Առողջապահության նախարար Անահիտ Ավանեսյանը հոկտեմբերի 3-ին հրաման է ստորագրել ու հաստատել «Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններում ձեռքերի հիգիենային ներկայացվող պահանջներ»  սանիտարական կանոնները և հիգիենիկ նորմատիվները։

Iravaban.net-ը հայտնում է, որ հրամանն ուժի մեջ է մտնելու 2024 թվականի հունիսի 1-ին։

«ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՈՒՄ ԻՐԱԿԱՆԱՑՆՈՂ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԱՅԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ» ՍԿ N 3.1.1-002-23 ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ԵՎ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՆՈՐՄԱՏԻՎՆԵՐԸ

ԳԼՈՒԽ 1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. Սույն սանիտարական կանոնները և հիգիենիկ նորմատիվները (այսուհետ՝ Սանիտարական կանոններ) նախատեսված են Հայաստանի Հանրապետության բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների (այսուհետ՝ Բժշկական կազմակերպություն) համար՝ անկախ կազմակերպական-իրավական և սեփականության ձևից:

2. Սույն սանիտարական կանոնները սահմանում են բժշկական կազմակերպություններում ձեռքերի հիգիենայի իրականացմանը ներկայացվող պահանջները, ձեռքերի հիգիենայի ապահովման համար բժշկական կազմակերպություններին ներկայացվող պահանջները, բժշկական կազմակերպությունների կողմից ձեռքերի հիգիենայի իրականացման գործընթացի ինքնագնահատմանը և դիտարկմանը ներկայացվող պահանջները:

ԳԼՈՒԽ 2. ԿԻՐԱՌՎՈՂ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

3. Ձեռքերի լվացում՝ ձեռքերի սովորական լվացում օճառով և հոսող ջրով, որն ապահովում է ձեռքերի աղտոտվածության, տրանզիտոր (ժամանակավոր) և մաշկի մակերեսային շերտի մանրէների մեխանիկական հեռացումը:

4. Ձեռքերի հիգիենիկ մշակում՝ ձեռքերի մշակում ախտահանիչ միջոցով, որի նպատակը ձեռքերի մաշկի վրա մանրէների քանակը նվազագույնի հասցնելը և դրանց ակտիվ աճը կասեցնելն է: Ձեռքերի հիգիենիկ մշակումն ապահովում է տրանզիտոր և մաշկի մակերեսային շերտի մանրէների քիմիական հեռացումը: Ձեռքերի հիգիենիկ մշակումն իրականացվում է ախտահանիչ միջոցներով (այսուհետ՝ Միջոց), որոնք ունեն կից մեթոդական ուղեցույց՝ հաստատված Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի հրամանով:

5. Ձեռքերի վիրաբուժական մշակում՝ գործողությունների համալիր է, որի նպատակը տրանզիտոր մանրէների հեռացումը կամ ոչնչացումն է, ռեզիդենտ (մշտական) մանրէների քանակի հնարավոր առավելագույն նվազեցումն է: Ձեռքերի վիրաբուժական մշակում իրականացվում է վիրաբուժական միջամտությունների և մաշկային ծածկույթների ու լորձաթաղանթների ամբողջականության խախտման հետ կապված այլ միջամտությունների ժամանակ։

ԳԼՈՒԽ 3. ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԱՅԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

6. Ձեռքերի հիգիենան իրականացվում է.

1) պացիենտի հետ անմիջական շփումից առաջ,

2) մաքուր կամ ասեպտիկ միջամտություններից առաջ,

3) կենսահեղուկների հետ շփումից հետո,

4) պացիենտի հետ անմիջական շփումից հետո,

5) պացիենտի շրջակա միջավայրի բժշկական սարքավորումների և առարկաների հետ շփումից հետո:

7. Բժշկական ձեռնոց հագնելուց առաջ և հանելուց հետո անհրաժեշտ է իրականացնել ձեռքերի հիգիենա: Ձեռնոցները կիրառվում են՝ համաձայն սույն Սանիտարական կանոնների Ձև 5-ով հաստատված Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (այսուհետ՝ ԱՀԿ) բուրգի:

8. Պացիենտների հետ անմիջական ֆիզիկական շփում ունեցող և ոչ մասնագիտական օժանդակ գործունեություն իրականացնող բուժաշխատողների, ինչպես նաև ախտածին կենսաբանական ազդակների հետ առնչվող աշխատողների եղունգները պետք է կարճ կտրված լինեն, եղունգները մատի թմբիկից բարձր չպետք է լինեն, արգելվում են արհեստական եղունգները, եղունգների վրա լաքի առկայությունը, ձեռքերին զարդերի առկայությունը:

ԳԼՈՒԽ 4. ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԱՅԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

9. Բժշկական կազմակերպության ղեկավարի հրամանով բժշկական կազմակերպությունում նշանակվում է վարակի հսկողության պատասխանատու և ստեղծվում է վարակի հսկողության հանձնաժողով: Վարակի հսկողության հանձնաժողովի կազմում ընդգրկվում են հանձնաժողովի նախագահը (բժշկական կազմակերպության ղեկավար կամ տեղակալ), համաճարակաբանը, գլխավոր բուժքույրը (առկայության դեպքում), բաժանմունքների վարիչները, մանրէաբանը, դեղերի պատասխանատուն և այլ մասնագետներ:

10. Բժշկական կազմակերպությունում ձևավորվում է մասնագիտական աշխատանքային խումբ` յուրաքանչյուր տարվա վարակի հսկողության ծրագիր մշակելու համար, որը հաստատվում է բժշկական կազմակերպության ղեկավարի հրամանով:

11. Բժշկական կազմակերպության վարակի հսկողության պատասխանատու նշանակվում է ավագ կամ միջին բուժաշխատողը:

12. Վարակի հսկողության պատասխանատուի գործառույթներն են՝

1) տվյալ կազմակերպությունում արդեն իսկ իրականացված ձեռքերի հիգիենայի պահպանման միջոցառումների նախնական գնահատում,

2) ձեռքերի հիգիենայի պահպանման գործընթացի թերությունների բացահայտում, գերակայությունների և նպատակների սահմանում,

3) բուժանձնակազմի ուսուցում ձեռքերի հիգիենայի վերաբերյալ:

13. Կապված ձեռքերի հիգիենայի հետ՝ վարակի հսկողության հանձնաժողովի գործառույթներն են.

1) Հանձնաժողովի կողմից ձեռքերի հիգիենայի իրականացման ֆինանսավորման նպատակահարմարության որոշում և ռեսուրսներով ապահովվածության գնահատում,

2) Ձեռքերի հիգիենայի գործընթացի արդյունքների գնահատում և վերլուծում,

3) շահագրգիռ կողմերի հետ հետադարձ կապի ապահովում:

14. Բժշկական կազմակերպությունում ապահովվում է բուժաշխատողների աշխատանքի ընդունվելիս (մեկ ամսվա ընթացքում) և հետագայում ոչ պակաս, քան տարին մեկ անգամ ուսուցում ձեռքերի հիգիենայի վերաբերյալ, որի վերաբերյալ կազմվում է արձանագրություն: Ուսուցումն իրականացվում է համաճարակաբանի, վարակի հսկողության պատասխանատուի կողմից կամ բժշկական կազմակերպությունը պայմանագրային հիմունքներով համագործակցում է բնակչության սանիտարահամաճարակային անվտանգության ապահովման և հանրային առողջության բնագավառում գործունեություն իրականացնող կազմակերպությունների հետ:

15. Բժշկական կազմակերպություններին մատակարարվող խմելու ջրի որակը մանրէաբանական ցուցանիշներով պետք է համապատասխանի Առողջապահության նախարարի 2002 թվականի դեկտեմբերի 25-ի թիվ 876 հրամանի պահանջներին:

16. Բժշկական կազմակերպություններում ձեռքերի լվացման համար ապահովվում են լվացարաններ մշտական հոսող սառը և տաք ջրով, արմնկային կամ ոտնակային կամ զգայական (սենսորային) կառավարմամբ ծորակներով:

17. Բժշկական կազմակերպությունում յուրաքանչյուր լվացարանի մոտ տեղադրվում է հեղուկ օճառ, մեկանգամյա օգտագործման թղթե անձեռոցիկ կամ` մեկանգամյա օգտագործման համար նախատեսված 30х30 սմ չափի կտորե անձեռոցիկ: Օգտագործելուց հետո կտորե անձեռոցիկները հավաքվում են «Օգտագործված անձեռոցիկ» մակնշում ունեցող տարայում, որից հետո ուղարկվում են լվացման:

18. Բազմակի չափաբաժիններով օճառամանները դատարկվելուց հետո պետք է լվանալ, ախտահանել, չորացնել և հետո միայն լցնել նոր չափաբաժին հեղուկ օճառ:

19. Բժշկական կազմակերպությունում բուժանձնակազմի ձեռքերի ախտահանման համար կիրառվող միջոցներն (այսուհետ՝ Միջոց) օգտագործվում են դրանց կից մեթոդական ուղեցույցի պահանջների համաձայն՝ հաստատված Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի հրամանով:

20. Ձեռքերի հիգիենիկ մշակման համար նախատեսված Միջոցներով տարաները տեղակայում են բոլոր այն վայրերում, որտեղ իրականացվում է պացիենտի բժշկական օգնություն և սպասարկում:

21. Բժշկական կազմակերպությունում ընթացիկ սանիտարական հսկողության ժամանակ, (ամիսը մեկ անգամ, համաճարակաբանական ցուցումով) իրականացվում է մանրէաբանական հսկողություն բուժանձնակազմի ձեռքերի նկատմամբ։ Մանրէաբանական հետազոտություններն իրականացվում են բժշկական կազմակերպության մանրէաբանական լաբորատորիայում կամ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կողմից տրամադրված լիցենզիայի հիման վրա նման գործունեություն ծավալող կազմակերպությունում` պայմանագրային հիմունքներով։

22. Բժշկական կազմակերպությունում բոլոր լվացարաններին կից փակցվում է սույն սանիտարական կանոնների Ձև 1-ով սահմանված «Ձեռքերի լվացման տեխնիկա» հրահանգը, Ձև 2-ով հաստատված «Ձեռքերի հիգիենիկ մշակում» հրահանգը, բոլոր այն սենքերում, որտեղ իրականացվում է վիրահատական միջամտություն՝ Ձև 3-ով սահմանված «Ձեռքերի վիրաբուժական մշակում» հրահանգը, իսկ բոլոր այն կետերում, որտեղ իրականացվում է պացիենտի բժշկական միջամտություն՝ նաև սույն սանիտարական կանոնների Ձև 4-ով սահմանված «Ձեռքերի հիգիենայի իրականացման 5 պահ» հրահանգը:

ԳԼՈՒԽ 5. ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԱՅԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԻՆՔՆԱԳՆԱՀԱՏՄԱՆԸ ԵՎ ԴԻՏԱՐԿՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

23. Բժշկական կազմակերպությունում ձեռքերի հիգիենայի ներդրման և գործադրման նպատակով, ղեկավարի հրամանով ստեղծվում է դիտարկման թիմ, որի կազմում ներգրավվում են յուրաքանչյուր բաժանմունքից մեկական ավագ և(կամ) միջին բուժաշխատող, թիմի անդամներն առնվազն ամիսը մեկ անգամ իրականացնում են բժշկական կազմակերպությունում ձեռքերի հիգիենիկ միջոցների՝ օճառի, մեկանգամյա օգտագործման անձեռոցիկների, Միջոցների առկայության գնահատում՝ սույն սանիտարական կանոնների Աղյուսակ 2-ով հաստատված գնահատման հարցաթերթի համաձայն, դիտարկման արդյունքների վերաբերյալ առնվազն ամիսը մեկ անգամ կազմակերպում են քննարկում, դիտարկման արդյունքները ներկայացվում են վարակի հսկողության հանձնաժողովին՝ բարելավմանը ուղղված միջոցառումների մշակման, կազմակերպման և իրականացման նպատակով:

24. Բժշկական կազմակերպությունում ձեռքերի հիգիենայի պահպանման գործընթացը բարելավելու համար, բժշկական կազմակերպության ղեկավարի հրամանով նշանակվում է ձեռքերի հիգիենայի գործընթացի պատասխանատու (այսուհետ` Պատասխանատու):

25. Պատասխանատուի պարտականություններն են.

1) բժշկական կազմակերպությունում բուժաշխատողների ձեռքերի հիգիենայի գործընթացի ինքնագնահատում՝ սույն սանիտարական կանոնների Աղյուսակ 1-ով հաստատված հարցաթերթի կիրառմամբ՝ տարեկան մեկ անգամ,

2) բժշկական կազմակերպությունում ձեռքերի հիգիենիկ միջոցների՝ օճառի, մեկանգամյա օգտագործման անձեռոցիկների, Միջոցների առկայության գնահատում՝ սույն սանիտարական կանոնների Աղյուսակ 2-ով հաստատված գնահատման հարցաթերթի համաձայն՝ եռամսյակը մեկ անգամ:

26. Բժշկական կազմակերպության բուժաշխատողների շրջանում ձեռքերի հիգիենայի մակարդակը գնահատվում է՝ համաձայն սույն սանիտարական կանոնների Աղյուսակ 3-ի և 4-ի: Բաղադրիչների միավորների գումարին համապատասխան, սահմանվում է 4 մակարդակ.

1) անհամապատասխան՝ բուժաշխատողները չեն անցել ուսուցում, գործնականում ձեռքերի հիգիենան չի պահպանվում,

2) հիմնական՝ բուժաշխատողներն անցել են ուսուցում, սակայն ձեռքերի հիգիենայի պահպանումն իրականացվում է մասնակի,

3) միջին՝ բուժաշխատողներն ուսուցանվում են շարունակաբար, ձեռքերի հիգիենան պահպանվում է, մշակվում են բարելավման կայուն և երկարաժամկետ ծրագրեր՝ կարգավիճակը պահպանելու և առաջընթացի նպատակով,

4) առաջադեմ՝ բուժաշխատողներն ուսուցանվում են շարունակաբար, ձեռքերի հիգիենան պահպանվում է՝ ապահովելով բժշկական կազմակերպությունում անվտանգ միջավայր:

27. Մինչ «առաջադեմ» ցուցանիշին հասնելը, ձեռքերի հիգիենայի ինքնագնահատման արդյունքների հիման վրա պատասխանատուն տարեկան մեկ անգամ կազմում է ձեռքերի հիգիենայի պահպանման գործընթացի բարելավման պլան և ներկայացնում բժշկական կազմակերպության ղեկավարին՝ ձեռքերի հիգիենայի բարելավմանն ուղղված միջոցառումներ իրականացնելու համար՝ ներառյալ նյութատեխնիկական ապահովվածությունը:

28. Մինչև 50 բուժաշխատող ունեցող բժշկական կազմակերպություններում բոլոր բուժաշխատողների, իսկ 50-ից ավել բուժաշխատող ունեցող բժշկական կազմակերպություններում բուժաշխատողների ընդհանուր թվի 20 %-ի շրջանում, եռամսյակը մեկ անգամ իրականացվում է ձեռքերի հիգիենայի կանոնների պահպանման դիտարկում՝ համաձայն սույն սանիտարական կանոնների Ձև 6-ով հաստատված «Ձեռքերի հիգիենայի դիտարկման գործիքի», իսկ հաշվարկն իրականացվում է՝ համաձայն սույն սանիտարական կանոնների Ձև 7-ով հաստատված «Ձեռքերի հիգիենայի դիտարկման հաշվարկ» ձևաթղթի:

Աղյուսակ 1

ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԱՅԻ ԻՆՔՆԱԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՀԱՐՑԱԹԵՐԹ

Աղյուսակ 2

ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՀԱՐՑԱԹԵՐԹ

ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՄԻՋՈՑՆԵՐԻ ԱՌԿԱՅՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

Աղյուսակ 3.

Աղյուսակ 4.

ՁԵՌՔԵՐԻ ԼՎԱՑՄԱՆ ՏԵԽՆԻԿԱ

Ձև 1

ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՄՇԱԿՄԱՆ ՏԵԽՆԻԿԱ

Ձև 2

ՁԵՌՔԵՐԻ ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ՄՇԱԿՄԱՆ ՏԵԽՆԻԿԱ

Ձև 3

Ձև 4

ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԱՅԻ 5 ՊԱՀԵՐԸ

Ձև 5

 ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԱՅԻ ԴԻՏԱՐԿՄԱՆ ԳՈՐԾԻՔ

Ձև 6

 ՁԵՌՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԱՅԻ ԴԻՏԱՐԿՄԱՆ ՀԱՇՎԱՐԿ

Ձև 7