Համաձայն ՀՀ քրեական օրենսգրքի հոդված 42-ի՝ անհրաժեշտ պաշտպանությունը որոշակի իրավիճակում ոտնձգողին վնաս պատճառելու միջոցով կատարված գործողություն է, որի նպատակն է պաշտպանել պաշտպանվողի կամ մեկ այլ անձի կյանքը, առողջությունը և իրավունքները, հասարակության կամ պետության շահերը հանրության համար վտանգավոր ոտնձգությունից կամ դրա իրական սպառնալիքից:
Կատարված գործողությունը անհրաժեշտ պաշտպանություն որակելու համար, անհրաժեշտ է ուշադրություն դարձնել վերջինիս իրավաչափության պայմաններին:
Անհրաժեշտ պաշտպանության իրավաչափության պայմաններն են՝
- ոտնձգության հանրային վտանգավորությունը.
- ոտնձգության առկայությունը.
- ոտնձգության իրական լինելը.
- վտանգ սպառնալը անձի, հասարակության, պետության շահերին.
- վնաս հասցնելը միայն ոտնձգողին.
- պաշտպանության համարժեքությունը ոտնձգությանը:
1.Առաջին պայմանի դեպքում՝ ոտնձգությունն օժտված է հանրային վտանգավորությամբ, եթե այն անձի, հասարակության, պետության շահերին կարող է էական վնաս հասցնել:
2.Երկրորդ պայմանի դեպքում` ոտնձգությունը համարվում է առկա այն դեպքում, երբ այն արդեն սկսվել է, ընթացքի մեջ է և չի ավարտվել, ինչպես նաև այն դեպքում, երբ առկա է ոտնձգությունը սկսելու իրական, անմիջական սպառնալիք: Այսինքն անհրաժեշտ պաշտպանությունն անթույլատրելի է արդեն ավարտված ոտնձգության դեպքում, բացառությամբ այն դեպքի, երբ վնաս պատճառողը չի գիտակցել ոտնձգության ավարտման փաստը: Ոտնձգությունից առաջացած հուզմունքի պատճառով պաշտպանվողին կարող է թվալ, թե ոտնձգությունը դեռևս չի ավարտվել և անհրաժեշտ է պաշտպանվել: Այս դեպքում, թեև պաշտպանությունն անժամանակ է, այսինքն՝ ուշացած է, այն այնուամենայնիվ, իրավաչափ է:
3.Երրորդ պայմանի դեպքում ոտնձգությունն իրական է, եթե այն իրոք կատարվում է և ոչ թե պաշտպանվողի երևակայության արդյունք է:
4.Չորրորդ պայմանի դեպքում` անհրաժեշտ պաշտպանությունը ներառում է ոչ միայն սեփական, այլ նաև ուրիշ անձանց իրավունքների, ինչպես նաև հասարակության և պետության շահերի պաշտպանության դեպքերը: Ընդ որում, այլ անձանց իրավունքների ու շահերի պաշտպանությունն իրականացնող անձը կարող է պաշտպանությունն իրականացնել սեփական նախաձեռնությամբ` առանց սպասելու, որ իրենից օգնություն խնդրեն:
5.Հինգերորդ պայմանի դեպքում` անհրաժեշտ պաշտպանությունն իրականացվում է միայն ոտնձգողին վնաս հասցնելու միջոցով: Այսինքն, եթե անգամ հնարավորություն կա պաշտպանությունն իրականացնել այլ միջոցներով (օրինակ` փախչել, դիմել այլ անձանց կամ պետական մարմինների օգնությանը), բայց պաշտպանություն իրականացնողը ընտրում է պաշտպանության այն ձևը, որը կապված է ոտնձգողին վնաս պատճառելու հետ, իրականացված պաշտպանությունը չի համարվի ոչ իրավաչափ:
6.Վեցերորդ պայմանը պաշտպանության համարժեքությունն է ոտնձգությանը: Անհրաժեշտ պաշտպանությունը համարժեք չէ ոտնձգությանը, եթե պաշտպանության և ոտնձգության միջև անհամապատասխանությունն ակնհայտ է, այսինքն` ոտնձգողին հասցվում է այնպիսի ծանր վնաս, որը տվյալ պայմաններում անկասկած արդարացված չէ: Ընդ որում, ոտնձգության և պաշտպանության միջև եղած անհամապատասխանությունը պետք է ակնհայտ լինի հենց իր՝ պաշտպանությունն իրականացնողի համար: Պաշտպանվողը պետք է գիտակցի, որ չափից դուրս մեծ վնաս է հասցնում ոտնձգողին, ինչն արդարացված չէ տվյալ իրադրությունում:
