Iravaban.net-ը ուսումնասիրել է Սահմանադրական դատարանի 2025 թվականի հոկտեմբերի 3-ի ՍԴԱՈ-143 աշխատակարգային որոշումը, որով մերժվել է Շիրակի մարզի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դիմումը:
Դիմումի էությունը
Շիրակի մարզի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանը (Դիմողը) 2025 թվականի հուլիսի 15-ին որոշել էր դիմել Սահմանադրական դատարան՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 258-րդ հոդվածի 3-րդ մասի՝ ՀՀ Սահմանադրության 61-րդ (դատական պաշտպանության իրավունք), 63-րդ (արդար դատաքննության իրավունք) և 78-րդ (համաչափության սկզբունք) հոդվածներին համապատասխանությունը որոշելու հարցով:
Գործի նախապատմությունը
Դիմողի վարույթում է գտնվել քաղաքացիական գործ՝ ըստ Աննա Ռուբենի Մկրտչյանի դիմումի՝ Արմեն Արամի Մկրտչյանին անհայտ բացակայող ճանաչելու պահանջի մասին։ Գործի քննության ընթացքում դատարանը ստացել է տեղեկատվություն, որ Արմեն Մկրտչյանը որպես մեղադրյալ հետախուզման մեջ է գտնվում:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 258-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ անձի հետախուզման փաստի հաստատման դեպքում դատարանը պարտավոր է կարճել անհայտ բացակայող ճանաչելու վերաբերյալ վարույթը:
Դիմողի փաստարկները
Դիմողը գտնում էր, որ նշված դրույթը խնդրահարույց է, քանի որ՝
- Դատարանին հնարավորություն չի տալիս պարզելու հետախուզման ազդեցությունը անձին անհայտ բացակայող ճանաչելու նյութական նորմով սահմանված դիմումի բավարարման կամ մերժման վրա։
- Հնարավոր չէ պնդել, թե անձի հետախուզման գործողությունը առարկայազուրկ է դարձնում անձին անհայտ բացակայող ճանաչելու վերաբերյալ քաղաքացիական գործի քննությունը։
- Մեխանիկորեն գործի վարույթը կարճելու դեպքում կարող է խախտվել երեխայի շահերը առաջնահերթ ուշադրության արժանացնելու սահմանադրական սկզբունքը։
Միաժամանակ Դիմողը նշել էր, որ անձին անհայտ բացակայող ճանաչելու վերաբերյալ գործի քննությունը չի կարող որևէ եղանակով խոչընդոտել հանցավորության բացահայտմանը:
Սահմանադրական դատարանի վերլուծությունը
ՍԴ-ն արձանագրել է, որ դիմումը պարունակում է իրարամերժ դիրքորոշումներ: Մասնավորապես՝
- Դիմողը, մի կողմից, նշել է, որ վիճարկվող նորմը նպատակ ունի կանխելու հանցավորության բացահայտմանը խոչընդոտելը և հանցավորությամբ ձեռքբերված գույքի շրջանառությունը։
- Մյուս կողմից, Դիմողը պնդել է, որ անձին անհայտ բացակայող ճանաչելու վերաբերյալ գործի քննությունը չի կարող որևէ եղանակով խոչընդոտել հանցավորության բացահայտմանը։
Սահմանադրական դատարանը եզրահանգել է, որ Դիմողը չի ներկայացրել համապատասխան հիմնավորումներ վիճարկվող դրույթի՝ Սահմանադրությանը հակասելու վերաբերյալ: Դատարանը չի կարողացել ձևավորել հստակ պատճառաբանված ներքին համոզմունք և չի բավարարել Սահմանադրության 169-րդ հոդվածի 4-րդ մասի իմաստով «հիմնավոր կասկած» ունենալու սահմանադրական պահանջը:
ՍԴ որոշումը և դրա հիմքը
Սահմանադրական դատարանը, ղեկավարվելով «Սահմանադրական դատարանի մասին» սահմանադրական օրենքի 29-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով, որոշել է մերժել գործի քննությունը:
Մերժման հիմքն այն է, որ Դիմողն իրավասու չէ տվյալ հարցով դիմելու Սահմանադրական դատարան, քանի որ չի կատարել Սահմանադրական դատարան դիմելու համար անհրաժեշտ պահանջը՝ ներկայացնել վիճարկվող դրույթի՝ Սահմանադրությանը հակասելու վերաբերյալ հիմնավորումներ:
Որոշման կարևորությունը
Այս որոշումը մեկ անգամ ևս ընդգծում է, որ Սահմանադրական դատարանին դիմելիս դատարանները պարտավոր են ներկայացնել վիճարկվող դրույթի՝ Սահմանադրությանը հակասելու վերաբերյալ հստակ և հիմնավոր կասկածներ: Սահմանադրական դատարանը շեշտում է, որ դիմումը չի կարող հիմնվել սոսկ ենթադրությունների կամ չպատճառաբանված դատողությունների վրա, – տեղեկացնում է Iravaban.net-ը:
