Արդար դատաքննության բաղկացուցիչ մաս է կազմում կալանավորված անձին կամ նրա պաշտպանին հնարավորություն տալ արդյունավետորեն մասնակցել դատաքննությանը՝սկսած մինչդատական կալանքի պահից մինչև պատժի նշանակման փուլում: Բազմաթիվ հատուկ երաշխիքներ են գործում արդյունավետ մասնակցության իրավունքի ապահովման նպատակով:Առաջին, կալանավորված անձն իրավունք ունի ներկա գտնվել իր գործի դատական քննությանը:Երկրորդը, կալանավորված անձն իրավունք ունի ունենալ թարգմանիչ, որի անվճար մասնակցությունը պետք է ապահովվի դատաքննության բոլոր փուլերում:
Կալանավորված անձը կամ նրա պաշտպանը պետք է բավարար հնարավորություն ունենան ներկայացնելու իրենց փաստարկները ու ապացույցները, ինչպես նաև առարկելու կամ բողոքարկելու իրենց դեմ ներկայացված փաստարկների և ապացույցների դեմ:Ի թիվս այլ իրավունքի, այս իրավունքը ներառում է նաև՝դատարանում ցուցմունք տալու նպատակով վկաների կանչելու հնարավորությունը, և հակառակորդ կողմից կանչված վկաների առարկելու և խաչաձև հարցաքննելու իրավունք:
