Առողջապահության նախկին նախարար Արմեն Մուրադյանը հրաման էր ստորագրել, որով հաստատել է ուսումնական հաստատություններում սովորողներին առողջ սննդով ապահովելու նպատակով անհրաժեշտ սննդի օրաբաժին:
Հրամանը ստորագրվել է 2014 թվականի հունիսի 6-ին, գործում է առ այսօր:
Սննդի օրաբաժինը մշակելիս հաշվի են առնվում դպրոցում սովորողների առանձին տարիքային խմբերի (6-10, 11-14, 15-18 տարեկան) օրվա սննդի կալորիականության պահանջը, կերակրատեսակների սննդային և էներգետիկ արժեքը, վիտամինների և միկրոտարրերի օրվա պահանջը, ուսումնական հաստատությունում սովորողների գտնվելու ժամանակահատվածը, ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը:
Ձևավորված սննդի օրաբաժնի հիման վրա մշակվում է ճաշացուցակը, որը ներառում է ճաշատեսակների, խոհարարական արտադրանքի, ալրային հրուշակեղենի, հացամթերքի և այլ սննդամթերքի բաշխումը ըստ սննդի ընդունման առանձին փուլերի (նախաճաշ, ճաշ, ետճաշիկ)` հաշվի առնելով ուսումնական հաստատությունում սովորողների գտնվելու ժամանակահատվածը:
Ուսումնական հաստատություններում սովորողների օրգանիզմի համար անհրաժեշտ էներգիայի օրական պահանջի ռացիոնալ բաշխումը օրինակելի ճաշացուցակում:
Սովորողների տաք սնունդը կազմակերպվում է առնվազն 20 րոպե տևողությամբ դասամիջոցի ժամանակ` ըստ դասարանների, ուսումնական հաստատության ճաշասրահում:
Հատուկ դպրոցներում սնունդը կազմակերպվում է ուսումնական հաստատության աշխատանքային ռեժիմին համապատասխան:
Շուրջօրյա գործող ուսումնական հաստատությունների սովորողների սնունդը կազմակերպվում է օրը 4-5 անգամ: Սննդի ընդունման միջև ընկած ժամանակահատվածը սահմանվում է ոչ ավելին, քան 3,5-4 ժամ:
Շուրջօրյա գործող ուսումնական հաստատությունների սովորողների սննդային նյութերի և էներգիայի օրական պահանջը օրինակելի ճաշացուցակում բաշխվում է հետևյալ կերպ` նախաճաշ` 25-30%, ճաշ` 30-35%, ետճաշիկ` 10%, ընթրիք` 25-30%, երկրորդ ընթրիք` 5-10%:
Նախաճաշի և ճաշի միջև ընկած ժամանակահատվածում կարելի է նախատեսել երկրորդ նախաճաշ, որը ներառում է թարմ մրգեր և (կամ) հյութ (ըմպելիք) և կազմում է օրվա կալորիականության 5-10%:
Սննդի օրաբաժնի կալորիականության և սննդային նյութերի պարունակության շեղումները կարող են լինել ± 10%-ի սահմաններում:
Ճաշացուցակը կազմվում է հաշվի առնելով ուսումնական հաստատություններում երեք տարիքային խմբերի` 6-10, 11-14, 15-18 տարեկան սովորողների համար նախատեսված սննդամթերքի միջին օրաբաժնի օրինակելի հավաքակազմը:
Ամենօրյա ճաշացուցակում ներառվում են միսը, կաթը, սերուցքային կարագը և բուսական յուղը, հացը` ցորենի և տարեկանի, շաքարը, կարտոֆիլը, բանջարեղենը, միրգը, հյութերը, ձավարեղենը և յոդացված աղը: Ձուկը, ձուն (հավկիթը), պանիրը, կաթնաշոռը և կաթնաթթվային սննդամթերքը տրվում են 2-3 օրը մեկ:
Յուրաքանչյուր օր ճաշասրահի տեսանելի տեղերում փակցվում է ուսումնական հաստատության ղեկավարի կողմից հաստատված ճաշացուցակը, որի մեջ նշվում է խոհարարական արտադրանքի անվանումների և ծավալների մասին տեղեկատվությունը:
Սննդային գործոնով պայմանավորված զանգվածային վարակիչ հիվանդությունների և սննդային թունավորումների առաջացման ու տարածման, ինչպես նաև զանգվածային ոչ վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելման նպատակով` ելնելով առողջ և ռացիոնալ սննդի սկզբունքից՝ ուսումնական հաստատություններում օգտագործման համար չի թույլատրվում ստորև նշված սննդամթերքը և չեն պատրաստվում նշված ճաշատեսակներն ու խոհարարական կերակրատեսակները`
1) ձու` անլվա կճեպով,
2) ջրլող թռչունների (բադի, սագի և այլն) միս, ձու,
3) բորբոսի և փչացման հատկանիշներով բանջարեղեն ու միրգ, կանաչած կարտոֆիլ,
4) տնային պայմաններում և ուսումնական հաստատության խոհանոցում պատրաստված պահածոներ,
5) նախորդ օրվա պատրաստած կերակրատեսակներ կամ օգտագործած կերակրատեսակների մնացորդներ,
6) կրեմային հրուշակեղեն` տորթեր, հրուշակներ և այլն,
7) դոնդողածածկ ճաշատեսակներ (մսի և ձկան), խաշ, տնային պայմաններում և ուսումնական հաստատության խոհանոցում պատրաստված մսատրորվածքներ (պաշտետներ),
8) ֆլյագայով կաթ՝ առանց ջերմային մշակման (եռացման),
9) տնային պայմաններում և ուսումնական հաստատության խոհանոցում պատրաստված կաթնաթթվային մթերք, թթված կաթ, այդ թվում նաև՝ կաթնաշոռի պատրաստման համար,
10) կաթնաշոռ` չպաստերիզացված կաթից, տնային պայմաններում և ուսումնական հաստատության խոհանոցում պատրաստված կաթնաշոռ,
11) մակարոն՝ աղացած մսով (ֆարշով)` «նավատորմային» և մակարոն կտրատած ձվով` առանց կրկնակի թերմիկ մշակման,
12) աչքով-ձվածեղ, թերխաշ և հում ձու,
13) սունկ և դրանից պատրաստված կերակրատեսակներ, սնկի արգանակ,
14) տարբեր սննդային խտանյութեր, այդ թվում՝ արգանակներ, և դրանց հիմքի վրա պատրաստված կերակրատեսակներ,
15) հում ապխտած մսից պատրաստված ուտեստներ (բաստուրմա, սուջուխ և նմանատիպ այլ արտադրանք),
16) արյունային, լիվերային, ապխտած, կիսաապխտած, հում ապխտած երշիկեղեն,
17) տապակած կերակրատեսակներ, այդ թվում՝ ֆրիտյուրի մեջ (ճարպով, յուղով)` կարկանդակներ, փքաբլիթներ, կարտոֆիլ, մսով կամ կաթնաշոռով պատրաստված բարակաբլիթներ (բլինչիկներ), չիպս և այլն,
18) մարգարին, խոհարարական և տրանսճարպեր,
19) քացախ, մանանեխ, ծովաբողկ գյուղական (սովորական), կծու պղպեղ (կարմիր, սև) և այլ կծու համեմունքներ,
20) կծու սոուսներ, կետչուպներ, մայոնեզ,
21) սուրճ բնական, ինչպես նաև կոֆեին պարունակող ըմպելիքներ, էներգետիկ ըմպելիքներ, ալկոհոլային խմիչքներ, այլ խթանիչներ,
22) օրգանիզմի տոնուսը բարձրացնող և հյուսվածքների աճի վրա ազդող կենսաբանական ակտիվ հավելումներ (ԿԱՀ), նաև դրանց օգտագործմամբ արտադրանք և հյութեր,
23) գազավորված ըմպելիքներ,
24) պիստակ, նուշ, գետնանուշ, ծիրանի կորիզի միջուկ, և այլն,
25) շաքարների և աղի բարձր պարունակությամբ սննդամթերք, առանց մրգային միջուկի կարամել,
26) բուսական ճարպերի հիմքով պատրաստված կաթնամթերք,
27) պաղպաղակ:
ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ՕՐԳԱՆԻԶՄԻ ՀԱՄԱՐ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՍՆՆԴԱՅԻՆ ՆՅՈՒԹԵՐԻ (ՍՊԻՏԱԿՈՒՑՆԵՐ, ՃԱՐՊԵՐ, ԱԾԽԱՋՐԵՐ), ՎԻՏԱՄԻՆՆԵՐԻ, ՄԻԿՐՈՏԱՐՐԵՐԻ ԵՎ ԷՆԵՐԳԻԱՅԻ ՖԻԶԻՈԼՈԳԻԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋԻ ՄԻՋԻՆԱՑՎԱԾ ՆՈՐՄԵՐԸ
|
Սննդային նյութերի անվանումը |
6-10 տարեկան |
11 -14 տարեկան |
15-18 տարեկան տղաներ |
15-18 տարեկան աղջիկներ |
|
Սպիտակուցներ (գ) |
77 |
90 |
98-113 |
90-104 |
|
Այդ թվում՝կենդանական ծագման (գ) |
47 |
53 |
59-68 |
54-62 |
|
Ճարպեր (գ) |
79 |
90 |
100-115 |
90-104 |
|
Այդ թվում՝ բուսական ծագման (գ) |
16 |
18 |
30-35 |
27-31 |
|
Ածխաջրեր(գ) |
335 |
383 |
425-489 |
360-414 |
|
Էներգիա (կկալ) |
2350 |
2713 |
3000-3450 |
2600-2990 |
|
Վիտամիններ` |
||||
|
Վիտամին Բ1 (մգ) |
1,1 |
1,4 |
1,5 |
1,3 |
|
Վիտամին Բ2 (մգ) |
1,4 |
1,6 |
1,8 |
1,5 |
|
Վիտամին Բ6 (մգ) |
1,5 |
1,6 |
2,0 |
1,6 |
|
Վիտամին Բ12 (մկգ) |
2 |
3 |
3 |
3 |
|
Վիտամին Ա (մգ ռետինոլի էկվ.) |
0,7 |
0,9 |
1,0 |
0,8 |
|
Վիտամին Ց (մգ) |
60 |
70 |
70 |
70 |
|
Վիտամին Ե (մգ տոկոֆ. էկվ.) |
10 |
12 |
15 |
12 |
|
Հանքային նյութեր` |
||||
|
Կալցիում (մգ) |
1100 |
1200 |
1200 |
1200 |
|
Ֆոսֆոր (մգ) |
1650 |
1800 |
1800 |
1800 |
|
Մագնեզիում (մգ) |
250 |
300 |
300 |
300 |
|
Երկաթ (մգ) |
12 |
17 |
15 |
18 |
|
Ցինկ (մգ) |
10 |
14 |
14 |
14 |
|
Յոդ (մգ) |
0,1 |
0,12 |
0,13 |
0,13 |
Աղյուսակ 2
ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ՕՐԳԱՆԻԶՄԻ ՀԱՄԱՐ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ԷՆԵՐԳԻԱՅԻ ՕՐԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋԻ ՌԱՑԻՈՆԱԼ ԲԱՇԽՈՒՄԸ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՃԱՇԱՑՈՒՑԱԿՈՒՄ` ԸՍՏ ՍՆՆԴԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԱՌԱՆՁԻՆ ՓՈՒԼԵՐԻ
|
Սննդի ընդունում |
Էներգիայի ֆիզիոլոգիական պահանջը |
||||
|
% |
6-10 տարեկան |
11-14 տարեկան |
15-18 տարեկան տղաներ |
15-18 տարեկան աղջիկներ |
|
|
Նախաճաշ |
20-25% |
470-587,5 |
542,6-678,25 |
600-862,5 |
520-747,5 |
|
Ճաշ |
30-35% |
705-822,5 |
813,9-949,55 |
900-1207,5 |
780-1046,5 |
|
Ետճաշիկ |
10% |
235 |
271,3 |
300-345 |
260-299 |
Աղյուսակ 3
ՇՈՒՐՋՕՐՅԱ ԳՈՐԾՈՂ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ՕՐԳԱՆԻԶՄԻ ՀԱՄԱՐ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ԷՆԵՐԳԻԱՅԻ ՕՐԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋԻ ՌԱՑԻՈՆԱԼ ԲԱՇԽՈՒՄԸ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՃԱՇԱՑՈՒՑԱԿՈՒՄ` ԸՍՏ ՍՆՆԴԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԱՌԱՆՁԻՆ ՓՈՒԼԵՐԻ
|
Սննդի ընդունում |
Էներգիայի ֆիզիոլոգիական պահանջը |
||||
|
% |
6-10 տարեկան |
11-14 տարեկան |
15-18 տարեկան տղաներ |
15-18 տարեկան աղջիկներ |
|
|
Նախաճաշ |
25-30% |
587,5-705 |
678,25-813,9 |
750-1035 |
650-897 |
|
Ճաշ |
30-35% |
705-822,5 |
813,9-949,55 |
900-1207,5 |
780-1046,5 |
|
Ետճաշիկ |
10% |
235 |
271,3 |
300-345 |
260-299 |
|
Ընթրիք |
25-30% |
587,5-705 |
678,25-813,9 |
750-1035 |
650-897 |
|
Երկրորդ ընթրիք |
5-10% |
167,5-235 |
135,65-271,3 |
150-172,25 |
130-149,5 |
Աղյուսակ 4
ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ՆԱԽԱՏԵՍՎԱԾ ՄԵԿ ՉԱՓԱԲԱԺՆԻ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ԾԱՎԱԼԸ
|
Կերակրատեսակի անվանումը |
Չափաբաժնի ծավալը ըստ տարիքի (գ) |
|
|
6-10 տարեկան |
11 -18 տարեկան |
|
| Շիլա, բանջարեղենից, կաթնաշոռից, ձվից, մսից պատրաստված կերակուր |
150-200 |
200-250 |
| Ըմպելիք (թեյ, կակաո, հյութ, կոմպոտ, կաթ, մածուն, կեֆիր և այլն) |
200 |
200 |
| Աղցան |
60-100 |
100-150 |
| Ապուր |
200-250 |
250-300 |
| Միս, կոտլետ, ձուկ |
80-100 |
100-120 |
| Ճաշալրաց (գարնիր) |
150-200 |
180-230 |
| Միրգ |
100 |
100 |
Աղյուսակ 5
ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ՄԻՋԻՆ ՕՐԱԲԱԺՆԻ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱԶՄԸ
|
Սննդամթերքի անվանումը |
Սննդամթերքի քանակը ըստ սովորողների տարիքի |
|||
|
Համաքաշ (գ/մլ) |
Զտաքաշ (գ/մլ) |
|||
|
6-10 տարեկան |
11-18 տարեկան |
6-10 տարեկան |
11-18 տարեկան |
|
| Հաց տարեկանի |
80 |
120 |
80 |
120 |
| Հաց ցորենի |
150 |
200 |
150 |
200 |
| Ալյուր ցորենի |
15 |
20 |
15 |
20 |
| Ձավարեղեն, լոբազգիներ, |
45 |
50 |
45 |
50 |
| Մակարոնեղեն |
15 |
20 |
15 |
20 |
| Կարտոֆիլ |
250 |
250 |
188 |
188 |
| Բանջարեղեն և կանաչի |
350 |
400 |
280 |
320 |
| Թարմ միրգ, հատապտուղ |
200 |
200 |
185 |
185 |
|
Չրեղեն, չոր հատապտուղ, այդ թվում՝ մասուր |
15 |
20 |
15 |
20 |
| Մրգահյութ |
200 |
200 |
200 |
200 |
| Միս ջլոտ |
77 |
86 |
70 |
78 |
| Միս ոսկորոտ |
95 |
105 |
70 |
78 |
| Միս հավի |
51 |
76 |
35 |
53 |
| Ձուկ |
60 |
80 |
58 |
77 |
| Եփած երշիկ, նրբերշիկ |
15 |
20 |
14,7 |
19,6 |
| Կաթ (2,5%; 3,2% յուղայնության |
300 |
300 |
300 |
300 |
| Կաթնաթթվային մթերք (2,5%; 3,2%յուղայնության) |
150 |
180 |
150 |
180 |
| Կաթնաշոռ (յուղի քանակը 9%-ից ոչ ավելի) |
50 |
60 |
50 |
60 |
| Պանիր |
10 |
12 |
9,8 |
11,8 |
| Կաթնասեր (յուղի քանակը 15%-ից ոչ ավելի) |
10 |
10 |
10 |
10 |
| Կարագ սերուցքային |
30 |
35 |
30 |
35 |
| Բուսական յուղ |
15 |
18 |
15 |
18 |
| Ձու |
1 հատ |
1 հատ |
1 հատ |
1 հատ |
| Շաքար |
40 |
45 |
40 |
45 |
| Հրուշակեղեն (ոչ կրեմային) |
10 |
15 |
10 |
15 |
| Թեյ |
0,4 |
0,4 |
0,4 |
0,4 |
| Կակաո |
1,2 |
1,2 |
1,2 |
1,2 |
| Խմորասունկ |
1 |
2 |
1 |
2 |
| Աղ՝ յոդացված |
5 |
7 |
5 |
7 |
Աղյուսակ 6
ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ՓՈԽԱՐԻՆՈՒՄԸ` ԸՍՏ ՍՊԻՏԱԿՈՒՑՆԵՐԻ ԵՎ ԱԾԽԱՋՐԵՐԻ
|
Սննդամթերքի անվանումը |
Քանակը (զտաքաշ, գ) |
Քիմիական կազմ (գ) |
Ավելացնել օրվա սննդակար-գում կամ բացառել |
||
|
Սպիտա-կուցներ (գ) |
Ճարպեր (գ) |
Ածխաջրեր (գ) |
|||
| Հացի փոխարինումը (ըստ սպիտակուցների և ածխաջրերի) | |||||
| Ցորենի հաց | 100 | 7,6 | 0,9 | 49,7 | |
| Աշորայի (տարեկանի) հաց | 150 | 8,3 | 1,5 | 48,1 | |
| Ալյուր ցորենի առաջին կարգի | 70 | 7,4 | 0,8 | 48,2 | |
| Մակարոն, վերմիշել | 70 | 7,5 | 0,9 | 48,7 | |
| Սպիտակաձավար | 70 | 7,9 | 0,5 | 50,1 | |
| Կարտոֆիլի փոխարինողներ (ըստ ածխաջրերի) | |||||
| Կարտոֆիլ | 100 | 2,0 | 0,4 | 17,3 | |
| Բազուկ | 190 | 2,9 | – | 17,3 | |
| Գազար | 240 | 3,1 | 0,2 | 17,0 | |
| Կաղամբ | 370 | 6,7 | 0,4 | 17,4 | |
| Մակարոն, վերմիշել | 25 | 2,7 | 0,3 | 17,4 | |
| Սպիտակաձավար | 25 | 2,8 | 0,2 | 17,9 | |
| Ցորենի հաց | 35 | 2,7 | 0,3 | 17,4 | |
| Աշորայի (տարեկանի) հաց | 55 | 3,1 | 0,6 | 17,6 | |
| Թարմ խնձորի փոխարինողներ (ըստ ածխաջրերի) | |||||
| Թարմ խնձոր | 100 | 0,4 | – | 9,8 | |
| Չորացրած խնձոր | 15 | 0,5 | – | 9,7 | |
| Ծիրանաչիր (առանց կորիզի) | 15 | 0,8 | – | 8,3 | |
| Սև սալորաչիր | 15 | 0,3 | – | 8,7 | |
| Կաթի փոխարինողներ (ըստ սպիտակուցների) | |||||
| Կաթ | 100 | 2,8 | 3,2 | 4,7 | |
| Կաթնաշոռ՝ ցածր յուղայնության | 20 | 3,3 | 1,8 | 0,3 | |
| Կաթնաշոռ՝ բարձր յուղայնության | 20 | 2,8 | 3,6 | 0,6 | |
| Պանիր | 10 | 2,7 | 2,7 | – | |
| Տավարի միս՝ առաջին կարգի | 15 | 2,8 | 2,1 | – | |
| Տավարի միս՝ երկրորդ կարգի | 15 | 3,0 | 1,2 | – | |
| Ձուկ (փափկամիս) | 20 | 3,2 | 0,1 | – | |
| Մսի փոխարինողներ (ըստ սպիտակուցների) | |||||
| Տավարի միս՝ առաջին կարգի | 100 | 18,6 | 14,0 | ||
| Տավարի միս՝ երկրորդ կարգի | 90 | 18,0 | 7,5 | կարագ + 6 գ | |
| Կաթնաշոռ՝ ցածր յուղայնության | 110 | 18,3 | 9,9 | կարագ + 4 գ | |
| Կաթնաշոռ՝ բարձր յուղայնության | 130 | 18,2 | 23,4 | 3,7 | կարագ – 9 գ |
| Ձուկ (փափկամիս) | 120 | 19,2 | 0,7 | – | կարագ + 13 գ |
| Ձու | 145 | 18,4 | 16,7 | 1,0 | |
| Ձկան փոխարինողներ (ըստ սպիտակուցների) | |||||
| Ձուկ (փափկամիս) | 100 | 16,0 | 0,6 | 1,3 | |
| Տավարի միս՝ առաջին կարգի | 85 | 15,8 | 11,9 | – | կարագ – 11 գ |
| Տավարի միս՝ երկրորդ կարգի | 80 | 16,0 | 6,6 | – | կարագ – 6 գ |
| Կաթնաշոռ՝ ցածր յուղայնության | 100 | 16,7 | 9,0 | 1,3 | Կարագ – 8 գ |
| Կաթնաշոռ՝ բարձր յուղայնության | 115 | 16,1 | 20,7 | 3,3 | կարագ – 20 գ |
| Ձու | 125 | 15,9 | 14,4 | 0,9 | կարագ – 13 գ |
| Կաթնաշոռի փոխարինողներ (ըստ սպիտակուցների) | |||||
| Կաթնաշոռ՝ ցածր յուղայնության | 100 | 16,7 | 9,0 | 1,3 | |
| Տավարի միս՝ առաջին կարգի | 90 | 16,7 | 12,6 | – | կարագ – 3 գ |
| Տավարի միս՝ երկրորդ կարգի | 85 | 17,0 | 7,5 | – | |
| Ձուկ (փափկամիս) | 100 | 16,0 | 0,6 | – | կարագ + 9 գ |
| Ձու | 130 | 16,5 | 15,0 | 0,9 | կարագ – 5 գ |
| Ձվի փոխարինողներ (ըստ սպիտակուցների) | |||||
| Ձու՝ 1 հատ | 40 | 5,1 | 4,6 | 0,3 | |
| Կաթնաշոռ՝ ցածր յուղայնության | 30 | 5,0 | 2,7 | 0,4 | |
| Կաթնաշոռ՝ բարձր յուղայնության | 35 | 4,9 | 6,3 | 1,0 | |
| Պանիր | 20 | 5,4 | 5,5 | – | |
| Տավարի միս՝ առաջին կարգի | 30 | 5,6 | 4,2 | – | |
| Տավարի միս՝ երկրորդ կարգի | 25 | 5,0 | 2,1 | – | |
| Ձուկ (փափկամիս) | 35 | 5,6 | 0,7 | – | |
Աղյուսակ 7
ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԱՅԻՆ ՏԻՊԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ (ԲԱՑԻ ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶԱՅԻՆ ԱՌՈՂՋԱՐԱՆՆԵՐԻՑ) ԲՈՒԺՎՈՂ ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ՄԻՋԻՆ ՕՐԱԲԱԺՆԻ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱԶՄԸ
(գ)
|
Սննդամթերքի անվանումը |
Տարիք |
|
|
6-10 տարեկան |
11-18 տարեկան |
|
|
1 |
4 |
5 |
| ցորենի հաց |
150 |
200 |
| տարեկանի հաց |
100 |
150 |
| ցորենի ալյուր |
50 |
55 |
| կարտոֆիլի ալյուր |
2 |
2 |
| ձավարեղեն, լոբազգիներ, մակարոնեղեն |
65 |
80 |
| կարտոֆիլ |
300 |
350 |
| բանջարեղեն և կանաչի |
350 |
400 |
| թարմ մրգեր |
200 |
250 |
| չորացրած մրգեր |
20 |
20 |
| մրգահյութ |
200 |
200 |
| շաքար |
70 |
75 |
| հրուշակեղեն |
20 |
25 |
| կարագ սերուցքային |
40 |
50 |
| բուսական յուղ |
15 |
20 |
| ձու (հատ) |
1 |
1 |
| կաթնաշոռ 9%-ոց |
55 |
60 |
| կաթ, կեֆիր, մածուն և այլ կաթնամթերք |
550 |
550 |
| թթվասեր |
15 |
15 |
| պանիր |
10 |
10 |
| միս (այդ թվում՝ ենթամթերք) |
150 |
180 |
| եփած երշիկ, նրբերշիկ |
20 |
25 |
| թռչնամիս |
35 |
45 |
| ծովամթերք |
15 |
20 |
| ձուկ |
50 |
60 |
| կակաո |
3 |
4 |
| թեյ |
1 |
1 |
| խմորիչ |
1 |
2 |
| համեմունք, աղ |
5 |
7 |
Աղյուսակ 8
ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ԽՈՀԱՐԱՐԱԿԱՆ ՍԱՌԸ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՈՒՄ ԹԱՓՈՆԻ ԵԼՔԻ ԱՂՅՈՒՍԱԿ
|
Սննդամթերքի անվանումը |
Թափոնի (մթերքի ընդհանուր ուտելու ոչ ենթակա մասի) % |
| Ձավարեղեն |
1 |
| Ընդեղեն |
0,5 |
|
Կարտոֆիլ` մինչև հունվարի 1-ը հունվարի 1-ից մինչև մարտի 1-ը մարտի 1-ից թարմ կարտոֆիլ |
24 30 40 10 |
| Սմբուկ |
10 |
| Դդմիկ |
7 |
| Կաղամբ |
20 |
| Ծաղկակաղամբ |
25 |
| Կանաչ սոխ |
20 |
| Սոխ |
16 |
|
Գազար` մինչև հունվարի 1-ը հունվարի 1-ից հետո |
23 30 |
| Վարունգ |
7 |
| Պղպեղ քաղցր |
25 |
| Կանաչի |
20 |
| Բողկ |
20 |
| Ճակնդեղ |
20 |
| Մարոլի տերևներ |
20 |
| Բազուկ |
20 |
| Լոլիկ |
5 |
| Սպանախ |
26 |
| Կանաչ լոբի |
10 |
| Դդում |
36 |
| Ձմերուկ |
40 |
| Սեխ |
36 |
| Մրգեր թարմ |
10 |
| Ձու |
10 |
|
Միս տավարի` 1-ին կարգի 2-րդ կարգի |
25 29 |
| Հավ |
26 |
| Ձուկ |
30 |
Աղյուսակ 9
ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՍՆՆԴԱՅԻՆ ՆՅՈՒԹԵՐԻ ԵՎ ԷՆԵՐԳԵՏԻԿ ԱՐԺԵՔԻ ՏՎՅԱԼՆԵՐԸ
|
Սննդամթերքի անվանումը (100գ) |
Սպիտակուցներ (գ) |
Ճարպեր (գ) |
Ածխաջրեր (գ) |
Էներգետիկ արժեք (կկալ) |
|
Բանջարեղեն |
||||
| Սմբուկ |
1,2 |
0,1 |
5,1 |
24 |
| Դդմիկ |
0,6 |
0,3 |
4,9 |
23 |
| Կաղամբ (թարմ) |
1,8 |
0,1 |
4,7 |
27 |
| Կաղամբ (աղադրած) |
1,8 |
0 |
2,2 |
19 |
| Ծաղկակաղամբ |
2,5 |
0,3 |
4,5 |
30 |
| Կարտոֆիլ |
2,0 |
0,4 |
16,3 |
80 |
| Սոխ կանաչ |
1,3 |
0 |
3,5 |
19 |
| Սոխ գլուխ |
1,4 |
0 |
9,1 |
41 |
| Գազար |
1,3 |
0,1 |
7,2 |
30 |
| Վարունգ |
0,8 |
0,1 |
2,6 |
14 |
| Վարունգ ջերմոցի |
0,7 |
0,1 |
1,9 |
11 |
| Պղպեղ կանաչ քաղցր |
1,3 |
0 |
5,3 |
26 |
| Պղպեղ կարմիր քաղցր |
1,3 |
0 |
5,7 |
27 |
| Մաղադանոս |
3,7 |
0,4 |
8,0 |
49 |
| Բողկ |
1,2 |
0,1 |
3,8 |
21 |
| Մարոլ |
1,5 |
0,2 |
2,3 |
17 |
| Բազուկ |
1,5 |
0,1 |
9,1 |
42 |
| Լոլիկ |
1,1 |
0,2 |
3,8 |
23 |
| Լոլիկ ջերմոցի |
0,6 |
0 |
2,9 |
14 |
| Կանաչ լոբի |
4,0 |
0 |
4,3 |
32 |
| Սխտոր |
6,5 |
0 |
5,2 |
46 |
| Սպանախ |
2,9 |
0,3 |
2,0 |
22 |
| Թրթնջուկ |
1,5 |
0 |
3,0 |
19 |
|
Միս |
||||
| Տավարի 1-ին կարգի |
18,6 |
16,0 |
0 |
218 |
| Տավարի 2-րդ կարգի |
20,0 |
9,8 |
0 |
168 |
| Հավի 1-ին կարգի |
18,2 |
18,4 |
0,7 |
241 |
| Հավի 2-րդ կարգի |
21,2 |
8,2 |
0,6 |
161 |
| Հնդկահավի |
19,5 |
22,0 |
0 |
276 |
| Հորթի միս 1-ին կարգի |
19,7 |
2,0 |
0 |
97 |
|
Ձուկ, ձկնամթերք, ծովամթերք |
||||
| Սիգ |
19 |
7,5 |
0 |
144 |
| Ծովային կաղամբ |
0,9 |
0,2 |
3,0 |
16 |
| Պերկես (օկուն) ծովային |
18,2 |
3,3 |
0 |
103 |
| Թառափազգիներ (իշխան) |
16,4 |
10,9 |
0 |
164 |
| Ձողաձուկ (տրեսկա) |
16,0 |
0,6 |
0 |
69 |
|
Ձու |
||||
| Ձու |
12,5 |
11,5 |
0,7 |
157 |
|
Մրգեր, հատապտուղներ և բոստանային մշակաբույսեր |
||||
| Ծիրան |
0,9 |
0,1 |
9,0 |
41 |
| Սերկևիլ |
0,6 |
0,5 |
7,9 |
40 |
| Ադամաթուզ |
1,5 |
0 |
22,4 |
91 |
| Բալ |
0,8 |
0,5 |
10,3 |
52 |
| Տանձ |
0,4 |
0,3 |
9,5 |
42 |
| Թուզ |
0,7 |
0,2 |
11,2 |
49 |
| Հոն |
1,0 |
0 |
9,7 |
45 |
| Դեղձ |
0,9 |
0,1 |
9,5 |
43 |
| Սալոր |
0,08 |
0 |
9,6 |
43 |
| Խուրմա |
0,5 |
0 |
13,3 |
53 |
| Կեռաս |
1,1 |
0,4 |
10,6 |
50 |
| Թութ |
0,7 |
0 |
12,0 |
52 |
| Խնձոր |
0,4 |
0,4 |
9,8 |
45 |
| Նարինջ |
0,9 |
0,2 |
8,1 |
40 |
| Թուրինջ |
0,9 |
0,2 |
6,5 |
35 |
| Կիտրոն |
0,9 |
0,1 |
3,0 |
16 |
| Մանդարին |
0,8 |
0,3 |
8,1 |
40 |
| Խաղող |
0,6 |
0,2 |
15,0 |
65 |
| Մորի |
0,8 |
0,3 |
8,3 |
42 |
| Կարմիր հաղարջ |
0,6 |
0,2 |
7,3 |
39 |
| Սև հաղարջ |
1,0 |
0,2 |
7,3 |
38 |
| Մասուր թարմ |
1,6 |
0 |
10,0 |
51 |
| Մասուր չորացրած |
3,4 |
0 |
21,5 |
110 |
| Ձմերուկ |
0,7 |
0,2 |
8,8 |
38 |
| Սեխ |
0,6 |
0 |
9,1 |
38 |
| Դդում |
1,0 |
0,1 |
4,2 |
25 |
|
Չրեղեն |
||||
| Ծիրանի չիր |
5,2 |
0 |
55,0 |
234 |
| Չամիչ քիշմիշի |
1,8 |
0 |
66,0 |
262 |
| Սև սալորի չիր |
2,3 |
0 |
58,4 |
242 |
| Խնձորի չիր |
3,2 |
0 |
68,0 |
273 |
| Բալի չիր |
1,5 |
0 |
73,0 |
292 |
| Տանձի չիր |
2,3 |
0 |
62,1 |
246 |
| Դեղձի չիր |
3,0 |
0 |
68,5 |
275 |
|
Կաթ և կաթնամթերք |
||||
| Կաթ պաստերիզացված |
2,8 |
3,2 |
4,7 |
58 |
| Կաթի փոշի |
26,0 |
25,0 |
37,5 |
476 |
| Կաթ խտացրած |
7,0 |
8,3 |
9,5 |
140 |
| Կաթ խտացրած շաքարով |
7,2 |
8,5 |
56,0 |
320 |
| Սերուցք 10% |
3,0 |
10,0 |
4,0 |
118 |
| Սերուցք 20% |
2,8 |
20,0 |
3,6 |
205 |
| Թթվասեր 10% |
3,0 |
10,0 |
2,9 |
116 |
| Թթվասեր 20% |
2,8 |
20,0 |
3,2 |
206 |
| Կեֆիր ցածր յուղայնության |
3,0 |
0,05 |
3,8 |
30 |
| Կեֆիր բարձր յուղայնության |
2,8 |
3,2 |
4,1 |
56 |
| Յոգուրտ 1,5 % յուղայնության (քաղցր) |
5,0 |
1,5 |
8,5 |
70 |
| Պանրիկներ կաթնաշոռային մանկական (փաթեթավորած) |
9,1 |
23,0 |
18,5 |
315 |
| Կաթնաշոռ բարձր յուղայնության |
14,0 |
18,0 |
2,8 |
232 |
| Կաթնաշոռ ցածր յուղայնության |
18,0 |
0,6 |
1,8 |
88 |
| Պանիր «Բռինզա» |
17,9 |
20,1 |
0,0 |
260 |
| Պանիր հալած (փաթեթավորած) |
24,0 |
13,5 |
0,0 |
226 |
| Պանիր «Չանախ» |
18,5 |
24,5 |
0 |
295 |
| Պանիր «Լոռի» |
23 |
27,5 |
0 |
339 |
|
Ճարպեր |
||||
| Կարագ սերուցքային |
0,5 |
82,5 |
0,8 |
748 |
| Յուղ հալած |
0,3 |
98 |
0,6 |
887 |
| Յուղ բուսական |
0 |
99,9 |
0 |
899 |
|
Ձավարեղեն |
||||
| Հնդկաձավար |
9,5 |
2,3 |
65,9 |
329 |
| Սպիտակաձավար |
11,3 |
0,7 |
73,3 |
326 |
| Վարսակաձավար |
11,0 |
6,1 |
49,7 |
303 |
| Գարեձավար |
10,0 |
1,3 |
66,3 |
324 |
| Կորկոտ |
11,5 |
3,3 |
66,5 |
348 |
| Բրինձ |
7,0 |
1,0 |
71,4 |
330 |
| Բլղուր |
10,0 |
1,4 |
67 |
321 |
| Հաճար |
10,0 |
1,4 |
67 |
321 |
|
Ընդեղեն |
||||
| Լոբի հատիկ |
21,0 |
2,0 |
46,6 |
292 |
| Ոլոռ |
23,0 |
1,6 |
50,8 |
314 |
| Սիսեռ |
23,0 |
1,2 |
53,3 |
303 |
| Ոլոռ կանաչ |
5,0 |
0,2 |
12,8 |
73 |
| Ոսպ |
24,8 |
1,1 |
53,7 |
310 |
|
Ընկուզեղեն |
||||
| Նուշ |
18,6 |
57,7 |
13,6 |
645 |
| Ընկույզ |
13,8 |
61,3 |
10,2 |
648 |
|
Հաց, հացամթերք, ալյուր |
||||
| Հաց տարեկանի |
6,9 |
1,2 |
42,4 |
214 |
| Հաց ցորենի` բարձր տեսակի ալյուրից |
7,7 |
2,4 |
53,4 |
254 |
| Հաց ցորենի 1-ին տեսակի ալյուրից |
7,9 |
1 |
48,1 |
239 |
| Հաց ցորենի 2-րդ տեսակի ալյուրից |
8,1 |
1,2 |
46,6 |
220 |
| Հաց ցորենի` թեփով |
8,8 |
3,4 |
43,8 |
248 |
| Ալյուր ցորենի` բարձր տեսակի |
10,3 |
1,1 |
68,9 |
334 |
| Ալյուր ցորենի` 1-ին տեսակի |
10,6 |
1,3 |
67,6 |
331 |
| Ալյուր ցորենի` 2-րդ տեսակի |
11,7 |
1,8 |
63,7 |
324 |
| Ալյուր տարեկանի |
6,9 |
1,1 |
76,9 |
326 |
| Ալյուր եգիպտացորենի |
7,2 |
1,5 |
72,1 |
331 |
| Ալյուր կարտոֆիլի |
0,1 |
0 |
79,6 |
327 |
| Մակարոնեղեն` |
10,4 |
1,1 |
69,7 |
337 |
| Բուլկի |
7,8 |
2,5 |
50,5 |
261 |
| Չորաբլիթ |
11,0 |
1,3 |
73,0 |
330 |
| Չորահաց |
8,5 |
10,8 |
66,0 |
398 |
|
Շաքար, հրուշակեղեն քաղցրավենիք |
||||
| Շաքարավազ |
0 |
0 |
99,8 |
379 |
| Մեղր |
0,8 |
0 |
80,3 |
314 |
| Զեֆիր |
0,8 |
0 |
78,3 |
304 |
| Իրիս |
3,3 |
7,5 |
81,8 |
387 |
| Մարմելադ |
0,4 |
0 |
76,0 |
293 |
| Կարամել մրգային միջուկով |
0 |
0,1 |
92,1 |
357 |
| Շոկոլադապատ կոնֆետներ |
2,9 |
10,7 |
76,6 |
396 |
| Հալվա |
11,6 |
29,7 |
54 |
516 |
| Շոկոլադ կաթնային |
6,9 |
35,7 |
52,4 |
550 |
| Վաֆլի մրգային միջուկով |
3,2 |
2,8 |
80,1 |
350 |
| Վաֆլի յուղ պարունակող միջուկով |
3,4 |
30,2 |
64,7 |
530 |
| Շերտային խմորեղեն խնձորով |
5,7 |
25,6 |
52,7 |
454 |
| Բիսկվիտային խմորեղեն մրգային |
4,7 |
9,3 |
64,2 |
351 |
| Քաղցրաբլիթ |
4,8 |
2,8 |
77,7 |
350 |
|
Ջեմեր և մուրաբաներ |
||||
| Մուրաբա տանձի |
0,3 |
0,2 |
70,8 |
273 |
| Մուրաբա ելակի |
0,3 |
0 |
70,9 |
271 |
| Մուրաբա արքայամորու |
0,6 |
0,2 |
70,4 |
273 |
| Մուրաբա դեղձի |
0,5 |
0 |
66,8 |
258 |
| Մուրաբա սալորի |
0,4 |
0,3 |
74,2 |
288 |
| Ջեմ խնձորի |
0,4 |
0,3 |
65,3 |
250 |
| Ջեմ ծիրանի |
0,5 |
0 |
68,8 |
265 |
| Ջեմ խնձորի |
0,4 |
0 |
65 |
250 |
|
Հյութեր և ըմպելիքներ |
||||
| Գազարի հյութ |
1,1 |
0,1 |
12,6 |
56 |
| Տոմատի հյութ |
1 |
0,1 |
2,9 |
18 |
| Ծիրանի հյութ |
0,5 |
0 |
13,7 |
56 |
| Արքայախնձորի հյութ |
0,3 |
0,1 |
11,8 |
52 |
| Նարնջի հյութ |
0,7 |
0,1 |
13,2 |
60 |
| Խաղողի հյութ |
0,3 |
0 |
13,8 |
54 |
| Բալի հյութ |
0,7 |
0,2 |
11,4 |
51 |
| Նռան հյութ |
0,3 |
0 |
14,5 |
64 |
| Թուրինջի հյութ |
0,3 |
0,1 |
7,9 |
38 |
| Կիտրոնի հյութ |
0,6 |
0 |
3,9 |
33 |
| Մանդարինի հյութ |
0,8 |
0 |
9,8 |
45 |
| Դեղձի հյութ |
0,3 |
0 |
16,5 |
68 |
| Սալորի հյութ |
0,3 |
0,1 |
15,2 |
68 |
| Սև հաղարջի հյութ |
0,5 |
0 |
7,3 |
41 |
| Մասուրի հյութ |
0,1 |
0,2 |
16,1 |
67 |
| Խնձորի հյութ |
0,5 |
0,1 |
9,1 |
38 |
| Տանձի հյութ |
0 |
0 |
14,4 |
59 |
| Թեյ շաքարով |
0,1 |
0 |
7 |
28 |
| Թեյ կիտրոնով |
0,1 |
0 |
6,8 |
28 |
|
Հավելանյութեր |
||||
| Թթխմոր չոր |
12,7 |
8,5 |
2,7 |
109 |
| Ժելատին |
87,2 |
0,7 |
0,4 |
355 |
| Ցորենի թեփ |
16 |
16,6 |
3,8 |
165 |
| Կակաո փոշի |
24,2 |
17,5 |
27,9 |
380 |
(աղյուսակը խմբ. 13.06.16 N 22-Ն)
Աղյուսակ 10
ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՍՆՆԴԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ՑԱՆԿ
| Հ/հ | Սննդամթերքի անվանումը | Քաշը(գ) / Ծավալը (մլ) | Նշումներ |
| 1. | Մրգեր |
– |
Վաճառվում է նախապես լվացված և փաթեթավորված (ըստ տեսականու) ապրանքատեսականի |
| 2. | Շշալցված խմելու ջուր (չգազավորված) |
Մինչև |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության` սպառողական փաթեթավորմամբ ապրանքատեսականի |
| 3. | Թեյ, կակաո կաթով և շաքարով |
200 մլ |
Տաք ըմպելիքները պատրաստվում են անմիջապես իրացումից առաջ կամ պահվում են մարմիտի վրա պատրաստելու պահից 3 ժամից ոչ ավելի |
| 4. | Հյութեր հատապտուղներից և մրգերից |
Մինչև |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության` սպառողական փաթեթավորմամբ (ըստ տեսականու) ապրանքատեսականի |
| 5. | Կաթ և կաթնային ըմպելիքներ (2,5-3,5% յուղայնության) |
Մինչև |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության` սպառողական փաթեթավորմամբ (ըստ տեսականու) ապրանքատեսականի |
| 6. | Կաթնաթթվային ըմպելիքներ (մածուն, կեֆիր, յոգուրտ) |
Մինչև |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության սպառողական փաթեթավորմամբ (ըստ տեսականու) ապրանքատեսականի` ցուցադրասառնարանի առկայության պայմանով |
| 7. | Կաթնաշոռային արտադրանք (մինչև 9 % յուղայնության), բացի կաթնաշոռային պանրիկներից |
Մինչև |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության սպառողական փաթեթավորմամբ (ըստ տեսականու) ապրանքատեսականի` ցուցադրասառնարանի առկայության պայմանով |
| 8. | Բուտերբրոդների համար պանիրներ |
Մինչև |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության սպառողական փաթեթավորմամբ (ըստ տեսականու) ապրանքատեսականի` ցուցադրասառնարանի առկայության պայմանով |
| 9. | Հաց և հացաբուլկեղեն |
Մինչև 100 գ |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության` սպառողական փաթեթավորմամբ (ըստ տեսականու) ապրանքատեսականի |
|
10. |
Ընկուզեղեն (բացի գետնանուշից, աղի պիստակից), չրեղեն |
Մինչև |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության` սպառողական փաթեթավորմամբ (ըստ տեսականու) ապրանքատեսականի |
|
11. |
Արդյունաբերական արտադրության ալրային հրուշակեղեն (թխվածքաբլիթ, քաղցրաբլիթ, վաֆլի, մինիկեքս), այդ թվում՝ միկրոնուտրիենտներով հարստացված (վիտամինացված) |
Մինչև |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության` սպառողական փաթեթավորմամբ (ըստ տեսականու) ապրանքատեսականի |
|
12. |
Շաքարային հրուշակեղեն` իրիս, զեֆիր, կոնֆետներ, (բացառությամբ առանց մրգային միջուկի կարամելից), այդ թվում՝ միկրոնուտրիենտներով հարստացված (վիտամինացված), շոկոլադ |
Մինչև |
Իրացվում է միայն սննդարդյունաբերության արտադրության` ըստ տեսականու սպառողական փաթեթավորմամբ ապրանքատեսականի |
