: Մեզ թույլ չի տրվի ուղղակի: 

Մենք Արարատի դիսկուրսի ներքո չենք կարող ունենալ մարտունակ բանակ, մենք Արարատի դիսկուրսի ներքո չենք կարող ժամանակակից զենքեր գնել, Արարատի դիսկուրսի ներքո մեզ կտան օգտագործված, համարյա ժամկետներն անցած զենքեր: Ընդ որում, մի մասը կնվիրեն, մի մասը կվաճառեն, որովհետև իրենք մեկ է չէին օգտագործելու, այլ դեն էին գցելու, ինչն էլ մեզ հետ երկար տարիներ տեղի է ունեցել: Եվ այս խոսույթի ներքո մենք ամեն օր կկորցնենք մեր անկախությունը` առանց դա նկատելու, հայրենասիրական մղումներով: Սրա մասին է խոսքը: Հենց այդ նկատառումով է այդ ամեն ինչն արվում, որովհետև դա Ձեր նշած հարցերի շրջանակի մեջ է: 

Պետրոս Ղազարյան – Այստեղ տեղերի հարցն է: Արդյոք ճիշտ չէ այդ ամեն ինչն անել հարցերը լուծելուց հետո:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Եթե սա չանես` այն հարցը չես լուծի: Լսեք, շատ պարզ բան եմ ասում, այդ որ ասում են` սպառնում են, սպառնալու բովանդակությունն ինչի՞ մասին է: Սպառնալու բովանդակությունը հետևյալի մասին է` մեզ ասում են, որ տեսեք, զենքեր են առնում, որ մեր տարածքները գան օկուպացնեն, կամ մեր տարածքները նորից օկուպացնեն: Եվ այս խոսույթի ներքո նրանք ինչի՞ համար են դա ասում: Սկզբում ասացի` նրանք նոր էսկալացիա Հայաստանի դեմ ագրեսիվ գործողությունները շարունակելու կամ նոր ագրեսիվ գործողություններ ձեռնարկելու հիմնավորումներ են ձևավորում: Մենք դրան ի պատասխան ասում ենք` սա մեր երկրի ինքնիշխան տարածքն է, մենք մեր հարևանների տարածքային ամբողջականությունը ճանաչում ենք և մենք բացի մեր ինքնիշխան տարածքը, նրա անվտանգությունն ապահովելու ուրիշ խնդիր չենք դնում և չենք դնելու: Մենք պատրաստ ենք նաև միջազգային պարտադիր պարտավորություններ ստանձնել: Եվ սա է, որ մեզ հնարավորություն է տալիս, որ մենք մեր, այդ թվում` անվտանգության ոլորտի մեր հարաբերությունները բազմազանեցնենք, որովհետև եթե մեր խոսույթն այն լինի, որ մենք Արարատի նկարով գնանք ասենք մեզ զենք տվեք, ոչ մեկ մեզ զենք չի տալու: 

Գիտե՞ք ինչի համար, որովհետև ոչ մեկ չի ուզում, առավել ևս մեր պատճառով Թուրքիայի հետ կոնֆլիկտի մեջ մտնել: Սա պարզ չէ՞: Երկրորդը, մենք կարող ենք այդ մեր խոսույթներն այդպես ձևակերպել, դա նշանակում է` ասել, որ մենք Արարատ ենք գնալու գրավենք, Մուշ ու Արդահան ենք գնալու գրավենք, էլ չեմ ասում` անուններ օգտագործենք, Քարվաճառ ենք գնալու գրավենք, կամ թեկուզ, կներեք, անունը դնենք ազատագրենք և այլն, և այլն, ու այդպես ազատագրելով գնանք: Դա նշանակում է մենք մեզ այսօր դարձնում ենք թիրախ: Եվ մեզ թիրախավորողները կարողանալու են դա հիմնավորել, թե մենք ինչի ենք թիրախ: 

Եվ հետևաբար, մենք ինքնաոչնչացման ճանապարհով ենք գնալու: Դրա մասին է խոսքը: Բայց կա նաև երկրորդ հարցը, որ նույնիսկ նրանք, ովքեր այդպես շատ քննադատաբար չեն այս վերաբերմունքի նկատմամբ, ասում են` այո, այս Կառավարությունը խելոքություն է անում, հիմա մենք այդպես ասում ենք` չէ, չէ, չէ, այս է Հայաստանի Հանրապետությունը, տարածքային պահանջներ չունենք, կուժեղանանք, հետո այդ ժամանակ կխոսենք: Ոչ: Ես ասում եմ` ժողովուրդ, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ,  մենք պետք է այսօր, վաղը, մյուս օրը, հավերժ մնանք այս ռազմավարության մեջ, որովհետև դա է, որ կապահովի մեր պետության հարատևությունը: Հակառակ դեպքում մենք մեր պետությունը ոչնչացնելու կոալիցիաներ ենք ստեղծելու մեր շուրջը: Շատ պարզ բան է: 

Արարատն ու Արագածը ձեզ թվում է ի՞նչ, մտավարժա՞նք է, սա լրջագույն ռազմավարական հարց է: Եվ ինձ համար, կներեք, էլի եմ ասում` ես այս խոսույթով ուրիշի մասին չեմ խոսում, սա բոլորինս է, սա վերաբերում է մեր սոցիալ-հոգեբանությանը:

Պետրոս Ղազարյան – Ձեզ ասում են, որ Դուք մեր ինքնությունն եք ոչնչացնում: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ես ասում եմ` մեր ինքնությունը կապված է Հայաստանի Հանրապետության հետ: Ես ուրիշ ինքնություն չունեմ: Ժամանակակից աշխարհում ինքնությունները կապվում են պետությունների հետ: Ես երեկ շվեյցարահայ մի խումբ մարդկանց հետ էի հանդիպում, ասում էի, որ մեզ ասում են` ապազգային եք, մեր ինքնությունը ոչնչացնում եք: Ամեն տարի տասնյակ հազարավոր հայեր մոռանում են հայերեն իրենց հայերեն իմացած վերջին բառը: 

Պետրոս Ղազարյան – Սփյուռքում:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան– Սփյուռքում: Ո՞վ է դա անում այնտեղ: Ինքնության ապահովման եղանակը պետությունն է: Ունենաս պետություն` կունենաս ինքնություն, չունենաս պետություն` չես ունենա ինքնություն: Մնացածը լեգենդ է: 

Մեր ինքնությունը, որը մենք պահպանել ենք նաև պետություն չունենալու հատվածներում, 15-րդ դարից հետո, մենք պահպանել ենք միայն այն ինստիտուտների և արժեքների շնորհիվ, որ մենք ձևավորել ենք պետականություն ունենալու շրջանում: Մենք պետականությունից դուրս, եթե մենք չունենայինք պետություն, եթե Արտաշես արքան չլիներ, մյուս մեր թագավորները չլինեին, Պապ թագավորը չլիներ, Տրդատ թագավորը չլիներ, մեր պետությունները չլինեին, մենք այսօր ինքնություն չէինք ունենալու: Սրա մասին է խոսքը: 

Իրական Հայաստանի ռազմավարությունը հենց դրա մասին է, որ հայրենիքը պետությունն է: Պետությունից դուրս հայրենիք չկա: Եվ ինչո՞ւ է հիմա պետք սա շեշտել, որովհետև ես, Դուք, մենք այդպես չենք ընկալել: Մեզ թվացել է, թե մենք կարող ենք աշխարհի քարտեզի որ հատվածին նայենք, ասենք սա մեր հայրենիքն է։ Վայ, սա էլ է մեր հայրենիքը, վայ՝ սա էլ է մեր հայրենիքը, եւ դրա հետևանքով դարձել ենք ֆորպոստ։ Եթե մենք ուզում ենք անկախ պետություն լինել` պետք է հայրենիքը և պետությունը նույնականացնենք, պետք է ասենք, որ մենք կենտրոնանում ենք պետության և նրա շահերի սպասարկման վրա, և մենք ուրիշների կյանքը փչացնելու կամ ուրիշների միջազգայնորեն ճանաչված տարածքներից կտորներ վերցնելու հավակնություն չունենք։

Պետրոս Ղազարյան – Բայց չեք կարծում, որ այդ գաղափարը դուրս է թողում մեր ընդհանուր նկարագրից, Սփյուռքը, որ օբյեկտիվորեն առաջացել է, սնվել է, զարգացել է: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ինչո՞վ է, կներեք, Սփյուռքը դուրս թողում:

Պետրոս Ղազարյան – Որովհետև Սփյուռքը ծնվել է հենց այն հայրենիքից, որը մերը չէ այլևս, և նրանք ապրում են այդ գաղափարով, այդ հավատով:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Որ ի՞նչ անեն:

Պետրոս Ղազարյան – Որ մի օր կվերադառնան այնտեղ:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Բայց դա ի՞նչ կապ ունի Հայաստանի Հանրապետության հետ։

Պետրոս Ղազարյան – Այ որ կապ չունի` նրանք օտարվում են Հայաստանի Հանրապետությունից:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Տեսեք, տեսեք, մարդը, օրինակ, ապրում է Ավստրալիայում, օրինակ, ինքը երազում է, որ մի օր վերադառնա իր պապերի ծննդավայրը, ինքն ապրում է Ավստրալիայում, ուզում է վերադառնալ իր պապերի ծննդավայր, թող վերադառնա, ի՞նչ կապ ունի այստեղ Հայաստանի Հանրապետությունը, ի՞նչ կապ ունի Հայաստանի Հանրապետությունը:

Պետրոս Ղազարյան – Այս դեպքում մի դիսկուրսի մասին էլ, 7 տարի է, եկող տարի նորից ընտրություններ են, մենք չենք կարողանում ազատվել նախկին-ներկա բանավեճից: Հենց ԱԺ-ն սկսվում է` գալիս մի ընդդիմադիր, ասում է, որ դուք դավաճան եք, միանգամից դուք այնտեղ ասում եք` թալանչիներ, երկիրը կործանեցիք, ու այս շրջապտույտը չի ավարտվում: Իսկ այն խնդիրները, որոնք մենք ունենք` դրանց լուծման համար գոնե պետք է որոշակի համակեցության կանոններ ընդդիմության, իշխանության և հասարակության հատվածների միջև։ Չի լինում պարոն վարչապետ։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Չէ, դե գիտեք, նախկին-ներկա դիսկո՞ւրսն եք ասում: Դա կապված է նաև խորհրդարանի այսօրվա քարտեզի հետ, որովհետև խորհրդարանի մի մասն այսօր ներկա իշխանություն է, մի մասը նախկին իշխանություն: Խորհրդարանում 3  խմբակցություն են և 3 խմբակցությունները, բոլորը կամ նախկին իշխանություն են, կամ ներկա իշխանություն, բայց ես չեմ ժխտի, որ նախկին իշխանությունը շատ հարմար թիրախ է գործող իշխանության համար: Եվ ես ընդունում եմ, որ մենք այլ դիսկուրսներ պետք է բերենք, և մենք այլ դիսկուրսներ ենք հիմա բերում: Մենք այսքան խոսեցինք, Դուք բերեցիք նախկին-ներկա այդ թեման, ես դրա մասին չխոսեցի, և ես խոսում եմ Իրական Հայաստանի ռազմավարության մասին, պետական ինստիտուտների կայացման մասին, պատրաստ եմ խոսել շրջանառության հարկի մասին, պատրաստ եմ խոսել Երևանի տրանսպորտային պրոբլեմների մասին: Չնայած այս դեպքում էլ առնչություն կարող է լինել նախկինին, այսինքն` ոչ թե նախկին իշխանությանը, այլ պատմությանը, մենք ի՞նչ ճանապարհով են հասել այս կետին։

Ավարտելով նախորդը, մարդը՝ մեր հայրենակիցն ապրում է Ավստրալիայում, ուզում է վերադառնալ իր պապերի հայրենիք, որը կարող է լինել աշխարհի որևէ տեղում, այդ թվում՝ կարող է լինել Մուշում, Արդահանում, Սիսում, բայց դրա համար մենք պետք է մեր զինվորներին թիրախ դարձնե՞նք, դա՞ է մեր ուզածը:  Այսինքն՝ մենք ուզում ենք իքս պահի մեր զորամասերի վրա հրթիռներ ընկնեն այն պատճառով, որ Կամբերրայում մարդիկ կան, որ ուզում են վերադառնան իրենց պապերի ծննդավայրը, որն Ադանան է: Սա տրամաբանակա՞ն է:

Պետրոս Ղազարյան – Չէ:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Որպեսզի մի որոշ ժամանակ անց էլ ուրիշ մարդիկ ապրեն Կամբերրայում և ուզենան վերադառնալ իրենց պապերի ծննդավայրը, որը Դիլիջանն է, որը Իջևանն է, որը Սևանն է: Այդ ենք մենք ուզո՞ւմ: 

Պետրոս Ղազարյան – Պարոն վարչապետ, քանի որ Դուք ասացիք տրանսպորտի թանկացման մասին, ես Ձեզ ուզում եմ ուղիղ հարցնել, Դուք կո՞ղմ եք թանկացմանը, թե ոչ:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ես կողմ եմ, որ Երևան քաղաքն ունենա տրանսպորտ: Ես կողմ եմ, որ Երևան քաղաքն ունենա տրանսպորտ ոչ միայն այսօր, այլև հինգ տարի հետո, այլև տաս տարի հետո, այլև տասնհինգ տարի հետո: Երևան քաղաքն ունեցել է տրանսպորտային համակարգ ժամանակին՝ մետրո, տրամվայ, տրոլեյբուս, ավտոբուս: Այդ տրանսպորտային համակարգը մինչև վերջերս չի եղել: Ինչո՞ւ չի եղել, որովհետև այդ տրանսպորտային համակարգի կառավարման հիմքում տնտեսական արդյունավետության, տնտեսական տևականության կամ տնտեսական հարատևության գաղափար և բանաձև չի դրվել, այսինքն՝ ասվել է, որ հիմա կա ինչ-որ մի տրանսպորտ, եկեք մաշենք այս տրանսպորտը, այնքան քշենք այս տրանսպորտը, մինչև կմաշվի մինչև անշարժություն, դրանից հետո թե «Գազել» կլինի, թե «Երազ» կլինի, թե ինչ կլինի՝ կլինի, դա արդեն մեր գործը չէ: Ես կողմ եմ, որ Երևանում լինի տրանսպորտ և Հայաստանում լինի տրանսպորտ: Այսօր տասնյակ գյուղերում և բնակավայրերում մենք տրանսպորտային համակարգ ներդնելու խնդիր ունենք: Մարդիկ չեն կարողանում իրենց գյուղերից տեղաշարժվել և միակ  տեղաշարժվելու մեխանիզմը տաքսիներն են: 

Նախ ես խոստացել եմ, որ գազելները դուրս կգան քաղաքից, և գազելները դուրս են եկել քաղաքից: Այսօր «Գազել» չկա քաղաքում, բայց այս տրանսպորտային համակարգը պետք է զարգանա, պետք է փոխվի: Հիմա էլ մետրոն ենք մաշեցնում, մինչև ե՞րբ պետք է մաշեցնենք: Դե տրամվայների հետ ի՞նչ տեղի ունեցավ, չեմ ասում, որ չստացվի, որ նախկին իշխանությունների մասին եմ խոսում: Տրոլեյբուսների հետ ի՞նչ տեղի ունեցավ, չեմ ասում, որ չստացվի, որ նախորդ իշխանության մասին եմ խոսում, բայց մենք ռազմավարական ենթակառուցվածք պետք է ունենա՞նք, թե՞ ոչ, թե՞ հիմա էլ բերել ենք MAN ավտոբուսները, ասում ենք հինգ տարում կմաշենք, դրանից հետո ինչ կլինի, կլինի: Սա՞ է մեր տրամաբանությունը: Ես համաձայն չեմ այս տրամաբանությանը, ես համաձայն եմ  այն տրամաբանությանը, որ պետք է քաղաքն երկարաժամկետում ունենա տրանսպորտային համակարգ:

Պետրոս Ղազարյան – Բայց տեսեք, սա էլ է լուրջ վարքագծի փոփոխություն ենթադրում չէ՞: Մարդիկ պետք է գնան, այդ տոմսերը հանեն, հաշվարկեն և այլն: Շատ չէ՞ միանգամից մի տարվա համար, և այն ռեֆորմը, և այս ռեֆորմը: Արդյոք ճիշտ չէ այսպես կամաց-կամաց:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան –  Իրականում կամաց-կամաց է, որովհետև այս բոլոր ռեֆորմները մենք պատրաստում ենք 2018 թվականից, այսինքն՝ մենք եկել ենք ռեֆորմներ անելու պատրաստակամությամբ և հանձնառությամբ: Այսինքն՝ կամաց-կամաց է: 

Այս բոլոր օրենքները, օրինակ՝ նույն համընդհանուր հայտարարագրման օրենքն այս տարի չէ ուժի մեջ մտել, այս տարի ուժի մեջ է մտել այլ խմբի համար: Օրինակ՝ ես նախորդ տարի նույնպես լրացրել եմ համընդհանուր հայտարարագիր, և բարձրաստիճան պաշտոնյայի հայտարարագիր եմ լրացրել, և համընդհանուր հայտարարագիր, բայց օրենքներն ընդունվել են դրանից առաջ, նախագծերը ձևավորվել են դրանից առաջ, հայեցակարգը մշակվել է դրանից առաջ: Այսինքն՝ դրանք շատ երկար քննարկված բարեփոխումներ են, որոնք հիմա իրագործման փուլում են եկել: 

Բայց հիմա եկեք նայենք մեր նախորդ տարիներին: Լավ 2018 թվականին եղավ հեղափոխությունը, եղավ արտահերթ ընտրություններ աշնանը: 2019 թվականն այս բարեփոխումների շրջանակը պլանավորելու շրջան էր, 2020 թիվ՝ քովիդ և պատերազմ: 2020-ին կարո՞ղ էինք այս բարեփոխումն անել: 2021 թիվ՝ արտահերթ ընտրություններ, տարածաշրջանային խորը էսկալացիաներ, անկայունություն: Կարո՞ղ էինք, չէինք կարող անել: 2022 թիվ՝ լարվածություն, 2022 թվի սեպտեմբերի պատերազմ, Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ անընդհատ էսկալացիաներ, անընդհատ էսկալացիաներ: Հետո 2022-23 թիվ՝ Լաչինի միջանցքի փակում, անընդհատ այդ մեծացող լարվածությունը, երբ ամենօրյա ռեժիմով պետք է զբաղվել դրանով, Լաչինի միջանցքի շրջափակում, հետո բռնի տեղահանություն: 2023 թվին այդ ամեն ինչը պատե՞հ էր անել: 

2024 թիվն առաջին տարին էր, երբ հնարավորություն ունեցանք ավելի շատ կենտրոնանալու ապագայի մեր ռազմավարությունների վրա: Եվ 2024 թվին էլ այնպես չէ, որ շատ հանդարտ է եղել ամեն ինչ: Սահմանազատման գործընթաց է տեղի ունեցել, նորից ներքին խմորումներով և այլն, և այդպես շարունակ: Այդ խոսույթը կա, որ բարեփոխումը պետք է անել հարմար պահի, բայց բարեփոխման համար պահը երբեք էլ հարմար չէ, որովհետև սկսած նրանից, ինչ Դուք նկարագրում եք, ասում եք՝ մարդը պետք է գնա: Մարդն այսպես, թե այնպես գնում է, ինչ-որ տեղեր գնում է, բայց մենք ուզում ենք, որ մարդու գնալը կառուցենք այնպես, որ արդյունավետ լինի այդ գնալը, նպաստի իր ավելի բարեկեցիկ կյանքին: 

Ես հիշում եմ հետևյալը, երբ մենք 2019 թվականին իմ մայրական գյուղում, որտեղ այդ ապօրինի անտառահատումները շատ կային և ցավոք, մինչև հիմա էլ շարունակվում են, երբ մենք այնտեղ շատ խիստ միջոցներ էինք ձեռնարկել, մարդիկ բողոքում էին, ասում էին՝ չեք թողնում, որ մենք ապրենք: Ասում եմ, այդ թվում նրանց, ում ճանաչում եմ, ասում էի լսեք…

Պետրոս Ղազարյան – Միտինգներ եղան:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Այո միտինգներ եղան, ասում էի՝ լսեք, դուք 20 տարի այդ գործով եք զբաղվում, դուք լա՞վ եք ապրում, դուք դրանով կարող եք ասել, որ  բարեկեցությո՞ւն եք կառուցել: Դուք անտառը կարող եք ոչնչացնել՝ յոլա գնալով, և վերջում էլ անտառը ոչնչանա և մենք շարունակենք յոլա գնալ և այդպես էլ արդյունք ստեղծելու հմտություններ ձեռք չբերենք: 

Կառավարության դերը նաև դրանում է, որ մենք մարդկանց համար պայմաններ ստեղծենք, որ իրենք իրենց հայացքները փոխեն, ուղղությունը փոխեն: Անտառը ոչնչացնելու ճանապարհով երկու կոպեկ աշխատելու փոխարեն մտածեն, որ այս անտառը կարող է շատ լավ կապիտալ ներդրում է տուրիստական հոսքեր բերելու: Հիմա այդ նույն գյուղում նոր բիզնեսներ են ձևավորել, ուրիշ բան չեն անում, այն վիլիսները մարդիկ, որ այն ժամանակ գնում էին անտառից փայտ էին տանում, Դիլիջանով որ Իջևան գնալիս լինեք, կտեսնեք, այդ վիլիսները ճանապարհների կողքը կանգնած են, մարդկանց բարձրացնում են սար, իջեցնում, առնվազն մի քանի անգամ ավելի շատ փող են աշխատում, քան այդ ծառերը ոչնչացնելով: Սա պարզ օրինակ է: Նույնը վերաբերում է մնացած բարեփոխումներին: Եվ ընդ որում՝ մարդիկ գնում են  անտառ՝ սար բարձրանալու, մենակ այն  բանի շնորհիվ, որ այդ ծառերն այնտեղ կան: 

Պետրոս Ղազարյան – Պարոն վարչապետ մյուս թեման՝ Դուք ոչինչ չեք անում Բաքվի հայ գերիներին վերադարձնելու համար, գիտեք, հիմա դատավարությունն է, քանի որ նրանք Ձեր քաղաքական հակառակորդներն են:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ես այնտեղ գտնվող որևէ մեկին իմ քաղաքական հակառակորդը չեմ համարում և ընդհակառակը, ավելին՝ մենք մեզ հաշիվ ենք տալիս, որ այն, ինչ տեղի է ունենում, ոչ միայն լրջորեն մտահոգիչ է, այլև օգտագործվելու է և օգտագործվում է տարածաշրջանում նոր էսկալացիաներ հրահրելու համար: Ավելին՝ մենք հետախուզական տեղեկություններ ունենք, որ այդ մարդկանց նկատմամբ հոգեներգործուն արգելված միջոցներ են կիրառում, որպեսզի տարածաշրջանային էսկալացիաները հրահրելուն ուղղված խոսույթներ, ցուցմունքներ կորզվեն նրանցից: Մենք շատ մտահոգված ենք այդ պրոցեսով: 

Այսինքն՝ Ձեր ասածով ստացվում է, եթե Ձեր խոսույթը դնենք, ստացվում է, որ մենք մի բան էլ ուրախ ենք, որ այդ մարդիկ այնտեղ են: Ոչ, այդ դատավարությունն օգտագործվելու է Հայաստանի Հանրապետության դեմ, այդ մարդկանցից հոգեներգործուն արգելված միջոցներով շատ հնարավոր է, որ այնպիսի ցուցմունքներ կորզեն, որ ամենատարբեր ձևերով օգտագործեն Հայաստանի Հանրապետության դեմ: Եվ մենք այս հարցը շատ լավ և շատ խորությամբ հասկանում ենք և մեզ հաշիվ ենք տալիս:

Պետրոս Ղազարյան – Եվ ի՞նչ եք անում:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Եվ բոլոր հասու միջոցներով փորձ ենք անում այդ խնդիրը լուծել: Բայց ես նորից արդարանալու համար չեմ ասում, այսօր կան գերտերություններ, որոնք նույն վիճակում գտնվող քաղաքացիներ ունեն տարբեր երկրներում և տարիներով չեն կարողանում հետ բերել: Մարդկային բարոյական բանը  մի կողմ դնենք, որովհետև համարելով, որ կան մարդիկ, որ համարում են, որ մենք մարդկային դիմագծից զուրկ ենք և բարոյական կանոններից զուրկ ենք: Թող մտածեն, բայց սպառնալիք է գեներացվում Հայաստանի Հանրապետության դեմ: Ասում եմ, մենք գիտենք, հետախուզական տվյալներ ունենք, որ արգելված հոգեներգործության միջոցներով  Հայաստանի Հանրապետության դեմ են օգտագործելու, ցուցմունքներ են կորզելու: Մենք ո՞նց կարող ենք…վայ ինչ լավ է, քաղաքական հակառակորդները գտնվում են Բաքվի բանտում: Ո՞նց կարելի է այդպես մտածել ընդհանրապես: 

Պետրոս Ղազարյան – Մյուս խնդիրը՝ սահմանազատումը: Ես ուզում եմ Ձեզ ուղիղ հարցնել՝ հնարավո՞ր է արդյոք, որ սահմանազատման արդյունքում մեր որևէ ստրատեգիական ենթակառուցվածք՝ ճանապարհ կլինի, գազ կլինի, բարձունք կլինի, մնա Ադրբեջանին: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Լսեք, մեր որևէ ստրատեգիական ենթակառուցվածք սահմանազատման արդյունքում չի կարող մնալ ուրիշին: Սահմանազատման իմաստն այն է, որ միջազգայնորեն ճանաչված դե յուրե սահմանները գծի վրա, հողի վրա արտահայտվեն: Հասկանո՞ւմ եք, Ձեր ասածը ընդհանրապես հակոտնյա է սահմանազատում գաղափարից:

Պետրոս Ղազարյան – Ես օրինակ ասեմ, գծում ենք քարտեզներով չէ՞, գծում ենք, չափում ենք և այլն, մեկ էլ տեսնում ենք մեր գազատարն օբյեկտիվորեն հայտնվեց իրենց տարածքում, կամ իրենց թիրախում:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Տեսեք, սա գազատարագծում չէ, գազատարազատում չէ, սա սահմանազատում է: Մենք ունենք միջազգայնորեն ճանաչված սահման, որը պետք է գետնի վրա արտահայտվի, հասկանո՞ւմ եք, սահմանը պետք է գետնի վրա արտահայտվի և դա բխում է Հայաստանի Հանրապետության շահերից: Հիմա եթե օրինակ կլինեն իրադրություններ, երբ սահմանազատման հանձնաժողովները կգան, այդ թվում՝ ենթակառուցվածքների, մարդկանց կյանքի կազմակերպման համար անհրաժեշտ է այ այս տարածքը, որը դե յուրե, այսինքն՝ գտնվում է մի երկրի տարածքում, բայց պետք է, անհրաժեշտ է, որ այդ երկրի այդ տարածքները փոխանակվեն, այդպիսի իրադրություններ, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ-ի թողարկած սահմանազատման կանոնակարգերով, որոնց մեր ընդդիմությունը հղում է անում, այնտեղ նախատեսված են:

Պետրոս Ղազարյան – Բայց մենք մեր կանոնակարգի համաձա՞յն ենք անում:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Այդ կանոնակարգն իրավական փաստաթուղթ չէ, ինքը խորհրդատվական…

Պետրոս Ղազարյան – խորհրդատվական:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Այո, այդ թվում, բայց միտքս ավարտեմ: Եթե այդպիսի իրավիճակներ ծագեն, դա հնարավոր է անել միայն հանրաքվեի միջոցով: Եթե սահմանազատման հանձնաժողովները կգան եզրակացության, կասենք՝  ժողովուրդ ջան, այս տարածքը դե յուրե մի երկրի տարածքում է, բայց սահմանազատման հանձնաժողովները եկել են ըմբռնման, որ կարելի է այս տարածքը փոխանակել այս տարածքի հետ, հանձնաժողովները կարո՞ղ են դա անել, ոչ չեն կարող դա անել, կարո՞ղ են առաջարկել: Տեսականորեն այո, տեսականորեն, ես հիմա միանգամից ասեմ, որ հիմա այդպիսի թեմա չկա, չի քննարկվել ոչ մի անգամ, բայց եթե այդպիսի վիճակ կծագի, նախ Կառավարությունը եթե ընդունելի համարի՝ պետք է գա ժողովրդի մոտ, ասի՝ ժողովուրդ այսպիսի տարբերակ կա, գնա՞նք այս տարբերակով, թե չգնանք: Ժողովուրդը կորոշի գնա՞նք, թե չգնանք: 

Ուզում եմ ուշադրություն դարձնենք, որովհետև գիծն ինքն էլ հաստություն, շերտ ունի, օրինակ՝ սահմանի վրա, քարտեզի վրա, որ գիծը գծվում է, ինքը մի միլիմետր է չէ՞, բայց գետնի վրա ինքը կարող է լինել չորս մետր, երեք մետր, մեկ մետր: Ես այդպիսի իրավիճակների մասին չեմ խոսում, սովորաբար նույնիսկ այդ մետրերի ժամանակ սահմանային կետը որոշվում է այդ լայնության մեջտեղը: Այդտեղ էլ խնդիր չկա ընդհանրապես:

Պետրոս Ղազարյան – Եվ վերջին հարցը, Ձեզ վերջերս շատ են քննադատում, որ ուժային կառույցների հիմնական մասում և այլ պաշտոններին նշանակում եք կանանց: Ինչո՞ւ:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Իսկ ինչո՞ւ ոչ: 

Պետրոս Ղազարյան – Իսկ ինչպե՞ս ուժայինները և կանայք…

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ես ուզում եմ հետևյալն ասել, որևէ մեկը չի նշանակվել որևէ պաշտոնում կին կամ տղամարդ լինելու համար: Նշանակվել են, որովհետև արձանագրումը եղել է այն, որ այդ թեկնածուներն այս իրավիճակում և այս համակարգում կարող են արդյունավետ աշխատել և ընդ որում՝ եթե իմ նշանակման կամ մեր կողմից առաջադրվող թեկնածու մասին է խոսքը, մեր կամ իմ գնահատականը եղել է այն, որ տվյալ պահին արդյունավետը կլինի այդ պաշտոնյան: Որևէ մեկը չի նշանակվել, պատկերացնում եք ինչ աբսուրդ է, այ որովհետև կին է, եկեք իրեն նախարար  նշանակենք, որովհետև ինքը տղամարդ է, եկեք իրեն նախարար նշանակենք, կամ որովհետև կին չէ, եկեք իրեն  հանենք նախարարի պաշտոնից: 

Կներեք, ես լավ չեմ հասկանում այդ խոսույթը: Իսկ ընդհանրապես մենք այս խոսակցությունից դուրս համարո՞ւմ ենք, որ կանայք հանրային կյանքի բոլոր ոլորտներում պետք  է ավելի մեծ ներգրավվածություն ունենան և մենք չպետք է, ոչ թե պետք է օգնենք, այլ պետք է չխոչընդոտենք, որ դա տեղի ունենա: Հայաստանի Հանրապետությունում ոչ միայն կանանց ներուժը չի կիրառվում, այլև հնարավոր բոլոր խոչընդոտները, ընդ  որում՝ շատ դեպքերում գիտակցված, շատ դեպքերում չգիտակցված, կառուցում են, որ դա տեղի չունենա: Իսկ ինչո՞ւ դա պետք է տեղի ունենա, ինչո՞ւ է դա կարևոր, որովհետև, նորից եմ ասում, որովհետև ոչ թե ինչ-որ գաղափարական բաներով, կամ ոչ միայն գաղափարական նկատառումներով, այլ որովհետև կանայք Հայաստանի Հանրապետության բնակչության մեծամասնությունն են, մեծամասնությունը: Պատկերացնո՞ւմ եք, երկիր, որ իր բնակչության մեծամասնության պոտենցիալը չի օգտագործում: Դա զարգացման խոչընդոտ է:

Պետրոս Ղազարյան – Մեկ-մեկ այդ հարցը կանայք են տալիս, շնորհակալություն:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ես եմ շնորհակալ, բայց մի քանի հարցեր, որոնք ես կուզենայի և Ձեր նշած՝ մենք չքննարկեցինք, հիմա ես ստիպված իմ սոցիալական ցանցերի հարթակն եմ օգտագործելու այդ հարցերի շուրջ պարզաբանումներ տալու համար: Այնպես որ չասեք՝ինչո՞ւ եք սոցիալական ցանցերում այդքան ակտիվ:

Պետրոս Ղազարյան – Դուք ֆիքսեցիք, որ արտահերթի չեք պատրաստվում:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Այո, արտահերթ ընտրություններ չենք պլանավորում, չենք պատրաստվում և ընդհակառակը, արդեն պլանավորել ենք մեր հերթական համաժողովը, պլանավորել ենք դրանից առաջ, ընտրություններից առաջ ի՞նչ արտահերթ համաժողով ենք ունենալու:

Պետրոս Ղազարյան – Կուսակցությա՞ն մասին է խոսքը:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Կուսակցության մասին է խոսքը, նախընտրական ցուցակ ձևավորելու մասին է խոսքը:

Պետրոս Ղազարյան – Իսկ որ եկող շաբաթ ընտրություններ լինեին, Դուք ձեր թիմը ձևավորեիք, խիստ մոտավոր, քանի՞ տոկոսը կփոխեիք:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Գիտեք, տեսեք, հենց իմ նշած 2026 թվականի ընտրություններից առաջ սպասվելիք համաժողովը հրավիրվելու է խորհրդարանական համամասնական ցուցակը ձևավորելու համար: Եվ խորհրդարանական համամասնական ցուցակը հիմա արդեն օրենքով ձևավորվելու է համաժողովի, մեր կուսակցությունում դա ավանդույթ է, առաջադրվելու են թեկնածուներ կուսակցականները քվեարկելու են և առավել շատ ձայն հավաքածները զբաղեցնելու են ցուցակի, այսինքն՝ ըստ հերթականության: Եվ հետևաբար, թիմը ձևավորվելու է թիմի որոշմամբ:

Պետրոս Ղազարյան – Դուք անձնապես ինչքա՞նը կփոխեիք:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ես իմ դիրքորոշումները կարտահայտեմ կուսակցության համաժողովում, ես էլ եմ ընտրող, պատվիրակ և ես էլ ունեմ քվեաթերթիկ:

Պետրոս Ղազարյան – Դիվանագիտորեն ավարտում ենք մեր եթերը, շնորհակալություն:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան – Ես եմ շնորհակալ: