–Պարոն Բեդևյան, ինչու ընտրեցիք հենց իրավաբանի մասնագիտությունը: Ցանկանու՞մ էիք դառնալ դատավոր: 

-Ես իրավաբանի ընտանիքում եմ մեծացել: Եվ հայրս, և հորաքույրս իրավաբաններ են եղել: Միշտ մտածել եմ, որ իրավաբան եմ դառնալու: Երբ արդեն դարձա իրավաբան, սկզբնական շրջանում չէի մտածում դատավոր դառնալու մասին, ավելի շատ հակված էի քննչական աշխատանքով զբաղվելուն: Իսկ հետո ստացվեց այնպես, որ հակառակ ուղղությամբ գնացի՝ դարձա փաստաբան, իսկ հետո պետական մարմիններում սկսեցի աշխատել: Երբ վարչական դատավարության օրենսգիրքն էր մշակվում, այդ ժամանակ հասկացա, որ հենց վարչական դատարանի դատավոր եմ ուզում դառնալ: Լինելով պետական մարմնում աշխատող իրավաբան, հասկացա, որ հենց դա է ինձ հոգեհարազատ: Միայն այդ պահին եմ մտածել դատավոր դառնալու մասին:

–Որոշակի ժամանակ աշխատե՞լ եք  փաստաբան: Ներկայումս փաստաբաններն առավել անկաշկանդ են խոսում դատաիրավական համակարգի խնդիրների մասին: Այն ժամանակ Դուք ի՞նչ խնդիր էիք տեսնում համակարգում, և արդյո՞ք փորձել եք որևէ կերպ լուծում տալ դրանց արդեն  որպես  դատավոր:

-Գիտեք, երբ ես փաստաբան էի, զբաղվում էի բացառապես քրեական գործերով, քրեական իրավունքի ոլորտում էի մասնագիտացված: Եվ այն ժամանակ ինձ հուզող խնդիրները ավելի շատ կապված էին նախաքննություն իրականացնող մարմնի հետ, քան դատարանների: Հիմնականում խոսքը վերաբերում էր նրան, որ կասկածյալի, մեղադրյալի իրավունքների իրականցման հետ կապված արհեստական խոչընդոտներ էին ստեղծվում: Եվ վարչական դատավարությունը, բնականաբար, բոլորովին այլ ուղղություն է: Քրեական իրավունքի խնդիրներից ներկայումս չեմ կարող խոսել, շատ հեռացել քրեականից:

–Ներկայումս որո՞նք են առաջնային մեծ խնդիրները, որոնք ծառացած են դատաիրավական համակարգի առջև, որոնք չենք թողնում արդարադատության կայացմանը մեր երկրում:

-Շատ գլոբալ հարց է: Հավաստիացնում եմ, որ մենք չունենք այնպիսի խնդիր, որը խոչընդոտի մեզ արդարադատություն իրականացնել: Կարող ենք ունենալ կադրային խնդիրներ, կարող ենք ունենալ խնդիրներ արդարադատության որակի հարցերում, բայց խնդիր, որ կխոչընդոտի արդարադատության իրականացմանը, չունենք: Այսօր մեր օրենքը, սահմանադրությունը թույլ են տալիս իրականացնել արդարադատություն:

-Հասարակության կողմից դատարանների հանդեպ անվստահությունը դատաիրավական համակարգի զարգացման վրա՞ չի ազդում:

-Ինձ թվում է՝ կարող է ազդել: Մի բան է, երբ քո գործունեության վերաբերյալ կա վստահություն, մեկ այլ՝ երբ չկա: Ես միանշանակ չեմ ասում, որ չկա հասարակական վստահություն դատական համակարգի հանդեպ: Ես կարծում եմ, որ ունենք խնդիրներ, որոնք պետք է հաղթահարենք: Եթե նայենք վերջին ութ տարին, ապա մենք լուրջ առաջընթաց ունենք: Փոփոխություններն առաջին հերթին դատարանակազմական են, մատչելիության առումով լուրջ փոփոխություններ են եղել: Լուրջ փոփոխություններ կան կադրային քաղաքականության, դատավորներ նշանակելու առումով:

Կարևոր խնդիրը մնում է աշխատավարձի հարցը: Այս տարիների ընթացքում և դրական, և բացական փոփոխություներ եղան: Ինչպես գիտեք օրենսդրական փոփոխություններ եղան՝ կապված Պետական պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության հետ, որով դատավորների, դատարանների նախագահների աշխատավարձերի չափորոշիչները սահմանվեցին: Նոր նշանակվող դատավորի համար սա աշխատավարձի բարձրացում էր: Բայց մենք այստեղ խնդիրներ ունեցանք կենսաթոշակների հետ կապված: Դատավորը նախկին օրենսդրությամբ ավելի բարձր կենսաթոշակ էր ստանում, քան այժմ:

-Իսկ տարբերությունը մե՞ծ է:

– Այս նոր օրենքը իրավունք է վերապահվում կառավարությանը որոշակի գործակիցներ սահմանել, բանաձև մշակել: Երբ այդ բանաձևով հաշվում ես, շուրջ 3 անգամ քիչ է ստացվում: Նախկինում երբ կարգավորվում էր Դատական օրենսգրքով, գոնե իր ստացած վերջին աշխատավարձի 55 տոկոսը ստանում էր: Իսկ ինչպես գիտեք, դատավորի անկախության համար կարևոր բաղադրիչ է նաև սոցիալական երաշխիքները: Այսինքն պետք է նա բարձր աշխատավարձ ստանա և հույս ունենա, որ կենսաթոշակի անցնելուց հետո նորմալ կենսաթոշակ կստանա:

Ներակայումս մեր դատավորները դժգոհում են, որ օրենքով արգելվեց՝ թոշակի անցնելուց հետո այլ աշխատանք կատարել: Օրինակ, հաճախ 65 տարեկանը լրանալուց հետո, փաստաբանությամբ էին զբաղվում, այժմ եթե փաստաբան դառնան, ապա կենսաթոշակ չեն ստանա: Բայց պատկերացրեք 65 տարեկանում էլ կան աշխխույժ, կայտառ աշխատողներ են: Վերջերս ԱՄՆ-ում էի, այնտեղ, օրինակ, թողնում են դատավորի հայեցությանը, ինքը կարողանում է աշխատել, թե՝ ոչ:

Մյուս կողմից խտրականություն դրվեց՝ ովքեր մինչև 2013 թվականն ունեն տասը տարվա դատավորի աշխատանքային ստաժ, նրանք թոշակի են անցնում հին կարգով, մյուսները՝ նոր կարգով:

-Պարոն Բեդևյան, իսկ ներկայումս արդյո՞ք բավարար չէ աշխատավարձը՝  անկախ և անկաշառ լինելու համար:

-Եթե խոսքը վերաբերում է դատավորի աշխատավարձի չափին, իմ կարծիքով՝ ոչ: Որովհետև հիմա նոր նշանակված դատավորը ունի 10 գործակից, իսկ բազային աշխատավարձի չափ է սահմանված 66 հազարը, այսինքն, սա նաշանակում է, որ բազմապատկում ենք 10-ով: Եթե հանում ենք հարկերը, ստացվում է, որ առաջին ատյանի նոր դատավորները ստանում են 450 հազար դրամ: Իմ կարծիքով, սա բավարար չէ:

-Սակայն եթե ավելի երկար տարիների ստաժ են ունենում, ավելի բարձր են ստանում:

-Այո, բայց այստեղ ի՞նչն էր խնդիրը: Նախկինում կարգավորումը հետևյալն էր. առաջին հինգ տարին ավելանում էր աշխատավարձի 2 տոկոսի չափով, իսկ 5 տարուց հետո տարեկան ավելանում էր 5 տոկոսի չափով: Նոր օրենքով՝ հավելավճարները չեն կարող անցնել աշխատավարձի  30 տոկոսը: Այսինքն, կապ չունի ոչ տարիների ստաժը, ոչ էլ այն, թե որ ատյանի դատավոր ես, հավելավճարները 30 տոկոսը չեն կարող գերազանցել:

-Ներկայումս ամենաբարձր աշխատավարձը հասնու՞մ է 1 միլիոն դրամի:

-Այո, կարող են լինել դատավորներ, ովքեր հին օրենքի ուժով ստանում են, նրանց վրա նոր օրենքը չի տարածվում:  Իհարկե, դրանից եկամտահարկ է պահում:

-Իհարկե, սոցիալական երաշխիքները կարևոր են, իսկ ընդհանրապես, ըստ Ձեզ, որպեսզի դատավորը լինի անկաշառ և օբյեկտիվ,  ի՞նչ հատկանիշներ պետք է ունենա:

-Պետք է լինի գրագետ իրավաբան, արդարամիտ և, ամենակարևորը, սկզբունքային:

–Ըստ Ձեզ՝ դատավորը որոշումներ ընդունելիս ի ՞նչ դիլեմաների առջև կարող է կանգնել: Դուք ի՞նչ դիլեմաների առջև եք կանգնել:

-Իմ ներսի խնդիրների առջև: Դատավորի համար ամենավատն այն է, երբ խիղճդ մի բան է ասում, օրենքը՝ մեկ այլ բան: Եվ պետք է ընտրես:

–Եղե՞լ են դեպքեր, երբ օրենսդրական լուծումները մարդկային չեն եղել, և փորձե՞լ եք որևէ կերպ շրջանցել:

-Չեմ ասի, թե ինչպես եմ վարվել… Բոլոր դեպքերում օրենքը պետք չէ շրջանցել:

-Ներկայումս դատարաններում կան փակ գոտիներ, ու՞մ համար են փակ և ինչու՞ են փակ:

-Փակ են բոլորի համար՝ բացի դատարանի աշխատողներից: Քաղաքացիները պետք է դատավորների հետ շփվեն միայն նիստերի դահլիճում: Նպատակը նաև այն էր, որ կոռուպցիոն ռիսկերը նվազեցվեն: Նախկինում երբ  ազատ գոտի էր, տվյալ դատավորի մոտ քննվող գործող քաղաքացին, դատախազը կամ փաստաբանը առանձին կարող էին շփվել դատավորի հետ:

-Դատարաններում բազմիցս ենք հանդիպում դեպքերի, երբ քաղաքացիները դժգոհ մնալով դատական ակտից, ամենադաժան անեծնքերն են տալիս դատավորներին: Ինչպե՞ս եք արձագանքում նման դեպքերում:

-Իմ պրակտիկայում չի եղել: Բայց կարծում եմ, որ դատավորը չպետք է արձագանքի, պետք է վեր կանգնի այդ ամենից:

-Ներկայումս քրեական գործերով բավականին շատ են արդարացումները: Եվ ավելի շատ արդարացումներ ունեցող դատավորները բարձր «ռեյտինգ» ունեն: Վարչական գործերով կա՞ նման ցուցանիշ:

-Վարչական դատարանների դատավորները կարող են պարծենալ վարչական մարմինների հետ քաղաքացիների իրավունքների բարձր պաշտպանության մակարդակով: Հատկապես առաջին տարիներին գործերի մոտ 60-70 տոկոսի դեպքում ընդդեմ պետական մարմինների էր կայացվում դատական ակտը: Հիմա հասել ենք այն փուլին, որ էդքան շատ չէ, ոչ թե նրա համար, որ դատարանները դեմ չեն գնում պետական մարմիններին, այլ պետական մարմիններն են սկսել հաշվի նստել դատական ակտերի հետ, հիմա օրինականությունը ավելի բարձր մակարդակի վրա է դրվում:  Սա շատ լուրջ ձեռքբերում է իրավական պետության կայացման գործում:

Գիտեք վարչական դատավորի աշխատանքը շատ բարդ ու ծանր է: Վարչական դատարանի դատավորը կարող է մեկ օրվա մեջ ունենալ մի քանի նիստ՝ հարկայինի, ավիացիայի, կադաստրի և այլ ոլորտի հարցերին վերաբերող: Նա պետք է այնքան ունիվերսալ լինի և տիրապետի բոլոր ոլորտները կարգավորող օրենսդրությանը:

-Դատավորների ծանրաբեռնվածության վերաբերյալ ցուցանիշներ կա՞ն:

-Կարող եմ ասել, որ  2015 թվականին վերաքննիչ դատարանը վարույթում ունեցել է շուրջ 2400 գործ, որից ավարտել է 1980-ը: Այս տարի առաջին վեց ամիսների ընթացքում մոտավորապես 1200 գործ ունեցել ենք վարույթում: Ընդհանուր առմամբ՝  2500 գործ ունենում ենք: Եվ սա այն դեպքում, ունենք երկու կազմ (յուրաքանչյուրը 3 դատավորից բաղկացած), այսինքն՝ տարեկան յուրաքանչյուր կազմին 1200 գործ է բաժին ընկնում:

-Կա պատկերացնում, որ պրակտիկայում վերաքննիչ ատյանում գործերը քննվում են նախագահող դատավորի կողմից, իսկ մյուս երկու դատավորները ստորագրում են դատական ակտը:

-Ոչ, հաստատ՝ ոչ: Մեզ մոտ ի սկզբանե դրված է եղել, որ անխակ այն բանից, թե  նախագահողն ով է, երեք դատավորներով գործերը քննարկվում են, բնականաբար, որոշումը ընդունում է նախագահողը, սակայն գործը մանրակրկիտ ուսումնասիրվում է մյուս երկու դատավորների կողմից:

– Խնդրում եմ մի   հետաքրքիր դեպք պատմեք, որ պատահել է դատավարությունների ընթացքում:

-Նախ ասեմ, որ վարչական դատավորության մասնակիցներն են հայցվորը, պատասխանողը, և երրորդ անձը: Երրորդ անձ համարվում է նա, ում իրավունքներին առնչվում է գործը: Մի անգամ  մեր վարույթում գործ էր քննվում՝ վիճարկվում էր համայնքների մեկի ընտրության արդյունքները: Օրենքի համաձայն՝ չընտրված թեկնածում երբ վիճարարկում է արդյունքները, ընտրված համայնքի ղեկավարը ներգրավվում է  որպես երրորդ անձ:

Զանգ եկավ ընդունարան, լսում եմ՝ օգնականս վիճում է, մոտացա՝ հարցնում եմ՝ ինչ է եղել:  Այդ համայնքի նոր ընտրված համայանքնապետն էր զանգել, ասում էր՝ ես ահավոր վիրավորված եմ ձեր դատարանից, տեղս չեմ գտնում, կբողոքեմ: Հարցնում ենք՝ ինչի՞ համար: Պատասխանում է. «Պատկերացնու՞մ եք՝ դուք ինձ ներգրավել եք որպես երրորդ անձ: Առաջին էլ չէ, երկրորդ էլ չէ, երրորդ…»:

Հարցազրույցը՝ Աստղիկ Կարապետյանի

Լուսանկարները՝ Ալեքսանդր Սարգսյանի

Մտահղացման հեղինակ՝ Կարեն Զադոյան

«Անընդունելի է ընկերությունը՝ հանուն որևէ մեկի ճակատագրի». դատարանի նախագահ Դավիթ Բալայան

«Կենտրոն» դատարանի նախագահ. մենք չենք ուզում, որ դատական համակարգը փորձադաշտ լինի

Դատավորը պետք է իրականացնի արդարադատություն և վերջ. Ալեքսանդր Ազարյան

Իրավաբան.net

Պատասխանատվությունից որքան էլ փորձի խուսափել Թուրքիան պարբերաբար վկայակոչելով, թե 1948թ–ի դեկտիմբերի 9–ի ՄԱԿ–ի «ցեղասպանության հանցագործության կանխարգելման և դրա համար պատժի մասին» կոնվենցիան չունի հետադարձ ուժ և չի տարածվում մինչ 1948 թվականը տեղի ունեցած իրողությունների վրա, մինևնույնն է այն ընդունելի չէ, քանզի ՄԱԿ–ի կողմից 1968թ–ի մեկ այլ «պատերազմական հանցագործությունների և մարդկության դեմ կատարված հանցագործությունների նկատմամբ վաղեմության ժամկետ չկիրառելու մասին» Կոնվենցիայի հենց առաջին հոդվածում հստակ նշված է, որ «անկախ կատարման ժամկետից պատերազմական հանցագործությունների և մարդկության դեմ դեմ կատարված հանցագործությունների նկատմամբ որևէ վաղեմության ժամկետներ չեն կիրառվում»։ Իսկ համաձայն նույն Կոնվենցիայի երկրորդ հոդվածի` մարդկության դեմ կատարված հանցագործություն է համարվում նաև ցեղասպանության հանցագործությունը, որը սահմանվել է 1948թ.–ի «ցեղասպանության հանցագործության կանխարգելման և դրա պատժի մասին» կոնվենցիայով։

Միավորված ազգերի կազմակերպության Գլխավոր ասամբլեան իր 1946թ. դեկտեմբերի 11-ի 96 (1) բանաձևում հայտարարել է, որ միջազգային իրավունքի համաձայն ցեղասպանությունը հանցագործություն է և հակասում է Միավորված ազգերի կազմակերպության ոգուն ու նպատակներին, և որ քաղաքակիրթ աշխարհը դատապարտում է այն, ընդունելով, որ պատմության բոլոր ժամանակաշրջաններում ցեղասպանությունը մեծ կորուստներ է պատճառել մարդկությանը, և համոզված լինելով, որ մարդկությունն այդ նողկալի արհավիրքից ազատելու համար անհրաժեշտ է միջազգային համագործակցություն [1], իսկ Թուրքիան իր որդեգրած Հայոց ցեղասպանության ժխտողական քաղականությամբ էլ ավելի է բորբոքում երկու պետությունների միջև առկա փոխհարաբերությունները և էլ ավելի խորացնում փոխադարձ համագործակցությանը խոչընդոտող անհաղթահարելի հորձանուտի սահմանները։

Որպես Հայոց ցեղասպանության հետևանքների հաղթահարման հիմնական միջազգային իրավական գործիք` 1948թ–ի «ցեղասպանության հանցագործության կանխարգելման և դրա պատժի մասին» կոնվենցիայով, Հայաստանի Հանրապետությունը իբրև կոնվենցիայի անդամ պետություն ունի բավականին լայն իրավասություններ, չնայած նույն կոնվենցիայի ունեցած բացերի և թերությունների առկայության։

Ներկայացնենք Հայաստանի Հանրապետության իրավասությունները Թուրքիայի Հանրապետության կողմից վարվող ժխտողական քաղաքականության դեմ իրականացվող անհնազանդ պայքարում, այսպես.

1. Թուրքիայի Հանրապետության կողմից Հայոց ցեղասպանության ժխտողականությունը որակել իբրև հանցակցություն Հայոց ցեղասպանության մեջ, ինչը համապատասխանում է ՄԱԿ–ի ցեղասպանության մասին Կոնվենցիայի 3–րդ հոդվածի e կետին, ինչպես նաև Կոնվենցիայի 3–րդ հոդվածում նշված գործողությունների համար (ցեղասպանությունը, ցեղասպանություն կատարելու նպատակով դավադրությունը, ցեղասպանության ուղղակի և հրապարակային հրահրումը, ցեղասպանություն կատարելու փորձը, հանցակցությունը ցեղասպանության կատարման մեջ) Թուրքիայի Հանրապետության պատասխանատվության հարցերով դիմել ՄԱԿ–ի միջազգային դատարան [2]։

2. Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության փաստը, հիմնվելով Կոնվենցիայի 9–րդ հոդվածի վրա, որի համաձայն «Պայմանավորվող կողմերի միջև վեճերը՝ կապված սույն Կոնվենցիայի մեկնաբանման, կիրառման և կատարման հետ, ներառյալ նաև ցեղասպանություն կամ 3-րդ հոդվածում թվարկված որևէ արարք կատարելու համար այս կամ այն պետության պատասխանատվության վերաբերյալ վեճերը, հանձնվում են Միջազգային դատարանի քննարկմանը՝ վեճի կողմերից յուրաքանչյուրի պահանջով», Հայաստանի Հանրապետության կողմից Հայոց ցեղասպանության հիմնահարցը ներկայացնել իբրև Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության միջև ՄԱԿ–ի ցեղասպանպանության մասին Կոնվենցիայի շրջանակներում առկա վեճ, և առանց վերջինիս համաձայնության` այդ վեճը հանձնել Միջազգային դատարանի քննությանը։

3. Ելնելով Կոնվենցիայի 8–րդ հոդվածից, որ յուրաքանչյուր պայմանավորվող կողմ կարող է դիմել Միավորված ազգերի կազմակերպության իրավասու մարմիններին՝ Միավորված ազգերի կազմակերպության կանոնադրությանը համապատասխան ձեռնարկելու այնպիսի գործողություններ, որոնք նրանք անհրաժեշտ են համարում ցեղասպանությունը և 3-րդ հոդվածում թվարկված որևէ այլ արարք կանխարգելելու և ճնշելու համար, Հայաստանի Հանրապետությունը կարող է դիմել ՄԱԿ–ի համապատասխան մարմին (օրինակ` Անվտանգության խորհուրդ), պահանջելով ձեռք առնել կազմակերպության կանոնադրության դրույթներից բխող բոլոր միջոցները` հայերի ցեղասպանության ժխտողականությունը կանխելու համար։

Հայոց ցեղասպանությանը, որպես XIX դարավերջին և XX դարասկզբին տեղի ունեցած եղերական իրադարձության, վաղուց արդեն պատմական գնահատական են տրվել ոչ միայն հայ, այլև օտարազգի պատմաբանների ու ցեղասպանագետների կողմից, լույս են տեսել հազարավոր հետազոտություններ, հրապարակվել են բազմաթիվ պետությունների արխիվներում պահվող փաստաթղթեր, որոնք միանշանակ փաստում են հայ ժողովրդի նկատմամբ իրագործված ոճիրը։ Սակայն, չնայած այդ ամենին, հանցագործ պետությունը` Թուրքիան ոչ միայն չի համակերպվում պատմական փաստերի հետ, այլև պետական մակարդակով վարում է Հայոց ցեղասպանության ժխտողական քաղաքականություն։ Այս քաղաքականությամբ հենց Թուրքիան, փաստորեն, Հայոց ցեղասպանության խնդիրը դուրս է բերել պատմական հարթություն և վերածել քաղաքական հարցի։ Մի շարք կառավարական և ոչ կառավարական միջազգային կազմակերպություններ ու ավելի քան երկու տասնյակ պետություններ արդեն իսկ տվել են Հայոց ցեղասպանության քաղաքական գնահատականը` այն որակելով որպես ծանր միջազգային հանցագործություն ու դատապարտել։ Սակայն Թուրքիայի Հանրապետությունը չի ցանկանում համակերպվել նաև Հայոց ցեղասպանության ճանաչման ու դատապարտման բանաձևերի հետ։ Ավելին, տարաբնույթ միջոցներ է ձեռնարկում Հայոց ցեղասպանության փաստի արձանագրումը նոր երկրներում թույլ չտալու համար։ Այնուամենայնիվ, կցանկանայինք հույս հայտնել, որ գոնե Հայոց ցեղասպանության 100–րդ տարելիցի նախաշեմին Թուրքիայի Հանրապետության պատկան մարմինները կգտնվեն գիտակից և կհասկանան, որ իրական և աներկբա փաստերը մերժելու մշուշոտ քաղաքականությանը անբեկանելիորեն դատապատված է քարկոծման թե՛ իրենց իրավական համարող պետությունների, թե՛ իրավագիտակից միջազգային հանրության կողմից։

Հոդվածի հղումները ստորև՝

[1] Տե՛ս https://www.un.am/res/UN%20Treaties/III_1.pdf

[2] Տե՛ս Արմեն Մարուքյան, Հայոց ցեղասպանության հետևանքների հաղթահարման հիմնախնդիրներն ու պատմաիրավական հիմնավորումները, Եր.,2014թ, էջ 200:

ՀԵԻԱ իրավախորհրդատու՝ Առնոլդ Վարդանյան

Իրավաբան.net

Հարց – ՀՀ քաղաքացին, ով երկու տարվա բնակության իրավունքով գտնվում է Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությունում, ՀՀ կողմից տրված Միջազգային վարորդական վկայականով (B կարգ) Գերմանիայում գտնվելու երկու տարվա ընթացքում իրավունք ունի վարել ավտոմեքենա, թե՞ երկիր մուտք գործելուց 6 ամիս հետո պետք է փոխի այն գերմանականով։

Պատասխան – Հայաստանի Հանրապետությունը հանդիսանում է «Ճանապարհային երթևեկության մասին» 1968թ.կոնվենիցայի անդամ (Կոնվենցիան Հայաստանի համար ուժի մեջ է մտել 2006թ.): Կոնվենցիան սահմանում է, որ «Պայմանավորվող կողմերը պարտավորվում են իրենց տարածքով միջազգային երթևեկության թույլատրել այն ավտոմեքենաները և կցասայլերը, որոնք համապատասխանում են Կոնվենցիայի III գլխում նախատեսված պահանջներին, և որոնց վարորդները համապատասխանում են IV գլխի պահանջներին»: Բացի այդ, «Պայմանավորվող կողմերը կճանաչեն՝

ա) իրենց ազգային լեզվով կամ իրենց ազգային լեզուներից մեկով կազմված կամ, եթե այդ լեզվով կազմված չէ` վավերացված թարգմանությամբ ուղեկցվող ցանկացած ազգային վարորդական վկայական,

բ) Կոնվենցիայի 6-րդ Հավելվածի ցուցումներին համապատասխանող ցանկացած ազգային վարորդական վկայական, և

գ) Կոնվենցիայի 7-րդ Հավելվածի ցուցումներին համապատասխանող ցանկացած միջազգային վարորդական վկայական` վավերական իրենց տարածքում` այն ավտոմեքենան վարելու համար, որը համապատասխանում է այն փոխադրամիջոցների տեսակին կամ տեսակներին, որոնք վարելու համար տրվել է վկայականը` պայմանով, որ նշված վկայականը վավերական է, և որ այն տրված է մյուս Պայմանավորվող կողմի կամ նրա տարածքային ստորաբաժանումներից մեկի կողմից կամ Պայմանավորվող կողմի կամ նրա տարածքային ստորաբաժանումներից մեկի կողմից լիազորված միավորման կողմից: Սակայն այս կետի դրույթները չեն կիրառվում աշակերտ-վարորդի վարորդական վկայականի նկատմամբ: Հետևաբար, եթե միջազգային վարորդական իրավունքը տրված է օրենքով սահմանված կարգով և չի լրացել գործողության ժամկետը, ապա այն ընդունելի կհամարվի Կոնվենցիայի անդամ երկրներում (ստորագրող կողմեր` 36, անդամ երկրներ` 70): Կոնվենցիայի անդամ երկրներն են` Հայաստան, Ավստրիա, Գերմանիա և այլն:

Կոնվենցիայի կարող եք ծանոթանալ այստեղ:

Հարց – Ես գտնվում եմ ֆիզարձակուրդում, երեխաս 1 տարեկան 8 ամսական է: Պլանավորում ենք ունենալ երկրորդ բալիկը: Ես կցանկանայի տեղեկանալ իմ իրավունքների մասին: Արդյոք հնարավո՞ր է ֆիզարձակուդից նորից անցնել ֆիզարձակուդի: Կպահպանվի՞ իմ տեղը, թե՞ ոչ: Դեկրետային գումար և երեխայի խնամքի համար նախատեսված գումարը կստանա՞մ արդյոք: Ինչպե՞ս նաև ես հղիության ընթացքում պետք է գնամ աշխատանքի, թե՞ ոչ:

Պատասխան – «Ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստների մասին» ՀՀ օրենքի 13-րդ հոդվածի համաձայն` չվճարվող արձակուրդում կամ մինչև երեք տարեկան երեխայի խնամքի արձակուրդում գտնվելու ժամանակահատվածում առաջացած ժամանակավոր աշխատունակության դեպքում նպաստ չի տրվում, բացառությամբ հղիության և ծննդաբերության նպաստի:

Չվճարվող արձակուրդում կամ մինչև երեք տարեկան երեխայի խնամքի արձակուրդում գտնվելու ժամանակահատվածում վարձու աշխատողներին հղիության և ծննդաբերության նպաստը տրվում է ընդհանուր հիմունքներով` հղիության և ծննդաբերության արձակուրդի ժամանակահատվածի աշխատանքային օրերի համար:

Օրենքի 24-րդ հոդվածի 6-րդ մասի համաձայն` նպաստը նշանակվում է, եթե դրա համար պահանջվող փաստաթղթերը ներկայացվել են հղիության և ծննդաբերության արձակուրդի (ժամանակահատվածի) ավարտման օրվանից սկսած վեցամսյա ժամկետում: Ելնելով վերոգրյալից` եթե քաղաքացին գործատուի հետ գտնվում է աշխատանքային հարաբերությունների մեջ (վարձու աշխատող է և հրամանով ազատված չէ աշխատանքից), ապա գործատուն նրան պետք է ընդհանուր հիմունքներով նշանակի և վճարի հղիության և ծննդաբերության նպաստ: Օրենքի 22-րդ հոդվածի համաձայն` նպաստները հաշվարկվում են վարձու աշխատողի` օրենքով սահմանված կարգով հաշվարկված միջին ամսական աշխատավարձից (եկամտից):

Վարձու աշխատողի միջին ամսական աշխատավարձը հաշվարկվում է ժամանակավոր անաշխատունակությունն առաջանալու ամսվան նախորդող տասներկու հերթական օրացուցային ամիսների (հաշվարկային ժամանակահատվածի) համար տվյալ գործատուի կողմից վարձու աշխատողին վճարված եկամուտը տասներկուսի բաժանելու միջոցով: Հաշվարկային ժամանակահատվածի այն ամիսների փոխարեն, որոնց ընթացքում վարձու աշխատողը եղել է մինչև երեք տարեկան երեխայի խնամքի արձակուրդում, հաշվի է առնվում մինչև երեք տարեկան երեխայի խնամքի արձակուրդն սկսվելու ամսվան նախորդող` համապատասխան թվով հերթական օրացուցային ամիսների համար վճարված եկամուտը:

Ինչպես նաև վարձու աշխատողին հղիության ու ծննդաբերության նպաստ տրվում է Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսգրքով սահմանված` հղիության և ծննդաբերության արձակուրդի ժամանակահատվածի բոլոր աշխատանքային օրերի համար: Հղիության 154-րդ օրը և 154 օրից հետո վաղաժամ ծննդաբերելու և հղիության արձակուրդում չգտնվելու դեպքում հղիության ու ծննդաբերության նպաստը տրվում է միայն ծննդաբերության արձակուրդի ժամանակահատվածի աշխատանքային օրերի համար (ներառյալ, երբ երեխան ծնվել է մահացած կամ մահացել է ծնվելուց հետո): Մինչև հղիության 154-րդ օրը հղիության արհեստական (այդ թվում` բժշկական և սոցիալական ցուցումներով) կամ ինքնաբեր ընդհատման դեպքերում ժամանակավոր անաշխատունակության ամբողջ ժամանակահատվածի աշխատանքային օրերի համար տրվում է հիվանդության նպաստ:

Հարց – Ես մի քանի տարի առաջ մի անձի գումար եմ տվել, որպեսզի անշարժ գույք գնի և գնելուց հետո բաժանի գույքը, և ամեն մեկս իր բաժինը վերցնի: Բայց նա հրաժարվում է այդ գույքի իմ բաժինը ինձ տալուց: Իրավաբանական պայմանագիր չունեմ իր հետ կնքված, բայց ի վերջո կարողացա իր ձեռագրով մի թուղթ վերցնել, որտեղ հաստատում է, որ ինձնից գումար է վերցրել հիշյալ գործողության համար, առավել ևս այդ գրության ձայնագրությունն ունեմ: Հիմա ես ուզում եմ ինձ ասեք, արդյոք եթե դատարան դիմեմ այդ ստորագրված թուղթը և ձայնագրությունը կարող է փաստ համարվել, թե ընդհանրապես ոչ մի արժեք չունի:

Պատասխան – ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 54-րդ հոդվածի համաձայն` Գրավոր ապացույցներ են գործի համար նշանակություն ունեցող հանգամանքների մասին տեղեկություններ պարունակող ակտերը, պայմանագրերը, տեղեկանքները, գործարար թղթակցությունը, այլ փաստաթղթերը և նյութերը, այդ թվում` էլեկտրոնային կամ կապի այլ միջոցով կամ փաստաթղթերի իսկությունը հաստատելու հնարավորություն ընձեռող այլ եղանակով ստացված ապացույցները:

1. Գրավոր ապացույց թույլատրելու վերաբերյալ միջնորդությունը արվում է այն փաստի մատնանշմամբ, որը կողմը ցանկանում է ապացուցել, և ապացույցի ներկայացմամբ:

2. Գրավոր փաստաթղթերը ներկայացվում են բնօրինակով կամ պատշաճ վավերացված պատճենի ձևով: Եթե քննվող գործին վերաբերում է փաստաթղթի միայն մեկ մասը, ներկայացվում է դրա պատշաճ վավերացված քաղվածքը:

Փաստաթղթերի բնօրինակները ներկայացվում են այն դեպքում, եթե գործի հանգամանքները, օրենքներին կամ այլ իրավական ակտերին համապատասխան, կարող են հաստատվել միայն նման փաստաթղթով, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` դատարանի պահանջով:

Իրեղեն ապացույցներ են այլ առարկաները, որոնք իրենց արտաքին տեսքով, ներքին հատկություններով, գտնվելու վայրով կամ այլ հատկանիշներով կարող են գործի համար նշանակություն ունեցող հանգամանքների հաստատման միջոց դառնալ: Իրեղեն ապացույցներ են նաև լուսանկարները (լուսաժապավենները), ձայնագրություններն ու տեսագրությունները:

Այսպիսով, դատարան դիմելու համար ձայնագրությունները համարվում են իրեղեն ապացույց և դուք կարող եք այն ներկայացնել դատարան: Ինչպես նաև այն փաստաթուղթը, որով ապացուցվում է, որ դուք նրան տվել եք որոշակի գումար վերը նշված գործողությունը կատարելու համար:

Հարց – Գնել եմ ճապոնական մեքենա 3300 դոլարով և տեղափոխման համար վճարել 1700 դոլար: Մեքենայի տարեթիվը 2006թ.-ն է, ըստ օրենքի պետք է գանձվի 34%, բայց ո՞ր գնի 34%-ի մասին է խոսքը (նկատի ունի հանրագումարի, թե միայն մեքենայի): Կարելի է իմանալ՝ ինչպես վարվել՝ գումարը փոխանցվել է բանկի միջոցով, աճուրդի թուղթն էլ կա:

Պատասխան – Մինչև 10 տարվա ավտոմեքենաների մաքսազերծման գումարը կազմում է ՝ 34%-ը, ընդ որում 34%-ը գանձվում է ելնելով ավտոմեքենայի գումարի չափից:

Իրավաբան.net

Հարց – Կա հողատարածք, որի համասեփականատերերից մեկը ես եմ: Կարո՞ղ եմ տարածքային կադաստրային բաժանմունքից տեղեկություններ իմանալ սեփականության վկայականի վերաբերյալ և հարկ եղած դեպքում արխիվից այն վերցնել:

Պատասխան – Այո կարող եք, ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական եկամուտների կոմիտեի տարածքային բաժանմունքը, ինչպես և յուրաքանչյուր մարմին ելնելով ՀՀ Սահմանադրության 27-րդ հոդվածից, ինչպես նաև ՀՀ «տեղեկատվության ազատության մասին» ՀՀ օրենքից:

Հարց – ՀՀ Պոլիկլինիկաներում մեծահասակների դեպքում ամբուլատոր քարտից (анкета) քաղվածք վերցնելը վճարովի՞ է, թե՝ ոչ: Սա այն դեպքում, երբ քաղվածքը պետք է տրամադրվի ՀՀ ռազմաբժշկական հանձնաժողով (ուղեգիրն առկա է):

Պատասխան – անկախ այն հանգամանքից թե ամբուլատոր քարտից քաղվածքը պետք է տրամադրվի ցանկացած ինչպիսի մարմին, այն տրամադրվում է անվճար հիմունքներով Հայաստանի Հանրապետության բոլոր վարչատարածքային միավորների պոլիկլինիկաներում:

Հարց – ՀՀ քաղաքացին հիմնադրել է կազմակերպություն ՍՊԸ և նշանակվել իր հիմնադրած ՍՊԸ-ի տնօրեն: Նույն քաղաքացին գործունեությունը իրականացնում է իրեն պատկանող տարածքում: Հարցս հետևյալն է՝ պետք է արդյո՞ք քաղաքացին իրեն պատկանող անշարժ գույքի օգտագործման համար կնքի գույքի անհատույց օգտագործման պայմանագիր իր և իր որպես ՍՊԸ ի տնօրենի միջև և դա վավերացվի նոտարի կողմից, ինչպես նաև ստանա պետական գրանցում կադաստրում:

Պատասխան – Ոչ, միևնույն անձը ինքն իր հետ (միջև) գործարք չի կարող կնքել: Դուք, Ձեր նշած ընթացակարգով անշարժ գույքի անհատույց օգտագործման պայմանագիր կարող եք կնքել բացառապես այլ քաղաքացիաիրավական սուբյեկտի հետ՝ եթե Ձեր նշած տարածքը նրան տրամադրելու կամահայտնություն հայտնեք:

Հարց – Ես 6 տարի է, ինչ ամուսնացած եմ ու արդեն 2 տարի է ամուսնուցս առանձին եմ ապրում, երեխայի ծնունդից հետո արդեն 1.3 ամիս է անցել, նախկին ամուսնուս ծնողները երեխայիս չեն եկել տեսնեն, չեն զանգել ու ոչնչով չեն օգնել, իսկ ամուսնուս ես չէի արգելում, երբ ցանկանում էր տեսնել, թողնում էի, իսկ հիմա մեր մեջ կոնֆլիկտ կա, նա ցանկանում է երեխային տանել իրենց տուն: Ի՞նչ ելքեր կան, որ արգելում են երեխային նրանց տուն տանել, բացի այդ, եթե մենք մենակ հայրություն ենք ճանաչել, ես կարո՞ղ եմ ազգանունը փոխարինեմ իմ ազգանունով:

Պատասխան – Նախ տեղեկացնեմ, որ ամուսնուց առանձին ապրելը չի դադարեցնում Ձեր և Ձեր ամուսնու միջև առկա ամուսնական իրավահարաբերությունը և եթե ցանկանում եք, ապա կարող եք դիմել ՔԿԱԳ (ԶԱԳՍ) ամուսնալուծության պահանջով (եթե առկա է ամուսինների փոխհամաձայնությունը, եթե ոչ ապա դիմեք դատարան): Միևնույն ժամանակ պետք է նշեմ, որ երեխան ունի իր ծնողներից յուրաքանչյուրի հետ շփվելու իրավունք, նույնիսկ ծնողների միջև ամուսնության դադարեցումը չի հանգեցնում այդ իրավունքի դադարեցման, բացառությամբ այն դեպքերի երբ այդպիսի շփումը բացասաբար է անդրադառնում երեխայի նկատմամբ և վնասում նրա շահերին: Ինչ վերաբերվում է ազգանուն փոխելուն, ապա եթե ծնողները ապրում են առանձին, և ծնողը, որի մոտ ապրում է երեխան, ցանկանում է նրան տալ իր ազգանունը, այդ հարցը լուծվում է` հաշվի առնելով մյուս ծնողի կարծիքը: Մյուս ծնողի կարծիքը հաշվի առնելը պարտադիր չէ, եթե` Ձեր մատնանշած հանգամանքներում, նա, առանց հարգելի պատճառների, խուսափում է երեխային դաստիարակելուց ու պահելուց:

Հարց – Ես լսել եմ, որ համատիրություններին բնակչի պարտքն ունի այսպես կոչված հնության ժամկետ (ներողություն եմ խնդրում, եթե ձևակերպումն այնքան էլ կոռեկտ չէ).ավելի կոնկրետ՝ գոյացած պարտքը 3 տարի հետո զրոյացվում է: Շատ կուզենայի իմանալ, թե որ հոդվածում է սա ամրագրված:

Պատասխան – Որպես այդպիսին՝ Ձեր կողմից մատնանշված իրավակարգավորմամբ մեխանիզմ գոյություն չունի, թե՛ «Համատիրության մասին», թե՛ «բազմաբնակարան շենքերի կառավարման մասին» ՀՀ օրենքներով համատիրության անդամը համատիրության պարտավորությունների համար կրում է պատասխանատվություն` համատիրության հանդեպ իր ունեցած պարտավորությունների չափով, որոնք պարտավորվում է կատարել։

Իրավաբան.net

Հարց – 23 տարեկանը լրացած երկկողմանի ծնողազուրկ անձը կարո՞ղ է բուհում անվճար սովորել:

Պատասխան – Ոչ, քանի որ վճարովի համակարգի համար առնվազն անցումային միավորներ հավաքելու դեպքում անվճար ուսուցման համակարգ են ընդունվում առանց ծնողական խնամքի մնացած՝ մինչև 23 տարեկան երեխաները:

Հարց – Ինձ տուգանել են 20 հազար դրամով՝ կարմիր լույսով անցնելու համար: Ես գտնում եմ, որ տուգանքը սխալ է՝ կապված այլ մեքենայի սխալի պատճառով ու այժմ ուզում եմ բողոքարկել, բայց նախ կուզեի հստակեցնել՝ արդյոք արժե՞ բողոքարկել, թե՞ ոչ:

Պատասխան – Անձի դատական բողոքարկման իրավունքը Սահմանադրորեն ամրագրված և սահմանափակման ոչ ենթակա իրավունքների շարքին է դասվում և երբ անձը գտնում է, որ տեղի է ունեցել իր իրավունքների խախտում, ապա իրացնելով իր Սահմանադրական իրավունքը դիմում է դատարան, Ձեր դեպքում ելնելով նշածս հանգամանքներից եթե գտնում եք, որ խախտվել է Ձեր իրավունքը, ապա դիմեք վարչական դատարան և վիճարկեք դատական կարգով Ձեր նկատմամբ կայացված վարչական ակտը:

Հարց – Եթե 18 տարեկան տղան, որն արդեն զորակոչվել է բանակ, բայց ունի երկու երեխա, ապա ազատվո՞ւմ է բանակից:

Պատասխան – Եթե զինակոչիկը պարտադիր զինվորական ծառայության ընթացքում ձեռք է բերել զինվորական ծառայությունից ազատվելու և զորակոչից տարկետում ստանալու իրավունք՝ Ձեր դեպքում ընտանեկան դրության բերումով երկու և ավելի երեխա ունենալու դեպքում, արձակվում և հաշվառվում են որպես պահեստազորայիններ` մեկամսյա ժամկետում: Զինծառայողներին արձակելու կարգը սահմանում է պաշտպանության նախարարը:

Հարց – Թույլատրվում է արդյոք միաժամանակ գրանցվե՞լ և աշխատել 2 տեղ:

Պատասխան – Այո թույլատրվում է և համարվում է համատեղությամբ աշխատանք, ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 99-րդ հոդվածի համաձայն՝ համատեղությամբ աշխատանքը հիմնական աշխատանքային ժամանակից դուրս, միևնույն գործատուի կամ այլ գործատուի մոտ աշխատանքային պայմանագրի հիման վրա աշխատողի կատարած աշխատանքն է: Աշխատանքային պայմանագրում նշվում է, որ աշխատանքը կատարվում է համատեղությամբ: Տարբեր գործատուների մոտ համատեղությամբ աշխատողների ամենամյա վճարովի արձակուրդը տրամադրվում է հիմնական աշխատավայրում տրամադրվող ամենամյա արձակուրդի հետ միաժամանակ: Համատեղությամբ աշխատողի աշխատանքային պայմանագիրը լուծվելու դեպքում համատեղությամբ աշխատողին արձակման նպաստ չի վճարվում:

Հարց – Արդյոք ազդո՞ւմ է համաներումը այն մարդու վրա, ով արդեն մեկ անգամ ստացել է համաներում, սակայն այժմ այլ հոդվածով է դատապարտված:

Պատասխան – Հարցի պատասխանը կախված է կիրառվելիք համաներման ակտի բովանդակությունից, եթե Ձեր նշած «այլ հոդվածը» ներառված է համաներման ակտում, ապա սահմանափակումը կիրառվել չի կարող, քանզի համաներման ակտը կրում է նորմատիվ բնույթ:

Հարց – Եթե իմ տրանսպորտային միջոցի խախտման արձանագրությունը ստացել եմ 3 տարի հետո, սա ուժի՞ մեջ է, թե կարող եմ բողոքարկել:

Պատասխան – Վարչական բողոքը կարող է բերվել կայացված վարչական ակտն ուժի մեջ մտնելու պահից երկամսյա ժամկետում: Ձեր հարցի պատասխանը կախված է այն հանգամանքից, թե երբ եք ծանուցվել տրանսպորտային միջոցի խախտման արձանագրության առկայության մասին, հենց այդ պահից էլ սկսվում է Ձեր բողոքարկման ժամկետը:

Հարց – Ես գնել եմ մեքենա, սակայն ոստիկանությունում ձևակերպում չի արվել: Այժմ մեքենայի սեփականատերը մահացած է, իսկ ժառանգները չեն ցանկանում բացել ժառանգություն, պատճառաբանելով, որ ժառանգներից երկուսը գտնվում են արտասահմանում, և նրանց հետ դժվար է կապ հաստատել, նույնիսկ լիազորագիր չեն կարող ուղարկել: Ի՞նչ կարող եմ անել ես այս պարագայում:

Պատասխան – Քանի որ Ձեր տրանսպորտային միջոցի առքուվաճառքը կատարվել է առանց օրենքով սահմանված ընթացակարգի պահպանման, ապա ակնհայտ է, որ Դուք որևէ իրավունք չունեք այդ գույքի նկատմամբ: Ինչ վերաբերվում է տրանսպորտային միջոցը որպես ժառանգություն ընդունելու հանգամանքին, ապա նախ նշեմ, որ ժառանգություն չբացելու պատճառաբանությունը տեղին չէ, քանի որ ժառանգության բացման ժամանակը քաղաքացու մահվան օրն է, այսինքն՝ խնդիրը կայանում է ժառանգությունը ընդունելու մեջ, որի իրավասությունը պատկանում է բացառապես ըստ օրենքի ժառանգներին, եթե իհարկե չկա կտակ:

Իրավաբան.net

Այն գալու էր փոխարինելու «Հայաստանի Հանրապետության դատական դպրոց»-ին և «Դատախազական դպրոց»-ին, և հակառակ այն կարծիքին, թե պետք չէ ապագա կամ գործող դատախազներին ու դատավորներին այդ եղանակով է՛լ ավելի մերձեցնել, այդուամենայնիվ, Արդարադատության ակադեմիան որպես ՊՈԱԿ գրանցվեց 2013 թվականի դեկտեմբերի 20-ին և ամբողջ ծավալով գործունեություն է սկսել իրականացնել 2014թ. հունվարից: Այսուհետև դատախազ կամ դատավոր դառնալու համար պարտադիր պետք է ուսանել Արդարադատության ակադեմիայում:

Փետրվարի 22-ին լրացել է Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտոր, իրավավաբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, ՀՀ արդարադատության նախկին փոխնախարար Ռուբեն Մելիքյանի պաշտոնավարման 100 օրը:

Իրավաբան.net-ը զրուցել է Ռուբեն Մելիքյանի հետ պարզելու Արդարադատության ակադեմիայում մինչ օրս կատարված աշխատանքները և նորաստեղծ ակադեմիայի հետագա անելիքները:

-Պարոն Մելիքյան, ըստ օրենքի` պետք է արդեն հաստատված լինի 2014 թվականի ուսումնական ծրագիրը: Կմանրամասնեք, թե՞ դատավորների և դատախազների թեկնածությունների ցուցակներում ընդգրկված անձինք ի՞նչ գրաֆիկով են այցելելու ակադեմիա:

-Նախ նշեմ, որ Ակադեմիայի կառավարման խորհրդի որոշմամբ մեր աշխատանքները սկսելու ենք մարտի 17-ից: Դատավորների թեկնածուների ցուցակում ընդգրկված անձանց մասնագիտական պատրաստումը տևելու է 8,5 ամիս (այս պահին միայն դատավորների թեկնածուների ուսումնական ծրագիրն է հաստատված): Մենք նրանց համար բավականին հագեցած ուսուցման ծրագիր ենք նախատեսել, որն ընդգրկում է կրթական 5 մաս, որոնցից առաջինն ու երկրորդը, ըստ էության, նույնաբովանդակ են. 5 շաբաթ նախատեսված է լսարանային ժամերին և 2 շաբաթ` քննության համար:

Ամեն օր լինելու են դասեր: Այսպես ասած, առաջին և երկրորդ քառորդների ընթացքում մենք ունենում ենք 2 շաբաթ տևողությամբ քննաշրջան, որի ընթացքում 8 քննություն է հանձնվում: Այսինքն` 8 դասընթաց է անցնում ունկնդիրն առաջին և երկրորդ քառորդների ընթացքում: Ինչո՞ւ երկու շաբաթ, որպեսզի հնարավություն տանք նորմալ պատրաստվել և մեկ օրվա ընթացքում մեկից ավելի քննություն չունենանք:

-Ի՞նչ առարկաներ են նախատեսված դասավանդել ակադեմիայում:

-Դատավորների թեկնածուների ցուցակում ընդգրկված անձանց մասով մեր առարկաները 3 խմբի ենք բաժանում` մոտավորապես դասընթացների 25 տոկոսը ընդհանուր մասնագիտական առարկաներ են, որոնք վերաբերում են բոլոր երեք մասնագիտացումներին` քաղաքացիական, քրեական և վարչական: Դրա շրջանակում իրենք անցնելու են իրավաբանական գրի և վերլուծության հիմունքներ, սահմանադրական արդարադատության արդի զարգացումներ, Իրավական և դատական բարեփոխումների 2012-2016 թվականների ռազմավարական ծրագիրը, դրա գաղափարախոսությունն ու նպատակները և այլն:

Առարկաների 2-րդ խումբը հարակից բնույթի դասընթացներ են: Այս դասընթացների շրջանակում մենք փորձելու ենք տալ գիտելիքներ ժամանակի կառավարման, սթրեսի կառավարման, հոգեբանության հիմունքների, ներազդման հոգեբանության, հաղորդակցության և բանակցության վերաբերյալ:

Երրորդ խմբի մեջ մտնող 50 տոկոս դասընթացները մասնագիտական դասընթացներ են: Դրա շրջանակում դասավանդվելու է այնպիսի թեմաներ, որոնք արդիական են հիմա, օրինակ` քրեական իրավունքի արդի հարցերը և վերջապես այնպիսի առարկաներ, որոնք ամենաբնորոշներն են այսպիսի հաստատություններին` որոշակի հմտությունների և կարողությունների ձևավորում դատական նիստ վարելու, դատական ակտեր կազմելու հարցում: Մենք ունենալու ենք կոնկրետ գործ, դատական նիստի դահլիճ, որտեղ ունկնդիրները փորձելու են գործ քննել ու դատական ակտ կազմել: Նշեմ, որ այս կառուցվածքն ու կուրսերը նման են նույն գերմանական մոդելին: Մենք չենք տարբերվում այն մոդելից, որն առկա է Եվրոպայում:

-Իսկ ովքե՞ր են դասավանդելու ակադեմիայում:

-Մենք չունենք մշտական դասախոսներ: Սա մեր 2014 թվականի ռազմավարությունն էր: Հետո հնարավոր է որոշում կայացնենք ունենալ ամբիոններ: Մեր ակադեմիայի կառուցվածքը հիմա վարչական է: Դասախոսների հետ մենք կնքելու ենք պայմանագրեր կոնկրետ ժամաքանակով և հրավիրելու ենք բոլոր այն դասախոսներին, ովքեր որոշակի փորձ ունեն, որոշակիորեն ապացուցել են իրենց գործունեության արդյունավետությունը և ավելի շատ ընտրելու ենք այնպիսի դասախոսներ, ովքեր դատավորի, դատախազի շատ մեծ պրակտիկ փորձ ունեն:
Մենք ունենք նաև գիտահետազոտական վարչություն, որը դասախոսների հետ աշխատելու է առարկաների, ծրագրերի և փաթեթների վրա, որպեսզի դասախոսը մտնի լսարան, ունենա որոշակի փաթեթ, որոշակի հստակ կառուցվածք դասն անցկացնելու:

-Իսկ արդյո՞ք փորձագետներ լինելու են արտասահմանից:

-Փորձելու ենք օգտագործել մեր ռեսուրսները, որպեսզի արտասահմանյան փորձագետներին ներգրավվենք որևէ ձևաչափով ակադեմիայի աշխատանքին: Ուսուցման ծրագրում նախատեսել ենք հրավիրյալ մասնագետների դասախոսություն ձևաչափը: 20 ժամ ենք ունենալու դրա համար նախատեսված, գուցե հեռավար կարողանանք մեկ-երկու դաս ապահովվել նրանց դասախոսությունը կարևոր թեմաների վերաբերյալ:

Մեր մյուս ձևաչափը ներառում է համագործակցություն միջազգային տարբեր կազմակերպությունների կողմից իրականացվող սեմինարների կազմակերպիչների հետ, որոնց ներգրավվում են դատախազներն ու դատավորները: Քանի որ դատավորներն ու դատախազները ունեն տարեկան վերապատրաստման հստակ ժամաքանակ, մենք նպատակահարմար ենք համարում որոշակի չափանիշներ դնել և այդ չափանիշներին համապատասխանելու դեպքում, հաշվենք ժամաքանակ: Այս ձևը հիմա փորձում ենք հղկել, կենսագործել:

-Մինչև Արդարադատության ակադեմիայի ստեղծումը բազմաթիվ քննարկումներ եղան: Կային կարծիքներ, որ պետք չէ դատավորների և դատախազների թեկնածուներին մեկ հարկի տակ հավաքել ու կրթել, քանի որ նրանց միավորումը գուցե հետագայում ճիշտ չլինի: Ինչպիսի՞ն է Ձեր կարծիքը դրա վերաբերյալ:

-Մենք ունենք դրական կողմեր այդ ձևաչափում, այսինքն` կարողանում ենք միասնական կրթական քաղաքականություն իրականացնել: Պարզ ասած` որակավորման ստուգման արդյունքներով դատավորների և դատախազների թեկնածուների ցուցակում ընդգրկված անձինք նույն գիտելիքն են ստանում և դրանով խուսափում ենք պրակտիկ հնարավոր խնդիրներից, երբ նույն հարցը մի դեպքում մի կերպ է մեկնաբանվում, մեկ այլ դեպքում` այլ կերպ: Ես կարծում եմ, որ այս գործընթացը մեզ մոտ սկսելու է նաև որոշակի վեկտրային ուղղվածություն ունենալ. գուցե արդյունավետ և հաջող փորձի պարագայում պետությունը մտածի շարունակելու այս ինտեգրացիոն գործընթացը: Այս ուղղությամբ որոշակի քայլեր ունենք արված, մասնավորապես` «Քննչական կոմիտեի մասին» և կից օրենքների նախագծերի փաթեթում նախատեսված է նաև «Արդարադատության ակադեմիայի մասին օրենք»-ի փոփոխություն: Օրենքի փաթեթն ընդունվելու դեպքում մեր ունկնդիրների շրջանակը համալրվելու է նաև քննչական կոմիտեի քննիչներով:

– Դուք նշեցիք, որ ապագա դատավորներին ու դատախազներին միասին կրթելով խուսափում ենք պրակտիկ հնարավոր խնդիրներից, երբ նույն հարցը մի դեպքում մի կերպ է մեկնաբանվում, մեկ այլ դեպքում` այլ: Այդ նույն խնդիրն առաջանում է նաև փաստաբանների մոտ` երբեմն չհասկանալով, թե դատավորն ու դատախազն ինչպես են մեկնաբանել օրենքի նորմը: Այսինքն` ակադեմիային պետք է միացնել նաև Փաստաբանների դպրո՞ցը:

-Ես չեմ ուզում այդ մասին խոսել, որովհետև դա իմ լիազորություններից և գործառույթներից դուրս է, բայց ես կարծում եմ, որ Փաստաբանների դպրոցն անշուշտ ունի որոշակի առանձնահատկություն. փաստաբանը պետական գործառույթ չի իրականացնում: Մեր խնդիրն է համագործակցել դպրոցի հետ և հնարավոր է ունենաք դասընթացներ, որտեղ լինեն ապագա դատավոր, դատախազ, փաստաբան:
Ես չեմ կարծում, որ Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտորը, որը դեռ չի սկսել ուսումնական գործընթացը և չի կարողացել ապացուցել Արդարադատության ակադեմիայի արդյունավետությունը, պետք է դատողություններ անի հետագայում Արդարադատության ակադեմիայի ընդլայնման և ինտեգրացիոն պրոցեսի շարունակման առումով: Մենք այսօր այդ մասին անկեղծորեն չենք մտածում, այլ մտածում ենք ուսուցման որակը բարձր պահելու մասին:

Ռուբեն Մելիքյանի խոսքով` իրենք ցանկանում են, որ ապագայում ակադեմիայի այցեքարտը լինի հեռավար ուսուցումը. դա 2015 թվականի պլանների մեջ է մտնում, իհարկե, հեռավար ուսուցումը չի կարող ամբողջությամբ փոխարինել առկա ուսուցումը, բայց կարող է էապես նվազեցնել առկա ուսուցման դերը:

Ըստ օրենքի` ակադեմիայի նպատակն է նաև դատավորների, դատախազների, դատական ծառայողների, դատախազության աշխատակազմում պետական ծառայողների և դատական կարգադրիչների վերապատրաuտումը, մասնագիտական գիտելիքների ընդլայնումը, ինչպես նաև դատական և դատախազական համակարգերի ունկնդիրների համար համատեղ կրթական ծրագրերի իրականացումը:

Արդարադատության ակադեմիայի 2014 թվականի ծախսերի համար պետական բյուջեից նախատեսված է 300 միլիոն դրամ` չհաշված դատավորների և դատախազների թեկնածությունների ցուցակում ընդգրկված անձնաց կրթաթոշակները (յուրաքանչյուրին մոտավորապես 100.000-ական դրամ)

Հ.Գ. ՀՀ արդարադատության ակադեմիայի համար շենքային համալիր կառուցելը` 2698 քառ. մետր ընդհանուր մակերեսով (ներառյալ հողատարածքը` 2500 քառ. մետր) արժեցել է 844.681.213 դրամ: Ֆինանսավորումն իրականացվել է համաշխարհային բանկի միջոցներով:

Նունե Հովսեփյան
Իրավաբան.net

Իրավագիտական հանդեսի հիմնադրման թվականը 2012

Հարգելի իրավաբաններ,

Հայաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիան (ՀԵԻԱ) գործարկում է iravaban.net իրավաբանական պորտալը, որի շրջանակներում հրապարակվելու է «Հայկական իրավագիտական հանդեսը», որտեղ տպագրության են ենթակա իրավագիտական լայն շրջանակներ ընդգրկող թեմաներով հոդվածներ:

Հանդեսում տպագրության երաշխավորված հոդվածներն անցնում են պարտադիր գրախոսություն խմբագրական խորհրդի կողմից, որի կազմում ընդգրկված են ոլորտի մասնագետներ, իրավաբան գիտականներ:

Հոդվածները տպագրվում են իրավագիտական հանդեսում` այն երաշխավորվելուց և հեղինակի կողմից անհրաժեշտության դեպքում համապատասխան ուղղումներն իրականացնելուց հետո։ Ավելացնենք նաև, որ 2013 թվականից լույս է տեսնելու նաև Հանդեսի տպագիր տարբերակը:

Հանդեսում բացի հոդվածներից տպագրվելու են գրախոսականներ՝ նոր տպագրված գրքերի վերաբերյալ։

Հանդեսի թողարկման իրավունքը պատկանում է «Հայաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիային, iravaban.net պորտալի շրջանակներում:

Ուղեցույց հեղինակների համար

Հոդվածների ներկայացման կարգը.

• Հոդվածները, չպետք է գերազանցեն 7.000 բառը, տառատեսակը՝ Sylfaen,

• Հոդվածները պետք է ուղարկել Հանդեսի գլխավոր խմբագիր, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Գառնիկ Սաֆարյանին հետևյալ հասցեով [email protected]:
• Գրախոսականներն ու նոր գրքերի վերաբերյալ տեղեկությունները պետք է ուղարկել գրախոսականների խմբագրություն [email protected]:

Հոդվածների ներկայացման ձև

Բոլոր հոդվածները պետք է գրված լինեն հայերեն, որոնց կից պետք է ուղարկել նաև տվյալ հոդվածի՝ 500 բառը չգերազանցող համառոտագիրը՝ անգլերեն և հայերեն լեզուներով։ Հոդվածների հետ պետք է ուղարկել նաև 150-200 բառից կազմված կենսագրական հեղինակ(ներ)ի մասին՝ անգլերեն և հայերեն լեզուներով:

Հղումների և ծանոթագրությունների ներկայացման կարգը

Հոդվածներում առկա բոլոր հղումներն ու ծանոթագրությունները պետք է տրվեն յուրաքանչյուր էջի տողատակում և պարտադիր կերպով համապատասխանեն այստեղ ներկայացված համակարգին https://www.law.cornell.edu/citation/

Հոդվածների ուղարկման վերջնաժամկետները

Իրավաբանական պորտալի այս պարբերականի համար հոդվածներն ընդունվում են պարբերաբար։ Հոդվածը կամ գրախոսականը ստանալուց հետո խմբագրական խորհուրդը մեկ շաբաթվա ընթացքում կհաստատի հոդվածի ստանալը։ Տպագրության վերաբերյալ վերջնական որոշումը կընդունվի 4 ամսվա ընթացքում։ Հոդվածի տպագրության վերաբերյալ թե՛ բացասական, թե՛ դրական պատասխանները կուղարկվեն հեղինակներին էլ. փոստի միջոցով։ Բացասական պատասխանի դեպքում կտրվեն մերժման պատճառները ևս։