Human Rights Watch-ը հայտարարություն է տարածել՝ անդրադառնալով ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից ընդունած «Արտակարգ դրության իրավական ռեժիմի մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին և «Էլեկտրոնային հաղորդակցության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին օրենքների նախագծերի փաթեթին, որով առաջարկում է համաճարակով պայմանավորված արտակարգ դրության ժամանակ միջամտություն իրականացնել անձնական տվյալների պաշտպանության, մասնավոր և ընտանեկան կյանքի անձեռնմխելիության, հաղորդակցության ազատության և գաղտնիության իրավունքներին։
«Հայաստանի կառավարությունը բախվում է հանրային առողջության արտակարգ իրավիճակին, և տեխնոլոգիան պետք է կարևոր դեր խաղա առողջության պահպանման մատչելիության խթանման գործում», – ասում է Human Rights Watch-ի Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի ասոցիացիայի տնօրեն Գեորգի Գոգիան:
«Բայց միևնույն ժամանակ, իշխանությունները պետք է դիմեն այն ձևերին, երբ զանգվածային վերահսկողություն կիրառումը չի խաթարում մարդու իրավունքները»:
Հայտարարության մեջ նշվում է, որ ըստ օրենքի՝ իշխանությունները կունենան տվյալներ եւ կօգտագործեն այդ տվյալները ՝ նույնականացնելու, մեկուսացնելու կամ ինքնամեկուսացման մեջ պահելու և վերահսկելու համար նրանց, ովքեր սերտ կապի մեջ են եղել COVID-19- ով վարակված մարդկանց հետ։
«Կառավարությունում ասում են, որ օրենքը թույլ կտա իշխանություններին հավաքել միայն հեռախոսային ձայնագրություններ, և որ նրանք չեն ունենա մարդկանց անձնական հաղորդակցությունների բովանդակությունը: Բայց նման տեղեկատվությունը կարող է պարունակել զգայուն և բացահայտող պատկերացումներ՝ անհատի ինքնության, գտնվելու վայրի, պահվածքի, ասոցիացիաների և գործունեության վերաբերյալ:
Թեև համաճարակի ժամանակ գաղտնիության պահպանման իրավունքի սահմանափակումները կարող են թույլատրելի լինել, կառավարությունը պետք է ապահովի, որ այդպիսի սահմանափակումները օրինական, անհրաժեշտ և համաչափ լինեն:
Այնուամենայնիվ, կառավարությունը պետք է խիստ սահմանափակումներ սահմանի հեռախոսային գրառումների հավաքագրման, դրանց նպատակների օգտագործման համար կամ դրանց համախմբման, ինչպես նաև այն գործակալությունների կամ պաշտոնատար անձանց համար, ովքեր կարող են ունենալ այդպիսի տեղեկատվություն: Մարդիկ պետք է նաև տեղեկացված լինեն, թե երբ են հավաքվել իրենց տվյալները:
Կառավարությունը պետք է նաև սահմանի անվտանգության խիստ կանոններ, որոնք նվազագույնի հասցնեն տվյալների խախտման ռիսկը և կպաշտպանեն մարդկանց թվային անվտանգությունը, ասել է Human Rights Watch-ը:
Եթե արտակարգ դրությունը երկար է շարունակվում, ապա կառավարությունը պետք է պարբերաբար հսկի ՝ արդյո՞ք այլևս կարեւորություն չունեցող հեռախոսային ձայնագրությունները ոչնչացվել են։
«Հայաստանի իշխանությունները մինչ այժմ հարգում են COVID-19-ով հիվանդների գաղտնիության իրավունքը», – ասել է Գոգիան:
«Բայց նրանք պետք է երաշխավորեն, որ կշարունակեն դա անել և որ թվային հսկողության այս միջոցառումները խստորեն համահունչ են մարդու իրավունքների պաշտպանության երաշխիքներին»:
