Ձեռքբերման վաղեմությունն իրենից ներկայացնում է օրենքով նախատեսված որոշակի ժամկետի լրանալու և որոշակի պայմանների վրա հասնելու ուժով մեկ անձի կողմից տիրազուրկ գույքի սեփականության իրավունքի ձեռքբերման, իսկ մյուսի կողմից այդ իրավունքի դադարման միջոց։

Iravaban.net-ի հետ զրույցում «Ատովմյան» փաստաբանական ընկերության հիմնադիր, փաստաբան Մարատ Ատովմյանը նշում է, որ ձեռքբերման վաղեմության ինստիտուտը շատ կարևոր է, սակայն, ցավոք սրտի, ոչ բոլոր քաղաքացիներն են ճիշտ պատկերացնում, թե ինչ բան է ձեռքբերման վաղեմությունը։

«Իրենց թվում է, որ եթե իրենք ուղղակի ինչ-որ մի տեղ տասը տարուց ավել ապրել են, անկախ նրանից, որ սեփականատեր ունի այդ տարածքը, կարող են տալ դատարան և ձեռքբերման վաղեմության ուժով իրենց սեփականության իրավունքը ճանաչվի։ Քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածը վերաբերում է ձեռքբերման վաղեմությանը, բայց պետք է ընդգծել որ կան 4 պարտադիր պայմաններ, և դա արձանագրված է նաև Վճռաբեկ դատարանի նախադեպային որոշումներով, և դատարանները հաշվի են առնում այդ հանգամանքները։ Առաջինը՝ տարածքի տիրապետումը պետք է լինի բարեխիղճ, և տիրապետման բարեխղճությունը գնահատվում է գույքի անձի փաստացի տիրապետման անցնելիս։ Գույքը անձի փաստացի տիրապետմանը պետք է անցնի առանց որևէ բռնության գործադրման։ Տիրապետողի մոտ պետք է առկա լինի այն համոզմունքը, որ նա գույքը ձեռք է բերում օրինական հիմքերով։ Տիրապետումը պետք է հիմնված լինի այնպիսի փաստերի հիման վրա, որը տիրապետողին կարող է տալ բավարար հիմքեր՝ ենթադրելու, որ նա այդ գույքը տիրապետելու է որպես իր սեփականը։

Երկրորդը՝ փաստացի տիրապետողը գույքը պետք է տիրապետի որպես սեփականը, այսինքն գույքը փաստացի տիրապետողը պետք է մասնակցի գույքի կառավարմանը, հոգ տանի դրա պահպանման համար, ինչպես իր սեփական գույքի դեպքում։

Երրորդը՝ տիրապետումը պետք է լինի տասը տարի անընդմեջ, այսինքն տասը տարվա ընթացում գույքի տիրապետումը չպետք է ընդհատվի։

Չորրորդը՝ տիրապետումը պետք է լինի բացահայտ, այսինքն փաստացի տիրապետողը գույքը չպետք է տիրապետի երրորդ անձանցից գաղտնի եղանակով։ Միաժամանակ այս չորս կետերը պետք է առկա լինեն, որ դատարանը կարողանա հիմք ունենալ հայցը բավարարել և ձեռքբերման վաղեմության ուժով կարողանա ճանաչել անձի սեփականության իրավունքը տվյալ տարածքի նկատմամբ»,-մանրամասնում է փաստաբանը։

Մարատ Ատովմյանը նշեց նաև, որ իրենք նման գործերով պրակտիկա ունեն և այն գործերը, որոնք դատարանում են եղել՝ բոլոր գործերով հասել են հաջողության։

«Օրինակ՝ մեր գործերից մեկով խնդիր կար, որ անձը հանգուցյալ եղբոր ընտանիքից դեռևս 2008 թվականին նոտարական առուծախի պայմանագրով որոշակի հողատարածք և շինություն էր ձեռք բերել և պայմանագրում նշվել էր, որ այդ անձը 2 միլիոն դրամ վճարել է, ստացվում է, որ պայմանագրի կնքման պահին այդ մարդիկ վաճառքով ստացել էին այդ հողատարածքը։ Այնուհետև խնդիր էր առաջացել, իմ վստահորդը ժամանակին չէր գրանցել Կադաստրի մարմնում և գործը առկախված էր մնացել։ Հետո բարեկամների միջև վեճ էր առաջացել այդ տարածքի հողի հետ կապված։ Մենք ձեռքբերման վաղեմության հետ կապված դատական հայց ներկայացրեցինք։ Համապատասխան փաստեր և փաստաթղթեր ևս ներկայացրինք՝ վերը նշված չորս կետը հիմնավորող։ Մեր փաստարկներն ընդունելի եղան դատարանի համար և դատարանն իր վճռում նշել էր, որ նույնիսկ այն փաստը, որ իմ վստահորդը այդ տասը տարիների ընթացքում մի քանի անգամ Հայաստանից բացակայել էր, դա չի նշանակել, որ նա այս չորս կոմպոնենտները չի բավարարել, չի ընդունել իր սեփականի նման, չի բարեկարգել այդ տարածքը։ Այսինքն դատարանը գտել էր, որ տասը տարի ամեն օր տվյալ տարածքում լինելը պարտադիր չէ։ Եվ մեր վստահորդի սեփականության իրավունքը ճանաչվել էր»,-ասում է փաստաբանը։

Փաստաբան Մարատ Ատովմյանը նշում է, որ բավականին ծավալուն աշխատանք է կատարվում։ Փաստերի հավաքագրումը բավականին երկար գործընթաց է։

Նա ներկայացրեց այժմ ընթացքում գտնվող գործերից մեկի համար հավաքագրված փաստական տվյալները։

«Այս ամբողջ կտրոնները հավաքագրվել են ու տրցակով պետք է ներկայացնենք դատարան, որպեսզի ապացուցենք, որ տվյալ անձն իսկապես այնտեղ բնակվել է»,-նշեց նա։

Փաստաբանը կրկին ընդգծեց, որ ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքի ճանաչման համար միայն տասը տարի տվյալ տարածքում ապրելը կամ գույքին տիրապետելը դեռ բավարար պայման չէ։

Հասմիկ Սարգսյան