Արյունատվության hակացուցումները կարող են լինել.
-բացարձակ, երբ մարդը երբևէ չի կարող հանձնել արյուն
-ժամանակավոր, երբ մարդը որոշ ժամանակ անց կարող է դառնալ դոնոր:
Իրավաբան․net-ը Առողջապահության նախարարության պրոֆեսոր Յոլյանի անվան արյունաբանական կենտրոնից տեղեկանում է, որ պատվաստումները համարվում են ժամանակավոր հակացուցում՝ ա. կենդանի վակցինա` 1 ամիս, բ. սպանված վակցինա` 10 օր, այնուհետև կարելի է արյունատվություն կատարել (եթե այլ առողջական խնդիրներ առկա չեն)։
Նշենք նաև, որ Առողջապահության նախարարությունն ավելի վաղ հայտնել էր․ «COVID-19-ի դեմ պատվաստանյութերը ինակտիվացված (սպանված), վիրուսային վեկտոր, գենետիկ (ՌՆԹ), պրոտեինային պատվաստանյութեր են։ Այդ խմբի պատվաստանյութերը արյան դոնորության մշտական հակացուցում չեն»։
Կից ներկայացնում ենք բացարձակ և ժամանակավոր հակացուցումների ամբողջական ցանկը։
Բացարձակ հակացուցումներն են.
- Վարակիչ հիվանդությունները (ՄԻԱՎ-վարակակրություն, ՁԻԱՀ, վիրուսային հեպատիտներ (երբևէ լաբորատոր դրական պատասխան վիրուսային հեպատիտների նկատմամբ) սիֆիլիսի (բնածին կամ ձեռքբերովի), տուբերկուլյոզի բոլոր ձևերը, բրուցելոզ, բծավոր տիֆ, տուլարեմիա, բոր, էխինոկոկոզ և այլն):
- Սոմատիկ հիվանդություններ (չարորակ նորագոյացություններ և արյան հիվանդությունները, կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարումներ, հոգեկան հիվանդություններ, խուլհամրություն, ալկոհոլիզմ, թմրամոլություն)
- Սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններ (գերճնշումային (հիպերտոնիկ) հիվանդություն, սրտի իշեմիկ հիվանդություն, ուղեղի անոթային հիվանդություններ, թրոմբոֆլեբիտ, երակների վարիկոզ լայնացում, սրտի արատներ (բնածին և ձեռքբերովի) էնդոկարդիտ, միոկարդիտ):
- Շնչառական օրգանների հիվանդություններ (թոքերի էմֆիզեմա, թոքային ֆիբրոզ, ասթմա (հեղձուկ), օբստրուկտիվ բրոնխիտ, բրոնխոէկտատիկ հիվանդություն)
- Լյարդի և լեղուղիների հիվանդություններ (քրոնիկ հեպատիտ, լյարդի ցիռոզ, լեղապարկի քարեր խոլեցիստիտով, խոլանգիտ)
- Երիկամների և միզուղիների հիվանդություններ (երիկամների խողովակամիջանկյալային (տուբուլոինտերստիցիալ) հիվանդություններ, երիկամային անբավարարություն)
- Շարակցական հյուսվածքի սիստեմային (տարածուն) ախտահարումներ
- Ճառագայթային հիվանդություն
- Ներզատական համակարգի հիվանդություններ (նյութափոխանակության արտահայտված խանգարումներով)
- Աչքի և նրա հավելյալ ապարատի հիվանդություններ՝ տեսողություն (± 6 դիոպտրիա և ավելի), անոթացանցենու բորբոքման մնացորդային երևույթներ (խորիոռետինային բորբոքում, իրիտ, իրիդոցիկլիտ), տրախոմա:
- Մաշկի և ենթամաշկային բջջանքի հիվանդություններ (ներառյալ պսորիազ, վիտիլիգո)
- Ոսկրաբորբ (օստեոմիելիտ)
- Վիրահատություններ (կյանքի ընթացքում որևէ օրգանի հեռացում (ստամոքս, երիկամ, փայծաղ, արգանդ իր հավելումներով, ձեռք, ոտք, աչք և այլն))
Բացի մշտական հակացուցումներից, արյունատվության բացառման համար հիմք են հանդիսանում նաև հետևյալ ռիսկային խմբերին պատկանող անձիք` նույնասեռականները, մարմնավաճառները, կալանավայրերում գտնվող անձիք, մարդու արյան և արյան բաղադրամասերի, բժշկական գործիքների հետ մշտական շփման մեջ գտնվող բուժանձնակազմ, վիրուսային հեպատիտ Ց-ով, ՁԻԱՀ/ՄԻԱՎ-ով պացիենտների և վարակակիրների ընտանիքի անդամներ (համատեղ բնակվելու պայմանում), արյան միջոցով փոխանցվող վարակների հետազոտման կրկնակի (3ամիս անց) կասկածելի արդյունքներ:
Դոնորությունը բացառող ժամանակավոր հակացուցումներն են.
Հ/Հ | ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԱՄ ՎԻՃԱԿԸ | ԺԱՄԿԵՏԸ |
1) | Արյան բաղադրամասերի փոխներարկում, դաջվածք, մաշկի կամ լորձաթաղանթների ամբողջականության խախտումով ուղեկցվող բժշկական այլ միջամտություններ, ատամի նյարդի հեռացում | 6 ամիս |
2) | Ատամի հեռացում | 10 օր |
3) | Վիրահատություններ, այդ թվում նաև հղիության արհեստական ընդհատում | 6 ամիս |
4) | Միզաքարային հիվանդություն, ստամոքսի խոց, տասներկումատնյա աղիքի խոց | Բուժումից և լիարժեք առողջացումից 2 տարի |
5) |
Հղիության և լակտացիայի շրջան
|
Ոչ պակաս, քան 1 տարի ծննդաբերությունից հետո, ոչ պակաս, քան 3 ամիս լակտացիայի ավարտից հետո |
6) |
Դաշտանի շրջան
|
Դաշտանի ավարտից հետո ոչ պակաս, քան 5 օր |
7) | Ալերգիկ վիճակներ | 1 ամիս |
8) | Ջերմության բարձրացում 370C ջերմաստիճանից բարձր, վերին շնչառական ուղիների սուր բորբոքումներ | 14 օր |
9) | Պատվաստումներ` | |
ա.կենդանի վակցինա
|
1 ամիս | |
բ.սպանված վակցինա | 10 օր | |
գ.կատաղության և հեպատիտ Բ-ի դեմ | 6 ամիս | |
10) | Դեղերի օգտագործում` | |
ա. հակաբիոտիկներ | 14 օր | |
բ. ասպիրին | 5 օր | |
գ. ոչ ստերոիդ հակաբորբոքային միջոցներ | 3 օր | |
11) | Հայաստանի Հանրապետությունից դուրս էնդեմիկ օջախներում երկարատև (1 ամսից ավելի) գտնվելու դեպքում | 6 ամիս |
12) | Մալարիայի բուժումն ավարտելուց հետո | 5 տարի |
13) | Ոգելից խմիչքների ընդունում | 24 ժամ |
14) | Ալանինամինատրանսֆերազայի բարձրացում մինչև 2 անգամ | 2 |