Սերժ Սարգսյանը Սամվել Ֆարմանյանի հեղինակած՝ «Միայնակ ընդդեմ ճակատագրի: Ֆուտբոլային դիվանագիտության հետնաբեմը» գրքի շնորհանդեսից հետո պատասխանել է լրագրողների հարցերին
– Պարոն նախագահ, մարտի 14-ին Նիկոլ Փաշինյանն իր հրավիրած մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց, որ Հայաստանը վերջին տարիներին զենք գրեթե ձեռք չի բերել: Նա ասաց, որ 2018 թվականից 2020 թվականը Հայաստանը ավելի շատ զենք է ձեռ բերել, քան դրան նախորդոխ 10 տարիների ընթացքում: Նաև, պարոն նախագահ, զարմացել էր, ասելով` ես զարմանում եմ, որ նման անլրջությամբ մարդը եղել է Հայաստանի ղեկավարը:
– Իհարկե, լկտի սուտ է և, ընդհանրապես, պետք է ասեմ, որ Հայաստանի ներկա կառավարիչների ամենից ուժեղ կողմն ամոթ չունենալն է: Նրանք կարող են առանց ամոթի նշույլի նայել դիմացինի աչքերի մեջ և ստել:
Այս առումով ավելացնելու ես որևէ բան չունեմ: Իմ կարծիքով, նրանք ընդամենը, որքան հիշում եմ, երկու ճշմարտություն են ասել, ավելի ճիշտ՝ ոչ թե ճշմարտություն, այլ երկու հայտարարություն են արել, որոնցով ղեկավարվել են: Առաջինն այն էր, որ ասացին՝ իրենք իրենց գժի տեղ կդնեն և Մադրիդյան սկզբունքները, կոպիտ ասեմ, վարի կտան և այդ սկզբունքներով չեն առաջնորդվի, ինչը և արեցին: Երկրորդ՝ պատերազմի առաջին օրը նրանք հայտարարեցին, որ ինչ էլ լինի՝ իրենք իրենց պարտված չեն համարելու: Այդ երկու հայտարարությունները, տեսաք, թե ինչ արհավիրքներ բերեցին մեր երկրին:
Ինչ վերաբերում է սպառազինություններին, ապա առանց շատ բան բացահայտելու, ասեմ հետևյալը, որ իր նշած տարիներին մենք, երևի թե, մարտական պատրաստության վրա ավելի շատ զինամթերք ենք օգտագործել, քան իրենք ձեռք են բերել այդ երկու տարիների ընթացքում:
Ուզում եմ հիշեցնել նրանց, ովքեր կամ անտեղյակ են, կամ հիշողության կորուստ ունեն, որ այդ ժամանակաշրջանում մենք ունեինք տարածաշրջանում, ընդ որում միակն էինք, որ ունեինք Ս- 300-ների դիվիզիոն, մենք ունեինք արդեն մեծ հեռահարության հրթիռներ, այդ ժամանակահատվածում ձեռք ենք բերել միայն հարյուրից ավելի զրահատեխնիկա` ծանր զրահատեխնիկա, ձեռք ենք բերել հարյուրավոր ժամանակակից ՀՕՊ միջոցներ, մենք ձեռք ենք բերել տասնյակ հազարավոր խոշոր տրամաչափի զինամթերքներ․ հարյուր միլիոնից ավելի միայն հրազենային զինամթերք ենք ձեռք բերել, էլ չեմ խոսում Իսկանդերի կամ այլ հզոր զենքերի մասին։
Իսկ իրենք ի՞նչ են ձեռք բերել՝ երեք ինքնաթիռ, որ այդպես էլ որևէ օգուտ չտվեց, մի քանի տասնյակ հին, այլևս իր արժեքը կորցրած ՕՍԱ-ԱԿԱ-ներ։
Ուրիշ ի՞նչ են ձեռք բերել: Եթե ձեռք են բերել, թող ասեն:
Եվ ընդհանարապես, փոխանակ վերացական ինչ-որ բաներ ասելու, իրենք շատ հանգիստ կարող են ասել` այ իրենք այս 10 տարում կամ 20 տարում այսքան են ձեռք բերել, մենք այսքան ենք ձեռք բերել:
Փառք Աստծո, գրագետ մարդը, որ ինչ-որ չափով տիրապետում է ռազմական գործին, շատ լավ գիտի, թե ինչպես կարելի է համեմատել սպառազինություններն ու ռազմամթերքը:
Ճշմարտությունը հետևյալում է՝ այո, 2018-2020 թվականներին, տարեկան կտրվածքով, ավելի շատ գումարներ են հատկացվել պաշտպանությանը, բայց արդյո՞ք այդ հատկացված գումարները նպատակային են օգտագործվել, թե՞ մսխվել են: Ես միայն մի բան կարող եմ ասել, որ այո, հատկապես ութ, ինը թվականներին, դրանից առաջ շատ ավելի փոքր հնարավորություններ ունեինք զուտ գնումներ կատարելու, բայց մենք նաև մեծ հնարավորություններ ունեինք և այդ հնարավորությունները մինչև վերջ օգտագործել ենք ռազմատեխնիկական աջակցություն ստանալու համար:
– Պարոն նախագահ, 5-րդ շարասյան մասին է խոսում Նիկոլ Փաշինյանը և ասում, որ պարտվել են, որովհետև բանակում գործել է 5-րդ շարասյուն: Դուք նախագահ եք եղել, այդ 5-րդ շարասյունն ինչպե՞ս է ձևավորվել:
– Իմ նախագահության օրոք 5-րդ շարասյուն չենք ունեցել։ Եթե այդ մարդը գիտի, որ 5-րդ շարասյուն ենք ունեցել, բա ինչո՞ւ միջոցներ չի ձեռնարկել այդ շարասյան դեմ։ Իմ կարծիքով, միգուցե ինչ-որ տեղ նա ճիշտ է ասում և միգուցե ի՞նքն է գլխավորում այդ 5-րդ շարասյունը: Եթե այդքան մանրամասն տեղյակ է՝ բնական է:
– Նախարարն ասում է, որ նրանք նաև դրսից են ուղղորդել:
– Պաշտպանության նախարարի՞ն են դրսից ուղղորդել:
– Պաշտպանության նախարարն ասում էր, որ հնարավոր է, որ 5-րդ շարասյունը նաև դրսսից է ուղղորդվել:
– Պաշտպանության ո՞ր նախարարն է նման բան ասել: Այնքան նախարար է փոխվել, որ հիմա դժվարանում եմ հիշել։
– Սուրեն Պապիկյանը:
– Չգիտեմ, երևի Սուրեն Պապիկյանը հավաստի տեղեկություններ ունի, հակառակ դեպքում՝ այդպիսի անլուրջ հայտարարություններ չէր կարող անել։ Համենայն դեպս, ես դրսից կառավարվող այլ մարդկանց գիտեմ, ովքեր իրենք իրենց կյանքում 5-րդ շարասյուն չեն անվանի, ուրիշ մարդկանց չգիտեմ դրսից կառավարվող:
– Պարոն նախագահ, որո՞նք են Ձեր վարած ֆուտբոլային դիվանագիտության և այս կառավարության վարած հայ- թուրքական գործընացթի առանցքային տարբերությունները:
– Գիտեք, կարծում եմ, որ Սամվել Ֆարմանյանը մեծ գործ է կատարել: Սամվելն արդեն ինձ նվիրել է գիրքը: Կարծում եմ` 1-2 օրվա ընթացքում կկարդամ, բայց ես երբեք չեմ կասկածել Սամվել Ֆարմանյանի ո´չ հիշողության վրա, ո´չ ունակությունների՝ դեպքերը կարծես ներքին մի ինչ-որ համակարգով նկարահանելու, այնուհետև գրի առնելու: Կարծում եմ, որ շատ շատերը կտեսնեն տարբերությունը: Եվ լավ կլինի, որ ե´ս տարբերությունների մասին չխոսեմ, այլ խոսեն մասնագետները:
Իսկ զուտ պատկերավոր կարող եմ ասել հետևյալը. տարբերությունն այն է, որ մեր ժամանակ ֆուտբոլային դիվանագիտության ընթացքում մեր ուղարկած գնդակը մնաց Թուրքիայի դաշտում, իսկ սրանց վարած դիվանագիտության ընթացքում, ցավոք սրտի, թուրքական բայրաքթարները հայտնվեցին մեր երկրում: Սա է տարբերությունը:
– Պարոն նախագահ, ստեղծված իրավիճակում ի՞նչ կտա Հայաստանին Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորումը և ի՞նչ կխլի Հայաստանից:
– Ես չգիտեմ, թե ինչ կտա, որովհետև շատ բան է խառնվել: Անկեղծ ասած՝ այն ժամանակ մեր նպատակը ոչ թե Թուրքիայի հետ ճանապարհների բացումն էր կամ տնտեսական ինչ-որ նպատակներ ունեինք, այլ մեր հիմնական նպատակը Հայաստանի անվտանգությունն ապահովելն էր: Մեր ցանկությունն էր, որպեսզի Թուրքիային հեռու պահենք գոնե բացահայտ ռազմական աջակցություն ցույց տալուց Ադրբեջանին: Պարզ է չէ՞, եթե սկզբունքային որոշում ես կայացնում, ապա ինքդ քո ներսում հաշվարկում ես՝ եթե ստացվի, ի՞նչ օգուտ է լինելու, եթե չստացվի, ի՞նչ օգուտ է լինելու: Ես կարծում եմ, որ չստացվելու պարագայում մենք բավական օգուտներ քաղեցինք, որովհետև միջազգային հանրությունը համոզվեց, որ հարաբերությունների բացակայության պատճառը մենք չենք: Իսկ հիմա թե ինչ կտա, ես չգիտեմ, նայած, թե ինչ են բանակցում:
Մենք գոնե բանակցային փաթեթը հրապարակել էինք: Դուք տեղյա՞կ եք՝ իրենք ինչի մասին են բանակցում, ինչ են խոսում և այլն: Ուրիշ բան, որ հաճախ կրկնում են՝ առանց նախապայմանների է: Շուտ-շուտ կրկնում են, որ հանկարծ չմոռանան: Բայց մենք ի՞նչ գիտենք՝ առանց նախապայմանների է, թե՞ նախապայմաններով, որովհետև ուրիշ հայտարարություններ էլ են հնչում:
– Պարոն նախագահ, այդ ասուլիսի ժամանակ մեկ հայտարարություն էլ հնչեց, որ ոչ թե Հայաստանն է դուրս գալիս ՀԱՊԿ-ից, այլ ՀԱՊԿ-ն է դուրս գալիս Հայաստանից: Ռուսաստանից եղավ արձագանք Զախարովայի քմծիծաղի տեսքով: Բայց կուզենայի անդրադառնայիք, թե սա հայ-ռուսական հարաբերությունների մեջ ի՞նչ նոր փուլի մեկնարկ կարող է նշանակել և նաև, Ձեր թույլտվությամբ, ևս մեկ հարց՝ Ալիևը վերջերս հայտարարություն արեց՝ ասելով, որ եթե Հայաստանն ուզում է 29 800 քառակուսի կիլոմետրի մեջ ապրել, ապա պետք է Ադրբեջանի պայմաններն ընդունի: Հայաստանի կողմից պատշաճ պատասխան չեղավ: Մենք սովոր ենք, որ Դուք մշտապես կոշտ էիք պատասխանում: Գո՞ւցե այս անգամ էլ պատասխանեք Ալիևին:
– Գիտեք, ես միշտ ներքուստ ծիծաղել եմ բոլոր այն մարդկանց վրա, իհարկե, իրավունք չունեի բացահայտ ծիծաղելու, ովքեր ռուսներին բացատրում էին ռուսական շահերը, կամ էլ ովքեր ռուսներին բացատրում էին, թե իրենք ինչ քայլեր պետք է անեին: Կարծում եմ` Ռուսաստանն այնքան կա, որ ինքը որոշի ինչ է անելու: Իսկ եթե այստեղ այլ ցանկություններ կան, որոնք ինչ-որ ձևով նշմարվում են, ապա դա արդեն Հայաստանի իշխանությունների պրոբլեմը չէ միայն, այլ բոլորիս` Հայաստանի քաղաքացիների անվտանգության խնդիրն է:
Այնպես որ՝ սա այն տեղն է, որտեղ շատ երկար մտածել պետք չէ, պետք է ճիշտ որոշում կայացնել:
Շնորհակալություն:
