Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին նախագիծը մտել է Ազգային ժողով: Վաղը արդարադատության նախարար Արփինե Հովհաննիսյանը այն կներկայացնի պատգամավորներին:
Նշվում է, որ Ճանապարհային երթեւեկության անվտնագության ապահովման օրենսդրական փաթեթի ընդունման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է ՀՀ Նախագահիմոտ 2015 թվականի սեպտեմբերի 1-ին տեղի ունեցած խորհրդակցության արդյունքում իրավասու հանրապետական գործադիր մարմիններին տրված հանձնարարականների պահանջների կատարմամբ: Այս նախագծով նախատեսվում է մի շարք գործողություններ իրականացնել, մասնավորապես
– ճանապարհային երթեւեկության կարգավորման ոլորտում առկա խնդիրները մշտադիտարկելու, բարեփոխումների ընթացքը համակարգելու եւ հեռանկարային ծրագրեր առաջարկելու նպատակով ՀՀ ոստիկանությունում ստեղծել հանձնաժողով՝ ներգրավելով շահագրգիռ պետական մարմինների եւ քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների:
– Ապահովել ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտման համար կազմված վարչական ակտերի բողոքարկման եւ վերանայման գործընթացի դյուրացումը՝ ներդնելով նաեւ բողոքարկման էլեկտրոնային համակարգ:
– Վերացնել ՃՈ ռեգիստրում առկա թերություններն ու բացթողումները, ինչպես նաեւ համապատասխան իրավական ակտով սահմանել ՃՈ ռեգիստրից օգտվողների եւ փոփոխություններ կատարողների լիազորությունների շրջանակը:
Ներկայացված նախագծերի փաթեթով փորձ է կատարվել լուծել ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության ապահովման բնագավառում ՀՀ Նախագահի կողմից առաջադրված մի շարք խնդիրներ: Մասնավորապես՝
1) «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով (այսուհետ՝ Նախագիծ) փորձ է կատարվել լուծել հատուկ սուբյեկտներ համարվող, այն է՝ պաշտպանության, ազգային անվտանգության եւ ոստիկանության հանրապետական գործադիր մարմինների ծառայողներ, զինծառայողներ, ինչպես նաեւ զորահավաքների կանչված զինապարտներ, անձանց կողմից ծառայողական տրանսպորտային միջոցներով կատարվող իրավախախտումներով վարչական վարույթի իրականացման առանձնահատկությունը: Իրավաբանական անձանց պարագայում հստակեցվել է ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության բնագավառում կատարվող խախտումների դեպքում պատասխանատվության սուբյեկտը:
Օրենսգրքի 123-րդ հոդվածում պատասխանատվություն է նախատեսվել առջեւի հողմապակին թաղանթապատելու համար: Միեւնույն ժամանակ, նույն հոդվածում նվազեցվել է ապակիների լուսաթափանցելիության չափի խախտմամբ կամ կարգի խախտմամբ վարագուրապատված տրանսպորտային միջոցները վարելու համար սահմանված տուգանքի չափը, ինչպես նաեւ ավելացվել է խրախուսական նորմ, ըստ որի՝ վարչական պատասխանատվություն չի կիրառվում, եթե մինչեւ լիազորված մարմնի (պաշտոնատար անձի) կողմից վարչական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ որոշում կայացնելը վարչական իրավախախտում կատարած անձը վերացրել է թույլ տված իրավախախտումը եւ ներկայացրել ապացույցներ այդ մասին:
Նմանատիպ խրախուսական նորմեր են նախատեսվել նաեւ Օրենսգրքի 123.1-ին հոդվածի 1-ին մասով եւ 123.4-րդ հոդվածի 2-րդ եւ 3-րդ մասերով նախատեսված դեպքերի համար:
Օրենսգրքի 123.5-րդ հոդվածում խստացվել է առանց հաշվառման համարանիշի, կեղծված կամ փոխարինված հաշվառման համարանիշով տրանսպորտային միջոցներ վարելու համար նախատեսված տուգանքի չափը, ինչպես նաեւ նախատեսվել է պատասխանատվություն նույն արարքը մեկ տարվա ընթացքում, կրկին կատարելու եւ մեկ տարվա ընթացքում, երրորդ եւ ավելի անգամ կատարելու համար: Ուժը կորցված է ճանաչվել տրանսպորտային միջոցը տնօրինողի կողմից հաշվառման համարանիշն այլ անձի հանձնելու համար նախատեսված վարչական պատասխանատվության դրույթը:
Օրենսգրքի 1236-րդ հոդվածում նախատեսվել է նախազգուշացման դրույթ` ընդհանուր օգտագործման ավտոմոբիլային ճանապարհներով ձյունագնաց տրանսպորտային միջոցներ վարելը, բացառությամբ ճանապարհը ուղղահայաց հատելու դեպքերի համար:
Օրենսգրքի 124-րդ հոդվածում, որը վերաբերում է տրանսպորտային միջոցների վարորդների կողմից ճանապարհային երթեւեկության կանոնները խախտելու, հստակեցվել են այն դեպքերը, երբ վարչական իրավախախտում կատարող անձը համարվում է վարչական պատասխանատվության չենթարկված:
Օրենսգրքի 126-րդ հոդվածում խստացվել են տրանսպորտային միջոցները ոչ սթափ վիճակում վարելու համար նախատեսված վարչական իրավախախտումների համար նախատեսված տուգանքները, բացի այդ նախատեսվել է վարչական պատասխանատվություն այն դեպքերի համար, երբ ճանապարհատրանսպորտային պատահարից, որին նա առնչություն ունի, կամ ոստիկանության աշխատակցի կողմից տրանսպորտային միջոցը կանգնեցնելուց հետո՝ մինչեւ սթափության վիճակի զննություն անցկացնելը կամ սթափության վիճակի զննություն անցկացնելուց նրան ազատելու որոշման ընդունումն օգտագործել է ալկոհոլային խմիչքներ, հոգեմետ կամ գիտակցությունը մթագնող այլ միջոցներ:
Օրենսգրքի 128-րդ հոդվածում նախատեսվել է խրախուսական նորմ` իրավախախտումը հայտնաբերելու պահից 12 ժամվա ընթացքում լիազորված մարմնին (պաշտոնատար անձին) վարորդական վկայականը կամ այլ փաստաթուղթը ներկայացնելու դեպքերի համար:
Օրենսգրքի 264-րդ հոդվածում ավելացվել է դրույթ, որով Հայաստանի Հանրապետության տարածքում հաշվառված տրանսպորտային միջոցների համար կնքված ավտոտրանսպորտային միջոցի օգտագործումից բխող պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրության գործող պայմանագիր չունենալու, առանց տվյալ ավտոտրանսպորտային միջոցի օգտագործումից բխող պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրության գործող պայմանագիր ունենալու տրանսպորտային միջոցը վարելու, ինչպես նաեւ առանց գործող ԱՊՊԱ պայմանագիր ներկայացնելու տրանսպորտային միջոցը հաշվառելու կամ ԱՊՊԱ պայմանագիր չունեցող տրանսպորտային միջոցը վարելու միջոցով Հայաստանի Հանրապետության տարածք ներմուծումը թույլատրելու դեպքերում Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես չբնակվող անձանց վարորդական վկայականները վերցվում են մինչեւ գործով կայացված որոշման կատարումը: Օրենսգրքի 283-րդ հոդվածում հստակեցվել են որոշման հանձնման հետ կապված դրույթները:
Օրենսգրքի 286-րդ հոդվածի 1-ին մասը լրացվել է դրույթով, որը բացի այն անձից, ում նկատմամբ կայացվել է որոշումը, ինչպես նաեւ տուժողից, վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի որոշումը գանգատարկելու հնարավորություն է տալիս նաեւ այլ անձանց` օրենքով սահմանված դեպքերում:
Օրենսգրքի 287-րդ հոդվածում նախատեսվել է դրույթ, որը հնարավորություն է տալիս էլեկտրոնային փոստով գանգատարկել վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի որոշումը, եթե այն հանձնվել է էլեկտրոնային փոստով:
Օրենսգրքի 288-րդ հոդվածով երկարացվել է վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի որոշման դեմ գանգատ ներկայացնելու ժամկետը:
Օրենսգրքի 291-րդ հոդվածով երկարացվել է վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի որոշման դեմ գանգատը եւ բողոքը իրավազոր մարմինների (պաշտոնատար անձանց) կողմից քննելու ժամկետը:
Օրենսգրքի 293-րդ հոդվածով հստակեցվում են վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի որոշման դեմ գանգատի կամ բողոքի առթիվ ընդունված որոշման պատճենը այն անձին, որի նկատմամբ այն ընդունված է, ինչպես նաեւ տուժողին ուղարկելու հետ կապված հարցերը:
Բացի այդ՝ նույն նախագծի անցումային դրույթներով նախատեսվում է Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքի 123-րդ, 123.1-ին, 123.3-րդ, 123.4-րդ, 123.5-րդ (բացառությամբ 8-րդ եւ 9-րդ մասերով նախատեսված իրավախախտումների), 123.6-րդ, 123.7-րդ, 124-րդ, 124.1-ին, 124.2-րդ, 124.3-րդ, 124.4-րդ, 124.6-րդ, 124.7-րդ, 125-րդ, 126-րդ, 128-րդ, 129.2-րդ, 131-րդ, 132-րդ, 135.2-րդ, 140-րդ հոդվածներով նախատեսված վարչական իրավախախտում կատարելու համար 2012 թվականի հունվարի 1-ից մինչեւ սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելը կայացված վարչական ակտով նախատեսված տուգանքի գումարը սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո՝ վեց ամսվա ընթացքում, վճարելու (վճարված լինելու) դեպքում վարչական իրավախախտում կատարած անձն ազատվում է վարչական ակտի ընդունման պահին գործող օրենքով սահմանված կարգով գումարը չվճարելու հետեւանքով նախատեսված տուգանքի չափի ավելացած մասը եւ «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 67-րդ հոդվածով նախատեսված կատարողական գործողությունների կատարման ծախսերը վճարելու պարտականությունից:
2) «Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ գործերով իրականացվող վարչական վարույթի առանձնահատկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով առաջարկվում է անցում է վարչական վարույթի նյութերի պահման էլեկտրոնային տարբերակին եւ կանոնակարգվում է էլեկտրոնային նյութերի ստացման կարգը: Բացի այդ՝ կանոնակարգվում եմ ՀՀ-ում չհաշվառված տրանսպորտային միջոցներով կատարված վարչական իրավախախտումների գործերով առանձնահատկությունները: Հստակեցվում են տրանսպորտային միջոցների վարձակալության դեպքում պատասխանատվության ենթակա սուբյեկտը եւ դրա հետեւանքները: Բացի այդ՝ հիշյալ նախագծով ներմուծվել է նաեւ վարչական իրավախախտումների հաշվարկման բալային համակարգ, որը հաշվարկվում է՝ սահմանված նվազագույն աշխատավարձը երկու բալ հաշվարկելու միջոցով: Հաշվարկը կատարվում է օրացույցային մեկ տարվա ընթացքում։ Ընդ որում՝ վարչական ակտով սահմանված պարտականությունը օրենքով սահմանված կարգով կատարելու (տուգանքը վճարելու), ինչպես նաեւ վարչական իրավախախտմանը հաջորդող երեք ամսում վարչական պատասխանատվության չենթարկվելու դեպքերում այդ վարչական ակտի հիման վրա հաշվարկված բալերը կիսով չափ նվազեցվում են: Մեկ օրացույցային տարվա ընթացքում չորս հարյուր բալից ավելի բալ հաշվարկվելու դեպքում անձը զրկվում է տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունքից՝ վեց ամիս ժամկետով։ Մեկ օրացույցային տարվա ընթացքում չորս հարյուր կամ պակաս բալեր հաշվարկվելու դեպքում հաջորդող տարվա հունվարի 1-ից կատարվում է նոր հաշվարկ։ Նոր հաշվարկի ժամանակ նախորդ տարվա բալերը չեն ներառվում։ Սույն հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսված դեպքում կայացվում է առանձին վարչական ակտ, որը սույն օրենքի 7-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված կարգով հանձնվում է հասցեատիրոջը:»:
3) «Հայաuտանի Հանրապետության քրեական oրենuգրքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մաuին» ՀՀ օրենքի նախագծով առաջարկվում է որպես քրեորեն հետապնդելի արարք դիտարկել տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունք չունեցող կամ վարելու իրավունքից զրկված անձի կողմից տրանսպորտային միջոց վարելը, որը կատարվել է նույն արարքի համար կրկնակի վարչական տույժ նշանակելուց հետո՝ մեկ տարվա ընթացքում, ինչպես նաեւ տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունք չունեցող անձի կողմից ոչ սթափ վիճակում տրանսպորտային միջոց վարելը, որը կատարվել է նույն արարքի համար վարչական տույժ նշանակելուց հետո՝ մեկ տարվա ընթացքում, ինչպես նաեւ տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունքից զրկված անձի կողմից ոչ սթափ վիճակում տրանսպորտային միջոց վարելը:
4) «Օտարերկրացիների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով առաջարկվում է Օտարերկրացուն մուտքի վիզայի տրամադրումը (ժամկետի երկարաձգումը) մերժելու, տրամադրված մուտքի վիզան ուժը կորցրած ճանաչելու կամ մուտքը Հայաստանի Հանրապետություն արգելելու հիմք նախատեսել նաեւ այն դեպքը, երբ նա ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության ապահովման բնագավառի օրենսդրությունը խախտելու համար ենթարկվել է վարչական պատասխանատվության եւ չի կատարել վարչական ակտով իր վրա դրված պարտականությունը, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ վարչական ակտն անբողոքարկելի դառնալու օրվանից անցել է մեկ տարի:
5) «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով առաջարկվում է վարչական ակտը հարկադիր կատարման ներկայացնելու պայմանների շարքը լրացնել նաեւ վարչական ակտի կատարումը հետաձգելու կամ տարաժամկետելու դեպքում՝ հետաձգելու կամ տարաժամկետելու ժամկետի ավարտի վերաբերյալ պայմաններով:
6) «Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով անդրադարձ է կատարվում այս բնագավառին առնչվող մի շարք բժշկական հարցերի կանոնակարգմանը, ի մասնավորի՝ սահմանվում են տրանսպորտային միջոց շահագործելու բժշկական հակացուցման, տրանսպորտային միջոց շահագործելու բժշկական ցուցման, ինչպես նաեւ տրանսպորտային միջոց շահագործելու բժշկական սահմանափակման հասկացությունները: Բացի այդ՝ նախագծով առաջարկվում է սահմանել, որ վարորդներին արգելվում է ճանապարհատրանսպորտային պատահարից, որին նա առնչություն ունի, կամ ոստիկանության աշխատակցի կողմից տրանսպորտային միջոցը կանգնեցնելուց հետո՝ մինչեւ սթափության վիճակի զննություն անցկացնելը կամ սթափության վիճակի զննություն անցկացնելուց նրան ազատելու որոշման ընդունումն օգտագործել ալկոհոլային խմիչքներ, հոգեմետ կամ գիտակցությունը մթագնող այլ միջոցներ:
