Արդեն մեկ ամիս է, ինչ Հայաստանում սկսվել են հերթական չհիմնավորված և ոչ տրամաբանական գնային տեղաշարժերը: Կարելի է ասել, որ փաստացի մեկ ամբողջ տարվա ինֆլյացիան սկսում է հենց նախատոնական ամսիներին: Ու զարմանալին այն է, որ այդ օրերին բոլորը մոռանում են ֆինանսական ճգնժամի մասին և տրվում խելքից դուրս գնումներ կատարելուն:

Համատարած գնաճը տարածվում է այն ապրանքների վրա, առանց որի հայերը չեն պատկերացնում ինչպես կնշեն Ամանորը: Սրան էլ հաջորդում է հասարակության դժգոհությունների և ստեղծված իրավիճակին համակերպման ալիքը: Ինքս կատարելով վերլուծություններ, հանգում են այն եզրակացությանը, որ Հայաստանում գների չհիմնավորված բարձրացումը պայմանավորված է հետևյալ հանգամանքներով.

1. Ստվերային տնտեսություն. 

Forbes ամսագիրը հրապարակել է աշխարհի վատագույն տնտեսություն ունեցող երկրների ցանկը, որն հիմնված է վերջին երեք տարիներին պետությունների համախառն ներքին արդյունքի աճի (այդ թվում Արժույթի միջազգային հիմնադրամի 2012 թվականի համար կանխատեսումների), մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի ինդեքսի և ներկա առևտրային բալանսի վրա: 
Վատագույն տնտեսություն ունեցող երկրների տասնյակում հայտնվել են միանգամից երեք հետխորհրդային երկրներ` Հայաստան, Ուկրաինա և Ղրղզստան:

2. Մենաշնորհներ և գերիշխող դիրք ունեցող տնտեսվարող սուբյեկտներ.

Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության բնագավառում պետական քաղաքականության իրականացման նպատակով ստեղծվել է տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովը: Առանց մանրանալու հանձաժողովի գործունեության և արդյունքների մեջ, նշեմ, որ հանձնաժողովն ունի պաշտոնական վեբ կայք, որի գործարկման նպատակներից մեկը, կարծում եմ, հասարակության լայն շերտերին ծանոթացնելն է հանձնաժողովի թափանցիկ և հրապարակային աշխատանքերին: Բայց և այնպես, կայքում առավել շատ ինձ հետաքրքորւմ էր Վիճակագրություն բաժինը, որտեղ ցավոք չկարողացա գտնել ինձ հետարքրքող տեղեկություններ: Մասնավորապես, բոլոր տվյալները ներկայացված են 2009 թվականի դրությամբ, իսկ երբ անհրաժեշտ էր առավել մոտ ծանոթանալ գների դիտանցմանը և վերլուծությանը, ներկայացված հղումները (լինքերը) ակտիվ չէին:

Ավելին, ինչպես ինձ, այնպես էլ ձեզ համար հավանաբար հետաքրքիր կլիներ նաև հանձնաժողովի 2012 և 2013 թվականների տարեկան գործունեության ծրագրերը, որոնք Հանձնաժողովի պաշտոնական կայքում ամփոփված չէին (կայքում տեղադրված 2012 թվականի տարեկան գործունեության ծրագրերի տակ, իրականում ամփոփված է 2011 թվականի տարեկան ծրագիրը):

Ինչևէ, սահմանափակվելով 2011 թվականի տարեկան գործունեության ծրագրով, ստորև առաջարկում եմ ծանոթանալ մի շարք պարենային ապրանքային շուկաների առաջատար սուբյեկտների և մրցակցային իրավիճակը բնութագրող առանձին ցուցանիշների հետ, որը հրապարակվել է Հանձնաժողովի կողմից:

*տնտեսվարող սուբյեկտն ապրանքային շուկայում համարվել է գերիշխող դիրք ունեցող, իրացման ծավալներով գրավում է ապրանքային շուկայի առնվազն մեկ երրորդը:
** տնտեսվարող սուբյեկտներից յուրաքանչյուրը տվյալ ապրանքային շուկայում համարվել է գերիշխող դիրք ունեցող, իրացման ծավալներով միասին գրավում են տվյալ շուկայի առնվազն մեկ երկրորդը:
*** Շուկան ունի կենտրոնացվածության բարձր աստիճան, եթե 70%<CR-3<100%, միջին աստիճան` եթե 45%<CR-3<70%, ցածր աստիճան` եթե CR-3<45%: CR-3-ը տվյալ շուկայի իրացման ընդհանուր ծավալում առավել խոշոր երեք տնտեսվարող սուբյեկտների բաժինների գումարն է:

3. Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության ոչ արդյունավետ պայքար. 
Անխոս, տնտեսական մրցակցության պաշտպանության արդյունավետ պայքար իրականացնելու համար անհրաժեշտ է առանձնացնել մրցակցային քաղաքականության գերակա ուղղությունները:

Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի զեկույցը Հայաստանին դնում է «Հակամենաշնորհային քաղաքականության արդյունավետության» ցուցանիշով 116-րդ տեղում: Այսինքն, մինչև Հայաստանը մենաշնորհների հարցում չձգտի իր ցուցանիշներով հիշյալ զեկույցում զբաղեցնի գոնե 1-ին տեղին մոտ հորիզոնականներ, մենք կշարունակենք զգալ մրցունակ տնտեսվարող սուբյեկտների սակավություն: Այս ուղղությամբ ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովը իր 2011 թվականի տարեկան գործունեության ծրագրում տնտեսական մրցակցության պաշտպանության միջոցառումների ցանկում 3-րդ կետով նախատեսել էր ապրանքային շուկաներում գերիշխող դիրք ունեցող տնտեսվարող սուբյեկտների վարքագծի ուսումնասիրում և հնարավոր չարաշահումների հայտնաբերում:

Բայց թե ինչքանով են վերը նշված միջոցառումներն իրականացվել և ծառայել իր առջև դրված նպատակներին, մենք ինքներս էլ կարող ենք դատել` ելնելով օրվա իրավիճակից: Այս ամենն ավելի շատ հիշեցնում է, ամերիկյան ընկալմամբ, Դոն Կիխոտի պայքարի տրամաբանությունը. անիմաստ պայքար` հողմաղացների դեմ:

Ես ներկայացրեցի իմ մտահոգություններն ու պատճառները ամանորյա գների բարձրացման հետ կապված, և ուրախ կլինեի նաև ընթերցողներից լսել և քննարկել նաև իրենց կարծիքները, կամ, եթե տեսնում են այլ պատճառներ, դրանք նույնպես:

Այնուամենայնիվ, մի պահ եկեք մոռանանք բոլոր խնդիրները, և ուրախությամբ դիմավորնենք Նոր տարին և Սուրբ Ծնունդը: Մաղթում եմ, որ գալիք տարում հոգատար լինենք միմյանց նկատմամբ. բոլորիս սրտերում հանգրվանի բարությունն ու խաղաղությունը: