ԵՊՀ-ի նախաձեռնությամբ նոյեմբերի 8-ին տեղի է ունեցել «Թուրք-ադրբեջանական ագրեսիան և Արցախի անկախության պայքարը» խորագրով միջազգային գիտաժողով, որի մասնակից, հրապարակախոս, խմբագիր Այկե Քրիստիան Պետերինգը հրապարակել է «10 փաստ Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի մասին» նյութը:
- Ադրբեջանը և Թուրքիան պատերազմ սկսեցին։
2020-ի ամռանը թուրք և ադրբեջանցի զինվորականները նախագծեցին Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար շրջանի նվաճումը:
Սեպտեմբերի 27-ին նրանք վերջապես սկսեցին համատեղ ագրեսիվ պատերազմը, որը ղեկավարում էին թուրք սպաներն ու հատուկ նշանակության ջոկատները, ինչպես նաև Թուրքիայի կողմից Սիրիայի հյուսիսից բերված իսլամիստ վարձկանները:
- Լեռնային Ղարաբաղը միջազգային իրավունքով անկախ է։
Բազմաթիվ լրատվական գործակալությունների և ԶԼՄ-ների կողմից անմտորեն օգտագործված ձևակերպումները, թե Լեռնային Ղարաբաղը «միջազգային իրավունքով» պատկանում է Ադրբեջանին, պարզապես սխալ է:
Ճիշտ է, որ տարածքն Իոսիֆ Ստալինի կողմից տեղի ունեցած հեղաշրջման արդյունքում հանձնվեց ադրբեջանական ԽՍՀ-ին`հակառակ տեղի բնակչության կամքի:
Այնուամենայնիվ, նույնիսկ բռնապետի այս որոշման համաձայն, այն պահպանեց իր ինքնավար կարգավիճակը և իրեն հռչակեց անկախ հանրապետություն՝փլուզվող Խորհրդային Միությունից, հետագայում նաև Ադրբեջանի կազմից՝ ըստ այդ ժամանակ գործող ԽորհրդայինՄիության օրենքի:
- Լեռնային Ղարաբաղը և Հայաստանը ժողովրդավարական երկրներ են: Ադրբեջանը բռնապետություն է:
Լեռնային Ղարաբաղն օրինակելի ժողովրդավարություն ունեցող երկիր է: Խաղաղ հեղափոխության արդյունքում երկու տարի առաջ Հայաստանի ժողովուրդը տապալեց իր նախկին ավտոկրատական կառավարությունը, իսկ կառավարության նոր ղեկավար ընտրեց նախկին լրագրող և իրավապաշտպան Նիկոլ Փաշինյանին:
Հեղափոխությունից հետո Հայաստանում նույնպես սկսեց դինամիկ զարգանալ ժողովրդավարությունը:
Ադրբեջանի՝ ժառանգաբար փոխանցվող բռնապետության մեջ իրավիճակը բոլորովին այլ է. մամուլի ազատության համաշխարհային ինդեքսով այս երկիրն ընդամենը տասներկու տեղով է առաջ անցել Հյուսիսային Կորեայից:
Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման և ընդհանրապես խոսքի ազատության յուրաքանչյուր պահանջի համար Բաքվում ուղիղ բանտ են տանում:
Նավթի և գազի գների անկումն ավազակապետության համար հսկայական ներքաղաքական մարտահրավերներ է առաջացրել: Պետության հսկա եկամուտների գտնվելու վայրի մասին անհարմար հարցերին պատասխանելու փոխարեն կառավարությունը բազմիցս իր ժողովրդին հրահրել է թշնամու դեմ. բռնապետություններին բնորոշ ու ծանոթ օրինաչափություն:
Ադրբեջանի միայն ռազմական ծախսերը համապատասխանում են Հայաստանի ամբողջ պետական բյուջեին:
- Ադրբեջանը և Թուրքիան ռազմական ծանր հանցագործություններ են կատարում։
Այսպես կոչված հավասարակշռված տեղեկատվությունը, որ «երկու կողմերն էլ միմյանց են մեղադրում», բացահայտում է թաքնված կուսակցականությանը, մինչդեռ փաստերը խոսում են այլ լեզվով: Օրինակ՝ փաստագրվել են Ադրբեջանի և նրա թուրք-սիրիական վարձկանների կողմից զանգվածային ռազմական հանցագործությունները՝ ռազմագերիների գնդակահարում և գլխատում, կասետային ռումբերի օգտագործում, մարտական անօդաչու թռչող սարքերով դպրոցների և հիվանդանոցների նպատակային ռմբակոծություն:
- Ցեղասպանության կրկնության սպառնալիք։
Միայն 1915-1916 թվականներին երիտթուրքերը Օսմանյան կայսրությունում սպանեցին ավելի քան 1,5 միլիոն հայերի, այդ ամենն ուղեկցվում էր քրիստոնյաների համապարփակ տեղահանմամբ, ինչը շատ նման էր նացիստների կողմից հրեաների հետագա կողոպուտին և սպանությանը:
Քանի որ տարիներ առաջ և տարիներ հետո թուրքերը կոտորածների արդյունքում սպանեցին հազարավոր հայերի, Թուրքիայի կողմից զենքի մատակարարման, իսլամիստ վարձկանների ու թուրք հրամանատարների ներգրավվածությունը պատերազմում գոյության վտանգ է ներկայացնում Հայաստանի Հանրապետության 3 միլիոն բնակչության համար:
20-րդ դարում տասնյակ հազարավոր հայեր սպանվել են նաև ադրբեջանցիների կողմից, այդ թվում՝ 20.000 տղամարդիկ, կանայք և երեխաներ Շուշիում և 30.000 մարդ Բաքվում:
Այս զանգվածային սպանությունները բնութագրվում էին նաև հանցագործների նկատմամբ անպատժելիությամբ: Ցեղասպանության միջազգային հետազոտողներն այժմ գուժում են պատմության կրկնության մասին:
- Հայերը հարձակման են ենթարկվում ամբողջ աշխարհում:
Ինչպես հրեաների նկատմամբ հալածանքները, հայերի հալածանքները նույնպես երկար պատմություն ունեն:
Այս շաբաթներին հայերի վրա նոր հարձակումներ են տեղի ունեցել ոչ միայն Թուրքիայում, այլև Ֆրանսիայում և Գերմանիայում՝ Քյոլնում ու Բեռլինում:
Ֆրանսիան այժմ արգելում է թուրքական աջ ծայրահեղականներին՝«Գորշ գայլերին», որոնց տասնյակ հազարավոր ներկայացուցիչներ գտնվում են նաև Գերմանիայում:
- Գերմանիան կրկին ճակատագրական դեր է խաղում:
Որպես Օսմանյան կայսրության դաշնակից՝ գերմանական կայսրությունը կարող էր կանխել 1915-ին հայերի ցեղասպանությունը:
Բայց Գերմանիայի կանցլեր Թեոբալդ ֆոն Բեթման Հոլվեգը գիտակցաբար թողեց հայերին ոչնչացնել. «Մեր միակ նպատակը Թուրքիային մեր կողքին պահելն է մինչև պատերազմի ավարտը՝ անկախ նրանից հայերը կոչնչանան, թե ոչ»:
Տեղահանություններին մասնակցում էին գերմանական կայսրության զինվորները:
105 տարի անց Մերկելի կառավարության կողմից Թուրքիայի հետ փախստականների համաձայնագրին հավատարիմ մնալը նշանակում է, որ արգելափակված են Թուրքիայի դեմ պատժամիջոցները, որոնք երկար ժամանակ պահանջում էին այնպիսի երկրներ, ինչպիսին է, օրինակ, Կիպրոսը:
Գերմանիան կրկին հավատարմորեն կանգնած է հանցագործների կողքին:
- Գերմանիայում ցեղասպանության մասին գիտելիքները բացակայում են։
Եթե Գերմանիայում քաղաքացիները, լրագրողները և քաղաքական գործիչներն ավելի շատ իմանային աշխարհի ամենահին քրիստոնյա ժողովրդի հանդեպ Գերմանիայի մեղքի մասին, ապա նրանք չէին բավարարվի սպասվող զանգվածային սպանությունների՝ «պատերազմ Կովկասում» մակերեսային բնորոշմամբ: Խոսքը երկրորդ ցեղասպանության մասին է:
Այն դեռևս կարելի է կանխել: Այնուամենայնիվ, գերմանական դպրոցներում նույնիսկ հայերի առաջին ցեղասպանությունը չի դասավանդվում՝ Թուրքիայի հաջող քաղաքական ազդեցության և, ըստ երևույթին, նաև թուրք ուսանողների ու նրանց ծնողների արձագանքներից անհանգստանալու պատճառով:
Ֆրանսիան, Հունաստանը, Կիպրոսը և Սլովակիան ցեղասպանության ժխտումը համարել են քրեական հանցագործություն:
Հռոմի Ֆրանցիսկոս Պապն ասել է, որ «20-րդ դարի առաջին ցեղասպանության» մեջ գերմանական մեղսակցության ֆոնին ժամանակն է, որ համապատասխան օրենք ընդունվի նաև Գերմանիայում:
- Իսրայելն անփառունակ դեր է խաղում պատերազմում։
Քննարկումների տեղիք է տալիս այն, որ հայկական դպրոցները, մանկապարտեզները և հիվանդանոցները հողին են հավասարեցվում թուրքական արտադրության, ինչպես նաև Իսրայելից ժամանած անօդաչու թռչող սարքերով:
Իսրայելի հետ մտերմության հիմքն Ադրբեջանը՝ որպես կարևոր նավթ մատակարարող երկիր և Իրանի դեմ գործողությունների գոտի դիտարկելն է:
Այս կախվածությունից ելնելով՝ կարելի է հասկանալ, թե ինչու մինչ օրս Իսրայելը չի ճանաչել հայերի ցեղասպանությունը:
Անհանդուրժելի իրավիճակ շատ իսրայելցիների համար, որը հնարավոր էր շտկել նոր կառավարության պայմաններում:
- Մեդիան և քաղաքականությունը ձախողել են։
Մի քանի բացառություններից զատ՝ հանրային հեռարձակողների և տպագիր լրատվամիջոցների հաղորդած տեղեկատվությունը հիմնականում ճշգրիտ չէ և թերի է (տե՛ս թիվ 2):
Նրանք կասկածի տակ են դնում փաստերը (տե՛ս թիվ 4), չեն ստուգում հարձակվող կողմի մեղադրանքները, այդպիսով օրինականացնում են դաշնային կառավարության անգործությունը հայերի դեմ երկրորդ ցեղասպանության նախօրեին:
Համառոտ հայացք նետելով Ադրբեջանի տասնյակ հազարավոր հայերի կոտորածների վերջին պատմությանը, հարձակվող երկրների ռազմական գերազանցությանն ու Ռուսաստանի կասկածելի դերին՝ պարզ կդառնա հայ ժողովրդի իրական աղետը:
Արևմուտքի ուժեղ պատժամիջոցները և ՆԱՏՕ-ի կողմից Թուրքիային վտարելն արդեն ժամանակավրեպ է, քանի որ կարող էին հազարավոր կյանքեր փրկել վերջին մի քանի շաբաթների ընթացքում:
Հատկապես Գերմանիայի մեղքը՝ որպես նախորդ ցեղասպանության հանցակից և պատժամիջոցների կանխարգելող, ամեն օր ավելանում է:
